قبرص جو مسئلو
جولاءِ ۱۹۷۴ ۾ قبرص ۾ ترڪ مسلمانن تي عيسائي يوناني آبادي جي وڌندڙ بي واجبين ۽ ظلمن جي نتيجي ۾ هڪ ٻي رياست اترادي قبرص Turkish Republic of Northern Cyprus جو قيام ناگذير ٿي پيو. اترادي قبرص کي ترڪيءَ کانسواءِ ڪنهن ٻئي ملڪ تسليم ڪونه ڪيو آهي ۽ اقوام متحدهه پڻ ان کي ملڪ تسليم ڪرڻ کان انڪاري آهي. هي ملڪ ۱۵ نومبر۱۹۸۳ ۾ وجود ۾ آيو. سندس آبادي ڪل ۲۶۵۰۰۰ آهي. سموري آبادي ترڪي ٻولي ڳالهائيندڙ آهي. ترڪ جمهوري اترادي قبرص ۾ نڪوسيا جو اتراهون حصو به شامل آهي. نڪوسيا قبرص جي گاديءَ جو هنڌ آهي.
اصل ۾ جنهن رياست جو بنياد ئي تڪرار، ڦڏي ۽ ڪروڌ تي ٻڌل هجي ته اها آخر ڪيسيتائين هلندي؟ ۱۹۶۰ع ۾ جڏهن جمهوري قبرص جو قيام عمل ۾ آيو ته مقامي آباديءَ جي پرزور اسرار باوجود برطانيه، قبرص جي يونان سان الحاق کي رد ڪندي، کيس آزاد مملڪت جو درجو ڏنو. ان وقت هن خليج ۾ رهندڙ ترڪ ۽ قبرصي قومن کي گڏ ويهاريو ويو. ٻنهي ڌرين لاءِ حڪومتي ايوانن ۽ نوڪرين ۾ تناسب جوڙيو ويو.آئين موجب ايوان نمائندگان ۾ سترسيڪڙو يوناني قبرصي ۽ ٽيهه سيڪڙو ترڪ قبرصي هوندا، ٻين معاملن ۾ به ساڳيو تناسب رهندو. ڊسمبر ۱۹۶۳ع ۾ قبرص جي جمهوري رياست جو بت ڪري پيو جڏهن ترڪ قبرصين ان ۾ شرڪت کان انڪار ڪيو.ان انڪار تڏهن شدت ا ختيار ڪئي جڏهن ملڪ جي آئين ۾ ترميم لاءِ تيرهن تجويزون پيش ٿيون.ايڪويهين ڊسمبر ۱۹۶۳ع ۾ ترڪ قبرصين ۽ وزارت دا خلا جي سادا ڪپڙا پهريل اهلڪارن وچ ۾ جهڙپ ٿي پئي.جنهن جي نتيجي ٻه ترڪ قبرصي ۽ هڪ يوناني قبرصي پوليس وارو مري ويا جنهن سان ٻن قومن وچ ۾ جنگ شروع ٿي وئي. ترڪ قبرصي علائقن ۾ قتل و غارت، ڦرلٽ ۽ و ٺ سٺ شروع ٿي. ترڪ قبرصين سان ايتري ته ويڌن ڪئي وئي جو هو پنهنجي ڌرتيءَ تي مهاجر بڻجي ڪئمپن ۾ رهڻ لڳا. حڪومت ته کين ٻئي درجي جو شهري به تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو. ترڪي اهڙي مشڪل دور ۾ کين بدستور کاڌو، لٽو، دوائون امداد طور ڏيڻ لڳي. ڪئيمپن ۾ رهندڙ ڪٽنبن جي حالت ڏينهون ڏينهن خراب ٿيندي ٿي وئي سندن ڪو به اوهي واهي نه رهيو. پندرهين جولاءِ ۱۹۷۴ع ۾ يونان جي فوجي دستن قبرص تي حملو ڪري قبضو ڪري ڇڏيو. صدر ميڪاريوس (Makarios) کي هٽائي، سندس جاءِ تي نڪوس سئمپسن (Nikos Sampson)کي صدر مقرر ڪري ڇڏيو. ترڪي حڪومت ان ڏاڍائي جي کليل لفظن ۾ مخالفت ڪئي ۽ ان کي معاهدي جي ڀڃڪڙي ڪو ٺيو. ترڪي حڪومت ٻاڪاريندي رهي پر انهن جي نه ته ڪنهن ٻڌي ۽ نه ڪنهن حمايت ڪئي. آخرڪار ويهين جنوري ۱۹۷۴ع تي ترڪي قبرص تي حملو ڪري ڇڏيو ڇو ته هاڻي قبرصي ترڪن جي زندگي ۽ موت جو مسئلو هو. هڪدم ترڪي فوجن قبرص جي ستٽيهه سيڪڙو حصي کي قبضي ۾ آڻي ڇڏيو، جتي يوناني قبرصن کي ڏکيا ڏينهن ڏسڻا پيا. ترڪي جو هي حملو ايترو ته ڀرپور ۽ جارحانه هيو، جو ان ۾ لکين يوناني قبرصي لڏي ويا ۽ هزارين گم ٿي ويا. رياست اترادي قبرص Turkish republic of Northern Cyprus جي معيشيت جو مدار وڻج واپار، سياحت ۽ معياري تعليم آهي، جڏهن ته زراعت جون ننڍ يون ننڍ يون صنعتون پڻ موجود آهن. بحرحال هي هيون چند حقيقتون جيڪي ترڪيءَ جي يورپي يونين ۾ شموليت ۾ حائل آهن.