سنڌ شناسي

اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

”سنڌ سوداگرن جي زمين آهي. سنڌ جا وڻجارا پراڻي زماني کان ڏورانهان ڏيهه ڏوري، وڻج واپار ڪري، پنهنجي ملڪ کي مالا مال ڪندا هئا. هو وڏا تاجر ۽ قابل جهازران هئا. ساري دنيا سندن اڳيان ” ٻيلو ٻه ٻلانگهون “ هئي. تاريخ شاهد آهي ته اسان سنڌين جو ساري جڳ ۾ ڌاڪو هو. واپاري ڏس ۾ اسانجو وقار بلند هو. ڀٽ ڌڻي جو سر سامونڊي ۽ سر سريراڳ انجو گواهه آهي ته اسان تجارتي دنيا۾ ڪيڏي نه عظمت جا مالڪ هئاسين . سنڌي واپاري پرڏيهي واپار مان ايڏو ته ناڻو ڪمائي ايندا هئا جو سندن ست پيڙهيون رڄ ڪنديون هيون. مون پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪوشش ڪري، هن موضوع تي تاريخي حقيقتون پيش ڪيون آهن.“
  • 4.5/5.0
  • 2438
  • 561
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • دادا سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book اڳوڻن سنڌين جو ڏيساور سان واپار

(7) زوال

لهري بندر جو اوج 18 صدي جي شروع ۾ گهٽجڻ لڳو. مشهور ڪلهوڙن حاڪم غلام شاهه سنڌ جي واپار کي هٿي ڏيڻ لاءِ هڪ نئون بندر شاهبندر جي نالي 1759ع ۾ ٺهرايو، جنهن ڪري سنڌ جو سمورو واپار اتان ٿيڻ لڳو. هڪ ٻيو بندر، اورنگا بندر به هن دور ۾ ترقي ڪرڻ لڳو. غلام شاهه انهن ٻنهي بندرن تي تجريبڪار نائب وهاريا، ان ڪري لهري بندر جي اهميت هوريا هوريان گهٽجڻ لڳي. طبعي لحاظ کان به ان دور ۾ لهري بندر پوئتي پوڻ لڳو. سنڌوندي جنهن جي وهڪري تي لهري جو عروج هو، اها منهن مٽائڻ لڳي. ان کان سواءِ سنڌو جي جنهن شاخ تي هي بندر هو، اها هوريان هوريان سوڙهي ٿيڻ لڳي، ان ڪري جهاز سمنڊ مان، هن بندر ڏانهن اچي نه ٿي سگهيا.
ڊاڪٽر ڇٻلاڻي لهري جي تباهي جو ذڪر ڪندي لکي ٿو ته ” درياءَ جو ٻيٽ واري ۽ رءُ سان ڀرجي پيو ۽ بندر تائين دريائي آمدرفت مشڪل ٿي پيئي. ان دوران ٻيا بندر جهڙوڪ: اورنگا بندر، شاهه بندر، دستا بندر، وکر، داراجا ۽ ڪراچي، اسري پيا ان ڪري هن بندر جي اهميت گهڻي ويئي، تان جو سندس نشان به نه رهيو. ( سنڌ جي اقتصادي تاريخ ص نمبر 616)