ترڪيءَ جي جاگرافيڪل بيهڪ
ترڪيءَ جون حدون اٺن ملڪن سان ملن ٿيون. اتراولهندي بلغاريه، اتراوڀرندي جارجيه، اولهه ۾ يونان، اوڀر ۾ آرمينيا، آزربائيجان ۽ ايران ۽ ڏاکڻي اوڀر ۾ عراق ۽شام اٿس. دنگئي ملڪن سان سندس مفاصلو هيٺ ڏجي ٿو.
پاڙيسري ملڪ مفاصلو ڪلوميٽرن ۾
ايران 499
عراق 352
بلغاريه 240
شام 822
جارجيا 252
يونان 206
آذربائيجان 09
آرمينيا 268
بدليل دور ۽ منهن مٽايل موسمون به ڪڏهن ڪڏهن بدعنوان ٿي پونديون آهن. اڪثر و بيشتر صلحناما، ٺڳي جا ٺاهه، زبردستي مڙهيل فيصلا، راڄوڻيون، سمجهوتا گهڻن نعمتن کان محروم ڪري ڇڏيندا آهن. عالمي ڳٺ جوڙ کان وٺي ضلعي جوڙ توڙ تائين جاگرافي سان جڳاڙ عام (practice)رهي آهي. مون پنهنجي سفر جي شروعات ۾ ئي لکيو آهي ته استنبول هميشه کان (Sandwich) ٿيندو رهيو آهي . تمام اوائلي دورن کان يونانين ۽ فارسين وچ ۾ جنگين جو سبب رهيو. پهرين صدي قبل مسيح ۾ هي رومين جي قبضي ۾ آيو. انهن جي حاڪم قسطنطنيه پهريون ۳۲۴ ۾ پنهنجي نالي سان هي شهر وسايو ۽ رومي سلطنت جي گادي بڻايو. رومي سلطنت جي ورهاڱي بعد هي اوڀرندي رومي سلطنت، جنهن کي بازنطين چيو ويو جي گادي بڻايو ويو. مسلمانن جي آڳاٽين فتحن موجوده ترڪيءَ جي مشرقي حصن تي والار قائم رکي، جنگ ملازڪرد (Battle of Manazikert) ۾ رومين تي سلجوڪين جي فتح ڪافي معاملو سڌو ڪري ڇڏيو. سلجوڪين جي زوال بعدترڪيءَ جي سياسي منَظرنامي تي عثماني اڀريا جن اسلامي تاريخ جي عَظيم رياست ”سلطنته عثمانيه“ جوڙي. سلطنته عثمانيه ۶۳۱ع سالن تائين قائم دائم رهي، جنهن سان وچ يورپ ۾ اسلام پکڙيو. زوال جي دور کانپوءِ ”سلطنت عثمانيه“ پهرين جنگ عظيم ۾ جرمني جو ساٿ ڏنو. جنگ کانپوءِ واري معاهدي Treaty of sevres مطابق فاتح اتحادي قوتن سلطنته عثمانيه جا ٽڪرا ٽڪرا ڪري پاڻ ۾ ورهائي ڇڏيا. پهرين جنگ عظيم بعد ”سلطنت عثمانيه“ ۽ اتحادي فوجن وچ ۾ هن معاهدي تي ڏهين آگسٽ ۱۹۲۰ع تي عثماني سلطنت صحيون به ڪيون، پر ترڪيِءَ جي جمهوري تحريڪ ان کي نه قبوليو. مصطفيٰ ڪمال اتاترڪ جي قيادت ۾ ان تحريڪ جنگ آزاديءَ جو اعلان ڪيو. قسطنطنيه مان سلطنت مٽائيءَ کيس جمهوري رياست بڻايو ويو. ان معاهدي کي سلطنت عثمانيه کي تاريخ جي بدترين شڪست چئجي، جيڪو اپريل ۱۹۲۰ع ۾ اتحادين جي وچ ۾ سان ريمو ڪانفرنس San Remo Conferenceکانپوءِ ٿيل فيصلن جي هڪ ڪڙي هو. ان معاهدي تحت سعودي عرب وارو حجاز ۽ آرمينيا کي آزاد ملڪ قرار ڏنو ويو.