سنڌ شناسي

اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

”سنڌ سوداگرن جي زمين آهي. سنڌ جا وڻجارا پراڻي زماني کان ڏورانهان ڏيهه ڏوري، وڻج واپار ڪري، پنهنجي ملڪ کي مالا مال ڪندا هئا. هو وڏا تاجر ۽ قابل جهازران هئا. ساري دنيا سندن اڳيان ” ٻيلو ٻه ٻلانگهون “ هئي. تاريخ شاهد آهي ته اسان سنڌين جو ساري جڳ ۾ ڌاڪو هو. واپاري ڏس ۾ اسانجو وقار بلند هو. ڀٽ ڌڻي جو سر سامونڊي ۽ سر سريراڳ انجو گواهه آهي ته اسان تجارتي دنيا۾ ڪيڏي نه عظمت جا مالڪ هئاسين . سنڌي واپاري پرڏيهي واپار مان ايڏو ته ناڻو ڪمائي ايندا هئا جو سندن ست پيڙهيون رڄ ڪنديون هيون. مون پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪوشش ڪري، هن موضوع تي تاريخي حقيقتون پيش ڪيون آهن.“
  • 4.5/5.0
  • 2438
  • 561
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • دادا سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

مهاڳ

سنڌ سوداگرن جي زمين آهي. سنڌ جا وڻجارا پراڻي زماني کان ڏورانهان ڏيهه ڏوري، وڻج واپار ڪري، پنهنجي ملڪ کي مالا مال ڪندا هئا. هو وڏا تاجر ۽ قابل جهازران هئا. ساري دنيا سندن اڳيان ” ٻيلو ٻه ٻلانگهون “ هئي. تاريخ شاهد آهي ته اسان سنڌين جو ساري جڳ ۾ ڌاڪو هو. اسان ” چلهه جا مارنگ“ نه هئاسون. واپاري ڏس ۾، اسانجو وقار بلند هو. ڀٽ ڌڻي جو سر سامونڊي ۽ سر سريراڳ انجو گواهه آهي ته اسان تجارتي دنيا۾ ڪيڏي نه عظمت جا مالڪ هئاسين . سنڌي ثقافت جا آثار ۽ اهڃاڻ ۽ سنڌي ٻولي جو چوڻيون ۽ پهاڪا به ان ڳالهه جي ثابتي ڏين ٿا. سنڌي ۾ چوڻي آهي ته جو وڃي جاوي، سو مول نه آوي – جي آوي ته ٻال ٻچي به ڍاوي. هن مان صاف ظاهر آهي ته سنڌي واپاري پرڏيهي واپار مان ايڏو ته ناڻو ڪمائي ايندا هئا جو سندن ست پيڙهيون رڄ ڪنديون هيون.
مون پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪوشش ڪري، هن موضوع تي تاريخي حقيقتون پيش ڪيون آهن. مون اڳ به لکيو آهي ته اسان جو تاريخي ورثو عظيم آهي. اسان عظيم تاريخ جا وارث آهيون. پر شرط اهو آهي ته پنهنجي ان شاندار ورثي کي سڃاڻي ان کي سامهون رکي، حال کي سنواري مستقبل کي روشن ڪريون” تاريخ پڙهڻ “ جو فلسفو به اهو آهي. ان ڪري ئي تاريخ کي نئين نسل لاءِ تجريبگاهه سڏيو ويو آهي. مان سنڌ جي نوجوان جي خدمت هي ڪتاب پيش ڪندي عرض ڪندس ته فوج وانگر تجارت به اسان جو اباڻو ڌنڌو آهي. وڏن کان و ٺي اسان هن ڏس ۾ پاڻ ملهائي چڪا آهيون. اچو ته اڄ جي معاشي دور ۾، تجارت کي اپنائي، پنهنجي وطن کي خوشحال بنايون ۽ پاڻ به آسودا بنجون.

[b]ٿورا نه ٿورا
[/b]
هن ڪتاب ۾ جيڪي نقشا ۽ چارٽ ڏنا آهن . سي ڪتاب جناب مولائي شيدائي رح جو تمدن سنڌ، ڊاڪٽر الانا صاحب ” لاڙ جي ادبي ۽ ثقافتي تاريخ“ ۽ جناب ڊاڪٽر ڇٻلاڻي جي ”سنڌ جي اقتصادي تاريخ“ آهن. ان لاءِ مان سنڌي ادبي بورڊ ۽ اداره سنڌ شناسي جو شڪرگذار آهيان.ساڳئي وقت برخردار الطاف سومري جو به ٿورائتو آهيان، جنهن نقشن جي خاڪن ٺاهڻ ۾ مدد ڪئي ۽ پنهنجن ڪجهه تاريخي مضمونن تان مواد وٺڻ جي اجازت ڏني.“
عزيز دوست مرڻاس جو ٿورو بجا نه آڻڻ ڪفر جي برابر آهي، جنهن هميشه وانگر ڪتاب ڇپرائي اوهانجي هٿن ۾ آندو. پياري شاگرد ۽ ڀائرن جهڙي رياض پتافي ۽ وفا سنڌي جو به ٿورائتو آهي جن ڏکين ڏينهن ۾ آٿٿ ڏني، همت افزائي ڪئي، حوصلو وڌايو، جنهن جي نتيجي ۾ هي ڪتاب پائيه تڪميل ٿي سگهيو، جي انهن جي اها ڪوشش نه هجي ها ته شايد مان دلشڪستو ٿي ويهي رهان ها. ڇاڪاڻ ته ” جن کان ويڙا پرين، تن کان پڇو سڌ سور جي“ .


[b] دادا سنڌي
[/b] داد لغاري
31 ڊسمبر 1985ع