ڪُڇان ته ڪافر !
شهر ۾ اچي سرڪاري نوڪري لاءِ گهڻي ئي ڪوشش ڪيم پر بي فائدي ثابت ٿي. منهنجي پيءَ ڳوٺ ۾ ٻروچن جو ڊرائيور هو. جنهن مونکي مڪمل ڊرائيوري سيکاري ڇڏي هئي. مون وٽ لائيٽ ۽ هيوي ڊرائيونگ جا ٻئي لائيسنس هئا ۽ انهيءَ سان گڏوگڏ پنج درجا پاس به ڪيا هيم. حيدرآباد ۾ هفتو کن ڌڪا کائڻ ۽ نوڪري لاءِ رُلڻ جي ڪري ڳوٺان آندل سموري مُوڙي به خرچ ڪري چُڪو هوس. ڳوٺ وڃڻ لاءِ اسٽاپ تي ويس ته اُتي منهنجو ڳوٺائي ڊرائيور غلام نبي مليو. ڪچهري ڪندي ٻڌايائين ته “منهنجو دبئي لاءِ ويزا لڳي ويو آهي” گلشير هوٽل تي هن مون کي چانهه پياري ۽ مون کان هتي اچڻ جو سبب پڇيائين. مون کيس سڄي حقيقت ڪري ٻڌائي ته چيائين: “سٺو ٿيو جو پاڻ ملي وياسين، مون تازو ئي هڪ نوڪري ڇڏي آهي. صاحب هتي حيدرآباد ۾ ئي آهي. صدر واري علائقي ۾ گهر اٿس. ٻه زال مڙس آهن ڪو به اولاد نه اٿن. ائين چئي غلام نبي مون ۾ نهاري مرڪيو پر مون هن جي مشڪڻ جي معنى نه سمجهي. غلام نبي ڪجهه ڳالهايو ۽ پوءِ لفٽ ذريعي اسان سُتت ئي پنهنجي گهربل فليٽ تي پهچي وياسين. غلام نبي ان جي بيل تي هٿ رکيو. کن پل دروازو کُليو ۽ هڪ اڌڙوٽ عورت نمودار ٿي، جنهن جي ڪپڙن ۽ ميڪ اپ مان لڳو پئي ته مالڪياڻي آهي. ان عورت اسانکي گيسٽ روم ۾ ويهاريو. غلام نبي منهنجو تعارف ڪرائيندي چيو:
“هي منهنجو ڳوٺائي، نهايت تجربيڪار ڊرائيور، خاطري وارو، سچو ۽ ايماندار ماڻهو آهي. هن تي اعتماد ڪري سگهجي ٿو.”
ان عورت غلام نبي سان منهنجو پگهار اڍائي هزار مهينو مقرر ڪيو. کاڌو پيتو، ڪپڙو لٽو مفت ۾. ڊيوٽي اها ته صبح جو صاحب کي پنهنجي آفيس تي ڇڏي اچڻ.... غلام نبي ان ميڊم جو نالو نرگس ٻڌايو ۽ ويندي مهل به اهائي مُرڪ چپن تي هئس. ميڊم ڪپڙن جو وڳو ڏيندي چيو:
“تنهنجا ڪپڙا ميرا ٿي ويا آهن، سو بدلائي وٺ.”
جئين ڪپڙا بدلائي ٻاهر نڪتس ته ميڊم عجيب نظرن سان ڏسڻ لڳي، مون جلدي ڪنڌ جهڪائي ڇڏيو. گاڏي جي چاٻي منهنجي هٿ ۾ ڏيندي ميڊم نرگس چيو ته:
“صدورا هي وٺ چاٻي، هيٺ گيراج ۾ ڳاڙهي رنگ جي مرگلا بيٺي آهي، ان کي ٻاهر ڪڍ ته پاڻ شهر جو چڪر ڏئي اچون.”
آئون جلدي گاڏي گيراج مان ڪڍي آيس ۽ اچي مکيه دروازي تي بيهاريم. ميڊم آئي ۽ اڳين سيٽ تي منهنجي ڀر۾ ويٺي. ايتري ته گهڻي خوشبو لڳائي آئي جو سڄي گاڏي معطر ٿي وئي. مون گاڏي اسٽارٽ ڪئي ۽ پڇيم :
“ميڊم ڪٿي هلڻو آهي؟”
چيائين: “هتان هل پوءِ جتي مرضي پئي اتي هليو هل.”
آئون منجهي پيس ۽ پريشاني مان پڇيومانس: “ميڊم ڪجهه ته ٻڌايو ، منزل ڪهڙي آهي؟ اوڏانهن گاڏي کي موڙيان...”
ڪاوڙ مان صفا ڳاڙهي ٿيندي چيائين: “صفا ڪو اُٺ آهين، نه سُڻين نه سمجهين ٿو، چوان ٿي جيڏانهن وڻئي اوڏانهن وٺي هل.”
