سنڌ شناسي

اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

”سنڌ سوداگرن جي زمين آهي. سنڌ جا وڻجارا پراڻي زماني کان ڏورانهان ڏيهه ڏوري، وڻج واپار ڪري، پنهنجي ملڪ کي مالا مال ڪندا هئا. هو وڏا تاجر ۽ قابل جهازران هئا. ساري دنيا سندن اڳيان ” ٻيلو ٻه ٻلانگهون “ هئي. تاريخ شاهد آهي ته اسان سنڌين جو ساري جڳ ۾ ڌاڪو هو. واپاري ڏس ۾ اسانجو وقار بلند هو. ڀٽ ڌڻي جو سر سامونڊي ۽ سر سريراڳ انجو گواهه آهي ته اسان تجارتي دنيا۾ ڪيڏي نه عظمت جا مالڪ هئاسين . سنڌي واپاري پرڏيهي واپار مان ايڏو ته ناڻو ڪمائي ايندا هئا جو سندن ست پيڙهيون رڄ ڪنديون هيون. مون پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪوشش ڪري، هن موضوع تي تاريخي حقيقتون پيش ڪيون آهن.“
  • 4.5/5.0
  • 2438
  • 561
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • دادا سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

(ج) ايسٽ انڊيا ڪمپني سنڌ ۾

هي هڪ حقيقت آهي ته سنڌ سونهاري، ساري دنيا ۾ مردم خيز خطي سان گڏ زرخيز ۽ سرسبز علائقو آهي. ان ڪري انگريزن هندستان ۾ قدم رکڻ سان ئي هن ” سوني جهرڪي “ کي تاڙي ورتو. اهو ئي سبب آهي جو ايسٽ انڊيا ڪمپني، سنڌ سان به تجارتي ناتي رکڻ لاءِ لاهه وچڙ شروع ڪئي. 1612ع ۾ هڪ انگريز ائنٿي سٽارڪي جاسوسي جي خيال سان ٺٽي پهتو. ان وقت هت پورچوگيز به پهچي چڪا هئا. جڏهن هي انگريز جاسوس لهري ۾ پهتو، تڏهن هڪ پورچوگيز پادري کيس زهر ڏيئي ماري ڇڏيو. آڪٽوبر 1613ع ۾ ڪمپني جو هڪ واپاري نمائندو نڪولس وٿنگٽن احمدآباد کان ميرپور بٺوري ۾ آيو. هو ميرپور بٺوري ۾ نير جي خريداري بابت رپورٽ تيار ڪر ي واپس موٽي ويو. 1615ع ۾ انگلينڊ جي بادشاهه جيمس اول جو سفير ” سرٽامسرو“ سنڌ ۾ آيو. 24 ڊسمبر 1615ع تي هن ايسٽ انڊيا ڪمپني جي ڊئريڪٽرن کي جيڪا رپورٽ پيش ڪئي، ان ۾ لکي ٿو ته ” مون کي يقيني طور معلوم آهي ته سنڌو درياءَ تجارت لاءِ تمام مفيد آهي، ڇاڪاڻ جو لاهور کان سنڌ تائين آساني سان سفر ڪري سگهجي ٿو. سنڌ جي آبهوا صحت بخش آهي ۽ سنڌ جو نير ۽ ٻيون شيون انگلينڊ لاءِ ڪارآمد ثابت ٿينديون. “ ( مهراڻ تي جهازراني – مولائي شيدائي – روزانه مهراڻ سالگرهه نمبر 1961ع) 26 اپريل 1630ع ۾ ڪمپني هڪ ديسي دلال کي واپاري واءُ سواءُ لهڻ لاءِ سنڌ موڪليو، جيڪو هتان ڪپڙي جون ٻه ڳٺڙيون ۽ نير کڻي سورت موٽي ويو. 1635ع جي منڍ ۾ ڪمپني جو هڪ جهاز لهري بندر تي پهتو ۽ انگريزن ۽ پورچوگيزن جو ٺاهه ٿيو. هونءَ پورچوگيزن جي هت هڪ هٽي هئي. ان کان اڳ 1631ع ۾ ڊچن جو به هڪ تجارتي جهاز هت آيو ۽ کيس 14 هزار گلڊن فائدو ٿيو هو، پر کين پورچوگيزن ٻئي دفعي نه اچڻ ڏنو. ( سه ماهي مهراڻ 1979ع / 3- 4)