گاڏي کي فليش کان ٻاهر واري پاسي ڪڍي ڪمبائينڊ ملٽري اسپتال روڊ تي هلائيندو راجپوتانه اسپتال وارو روڊ ورتم، جتان سٽيزن ڪالوني کان ٿيندي واٽر پلانٽ تائين پهتس. ميڊم سگار جي سُوٽا هڻندي دونهون منهنجي طرف موڪليندي رهي. ڪاوڙ ته لڳي پر .... “ڪُڇان ته ڪافر !” المنظر تي پهچي مون بريڪ هنيو ته ميڊم يڪدم چيو: “توکي ڪنهن چيو ته بريڪ هڻ !؟”
ٿورو اڳتي هلي ڄامشورو ڦاٽڪ وٽ گاڏي سلو ڪيم پر ميڊم جي تيز ۽ ترڇي گهُور ٻيهر مون کي گاڏي تيز ڪرڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو. علامه آءِ آءِ قاضي جي تُربت وٽ مونکي گاڏي روڪڻ جو چيائين، گاڏي ۾ ويٺي ويٺي دعا گهريائين. پوءِ منهنجي سٿر تي ڌڪ هڻندي چيائين: “صدورا گاڏي هلائي”
مارئي هاسٽل جي روڊ کان اندرين طرف گاڏي موڙڻ جو چيائين ۽ چيائين هاڻي آهستي آهستي هل، پاڻ ٻاهر جو منظر ڏسندي رهي. ٻن ڪلاڪن کان گاڏي يونيورسٽي جي روڊن تي هلندي رهي، نيٺ وري يونيورسٽي کان ٻاهر نڪرڻ جو چيائين. ٿوري دير ۾ گاڏي سُپر هائي وي تي هئي. سُپر هائي وي جي ٻئي طرف گورنمينٽ آفيسرن جي ڪالوني ڏانهن هلڻ جو اشارو ڪيائين. مان هن جي چوڻ مطابق اوڏانهن هلندو رهيس. هڪ بنگلي اڳيان گاڏي روڪڻ جو چيائين. گاڏي بيٺي ته چيائين:
“انهيءَ بنگلي جي بيل وڄاءِ....”
مون بيل وڄائي، ميڊم به منهنجي ڀر ۾ اچي بيٺي. ٿوري دير ۾ هڪ اڌڙوٽ همراه نڪتو. ميڊم ان کان سندس زال جو پڇيو ته چيائين:
“اها هفتي لاءِ مائٽن ۾ ويل آهي.”
ميڊم پوءِ مسڪرائي ان همراه سان هٿ ۾ هٿ ڏئي ان بنگلي ۾ گهڙي وئي. ۽ آئون اچي گاڏي ۾ ويٺس. ڪلاڪ کن کانپوءِ ميڊم ٻاهر نڪتي، سندس ڪپڙا سُريل، ۽ وار وکريل هئس. پاڻ ٿڙندي ٿاٻڙندي آئي پئي ۽ انهي همراه سهارو ڏئي گاڏي ۾ ويهاريس. ميڊم هلڻ لاءِ چيو ۽ اهو چيائين ته ڪلاڪ ٻه مختلف روڊن تان چڪر هڻندو پوءِ گهر ڏانهن هلجانءِ. (ميڊم جي ڳالهائڻ تي سندس وات مان شراب جي بدبو آيم) ميڊم نشي ۾ اهڙي ته ڌُت هئي جو ٻن ڪلاڪن تائين ڪجهه نه ڪُڇيائين ۽ سيٽ تي مٿو ٽڪيو اکيون پوريو رهي. جنهن وقت پنهنجي فليٽ وٽ گاڏي بيهاريم. رات جا ٻه ٿي چُڪا هئا. ٻين فليٽن ۾ به سانت ڇانيل هئي. چوڪيدار جاڳيو جيڪو ڊوڙي آيو. دروازو کولي ميڊم کي گاڏي مان سهارو ڏئي لاٿائين. (شايد ميڊم جي افعالن کان اڳ ۾ ئي واقف هو) آئون گاڏي گيراج ۾ بيهاري آيس ته ميڊم چيو: “مٿي تون وٺي هل”
سوچيم شايد ميڊم گهڻو پي وئي آهي جو اڃان خُماري پئي آهي. ميڊم کي فليٽ جي بيڊ تي ويهاريم ته چيائين:
“صدورا ڪجهه زور ڏي، بدن ۾ سُور آهي.”
آئون شرم و حياءَ وچان ماٺ ٿي ويس ته ميڊم چيو:
“پهرين در کي ڪنڊي ڏي، پوءِ ......!!!”
مون هٻڪندي چيو ته: ميڊم... صاحب اسان کان اڳ ۾ اچي چڪو آهي، هو جي هتي اچي وڃي ته پوءِ .....!؟”
ميڊم وراڻيو: “نه..... نه...... اهو به کائي پي آيو هوندو، پنهنجي ڪمري ۾ سهمي رهندو ۽ صبح کان اڳ نه جاڳندو. تون رڳو منهنجي خدمت ڪر...”
مون فرمانبردار نوڪري جيان در بند ڪيو ۽ حڪم مطابق زور ڏيڻ لڳس. ۽ ميڊم سُتي ئي وڦلڻ لڳي.
“اڃان مٿي..... اڃان مٿي ..... ۽ جوش وچان اُٿي الف جهڙي ٿي پئي..... ۽ مون ڏانهن وڌي مون کي به ڪپڙن کان آجو ڪري ڇڏيائين....
صبح جو سوير اٿيم، ميڊم سُتل هئي. پنهنجي ڪمري اچي وهنجي ڪپڙا بدلائي، هيٺ گاڏي ۾ ويهي صاحب جو انتظار ڪرڻ لڳس. صاحب تيار ٿي اٺين وڳي هيٺ آيو. انهيءَ کي آفيس ڇڏي واپس اچي ناشتو ڪيم پئي ته ميڊم منهنجي مٿان بيهي منهنجي ڪلهن تي هٿ رکي چيائين: “صدورا اڄ به ٻاهر هلڻو آهي.”
اهڙي ريت ٻي ڏينهن به اهو سڀ ڪجهه ٿيو، جيڪو ڪالهه ئي ٿي چڪو هو. اُتي رهندي مون کي ٽي مهينا گذري چُڪا. آئون هر رات ٿيندڙ بُري فعل جي ڪري پنهنجو پاڻ کي ڪمزور محسوس ڪري رهيو هئس. ڪنهن مهل من ۾ آيو ٿي ته ڀڄي نڪران.... وري ڳوٺ جو خيال ايندي ئي لڱ ڪانڊارجو وڃن. منهنجي بيروزگار رهڻ جي ڪري فاقا اچيو وڃن، انهي ڊپ کان پنهنجي ضمير کي سمهاري ڇڏيو هئم.
ميڊم اڄ سويري ئي مون کي ڪراچي بس اسٽاپ تي هلڻ لاءِ چيو ۽ پنهنجي پرس مان ٻه هزار جا نوٽ ڪڍي، منهنجي هٿ ۾ ڏيندي چيائين ته:
“اچي هي وٺ، پنهنجو خيال رکجانءِ، ۽ ها صاحب جي پارت اٿئي، آئون ڪراچي هڪ شادي ۾ هفتي کن لاءِ وڃان پئي، وري ايندس.” مرڪي پئي.
آئون ميڊم کي خواجه غريب نواز پُل پوليس چوڪي وٽ ڪراچي ڪوچ ۾ روانو ڪري آيس. رات جو صاحب آيو ۽ مون کان پڪ ڪرڻ خاطر پڇيائين: “ميڊم وئي هلي .....!؟”
مون جواب ۾ چيو: “ها صاحب !”
پوءِ مون کي ٻانهن کان وٺي پنهنجي ڪمري ۾ وٺي آيو ۽ منهنجي ساراهه ڪرڻ لڳو. تون هيترا ڏينهن اسان وٽ رهيو آهين. تنهنجي ڪا به شڪايت ناهي ملي، تو جهڙا محنتي، ايماندار ماڻهو ٻيو ورلي ملندو سو مون کي تنهنجو قدر آهي. توکي جنهن به شيءَ جي ضرورت هجي بي ڌڙڪ ئي مون کي چئجانءِ، ائين چئي الماري مان بوتل ڪڍيائين. “هن مان ٻه پئگ تيار ڪر....”
مون چيومانس: “سائين مان نشو نه ڪندو آهيان، ۽ نه ئي پيگ ٺاهڻ جي خبر اٿم.”
چيائين: “ٺهيو پيگ آئون ٿو ٺاهي وٺان، تون هي پئسا وٺ ڪرسپي تان فل بروسٽ وٺي اچ.”
آئون جلدي ۾ ڪرسپ تان فل بروسٽ وٺي آيس. صاحب جي ڪمري ۾ داخل ٿيس ته ڇرڪ نڪري ويو ۽ پوئين پير هٽيس. صاحب اونڌو اگهاڙو سُتل هو. اتان سڏڪندي چيائين:
“اڙي صدورا ! وڃين ڪيڏانهن ٿو ؟”
مون يڪدم چيو: “صاحب اوهان شايد ڪجهه وڌيڪ پي ويا آهيو. جو اگهاڙا سُتا پيا آهيو ۽ ٻيو ته اونڌا ٿيا پيا آهيو.”
“صفا ڪو جاهل آهين....” ڪاوڙ مان اُٿيو در بند ڪري زوري مون کي به پيگ پياري ڇڏيائين ۽ پوءِ اهو سڀ ڪجهه ٿيو جي ڪُڇان ته ڪافر ، پر انهي جو تصور ڪرڻ به ڪنهن ڀيانڪ خواب وانگي آهي.