آخر ڪهڙو فائدو؟
*
ڳالهه ٿا ڪن ته هڪ نوجوان تمام ڊگهي عرصي لاءِ ولايت پڙهڻ لاءِ ويو. جڏهن هو موٽيو ته هن پنهنجي والدين کي چيو ته ڪو مذهبي عالم يا دين جو ڄاڻو ڳوليو جنهن کان هو ٽي سوال پڇي سگهي. آخرڪار هنن کي هڪ مسلمان اسڪالر ملي ويو.
نوجوان: تون ڪير آهين؟ ڇا تون منهنجي سوالن جا جواب ڏئي سگهندين؟
اسڪالر: آئون الله جو هڪ ٻانهو آهيان ۽ انشاءَ الله تنهنجي سوالن جا جواب ڏيڻ جي ڪوشش ڪندس.
نوجوان: پڪ سان ٿو چئين؟ مون ڪيترن ئي پروفيسرن ۽ علم جي ڄاڻن کان اهي سوال پُڇيا پر هو جواب نه ڏئي سگهيا.
اسڪالر: الله گهريو ته آئون توکي مطمئن ڪندس.
نوجوان: مونکي ٽي سوال پڇڻا آهن:
1. ڇا خدا جو وجود آهي؟ ۽ جي ها ته هن جو ڪهڙو روپ آهي؟
2. تقدير ڇا آهي؟
3. جيڪڏهن شيطان باهه مان ٺاهيو ويو آهي ته پوءِ آخر ۾ سزا طور هن کي جهنم ۾ ڇو اُڇلايو ويندو، جيڪو پڻ ساڳي باهه مان ٺاهيو ويو آهي. ظاهر آهي جڏهن ٻئي باهه جا ٺهيل آهن ته شيطان کي ان جو ڪهڙو اثر ٿي سگهي ٿو؟
نوجوان جيئن ئي پنهنجا ٽي سوال ٻڌايا ته اسڪالر هن جي ڳل تي زور سان چماٽ وهائي ڪڍي. نوجوان سور کان ڳل مهٽيندي چيو: ”مون توکان فقط سوالن جو جواب گهريو آهي. انهيءَ ۾ ناراض ٿيڻ جي ڪهڙي ڳالهه آهي؟“
اسڪالر: آئون ڪو توتي ناراض نه آهيان. هيءَ ٿڦڙ ته فقط تنهنجن سوالن جو جواب آهي.
نوجوان: مون توهان جي ڳالهه نه سمجهي.
اسڪالر: ٿڦڙ لڳڻ تي توکي ڇا محسوس ٿيو؟
نوجوان: ظاهر آهي، مون کي سور محسوس ٿيو.
اسڪالر: سو تون اهو يقين سان چئي سگهين ٿو ته سور جو وجود آهي؟
نوجوان: جي ها. بيشڪ.
اسڪالر: ته پوءِ مونکي سور جو روپ (شڪل) ڏيکار!
نوجوان: اها آئون ڏيکاري نٿو سگهان.
اسڪالر: ته پوءِ تنهنجي پهرين سوال جو مون طرفان به اهو ساڳيو ئي جواب آهي. اسان سڀني کي بنا شڪل ڏسڻ جي خدا جي هجڻ جو يقين آهي.... گذريل رات، توکي ڪو خواب ۾ به نظر آيو ته اڄ تون مونکان چماٽ کائيندين؟
نوجوان: نه.
اسڪالر: ڇا تو اڄ سوچيو به هو ته اڄ تون مونکان چماٽ کائيندين؟
نوجوان: نه.
اسڪالر: اها تقدير اٿئي- تنهنجي ٻئي سوال جو جواب.... منهنجو هٿ جنهن سان مون توکي چماٽ هنئي، ڇا جو ٺهيل آهي؟
نوجوان: اهو گوشت جو آهي.
اسڪالر: ۽ تنهنجو ڳل جنهن تي اها لڳي اهو ڇا جو ٺهيل آهي؟
نوجوان: گوشت جو.
اسڪالر: چماٽ لڳڻ تي تو ڪيئن محسوس ڪيو؟
نوجوان: سخت سور.
اسڪالر: ته بس. اهو اٿئي تنهنجي ٽئي سوال جو جواب.
جيتوڻيڪ شيطان ۽ جهنم ٻئي باهه جا ٺهيل آهن پر جيڪڏهن الله چاهيو ته انشاءَ الله جهنم شيطان لاءِ هڪ سخت عذاب واري شيءِ ٿي پوندو.
*
آمريڪا جي ڪينٽڪي رياست جي جابلو علائقي جي هڪ فارم تي هڪ پوڙهو همراهه پنهنجي پوٽي سان گڏ رهيو ٿي. روز صبح جو هن ڪراڙي همراهه بورچيخاني جي ٽيبل تي ويهي قرآن جو دور ڪيو ٿي. هن جي پوٽي به چاهيو ٿي ته ڏاڏي جهڙو ٿيان ۽ هن هر اهو ڪم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ٿي جيڪو ڏاڏي کي ڪندي ڏٺو ٿي.
هڪ ڏينهن پوٽي پنهنجي ڏاڏي کان پڇيو: ”آئون روز تو وانگر قرآن پڙهڻ جي ڪوشش ڪريان ٿو پر مونکي اهو سمجهه ۾ نٿو اچي، ۽ جيڪي ڪجهه سمجهه ۾ اچيم ٿو اهو قرآن شريف بند ڪرڻ سان ئي وسريو وڃيم. قرآن پڙهڻ مان آخر اسان کي ڪهڙو فائدو ٿو رسي؟“
ڏاڏو جيڪو ان وقت سياري جي سرد هوائن کان بچڻ لاءِ بخاريءَ ۾ ڪوئلا وجهي رهيو هو، تنهن ڪوئلن واري ڇٻي خالي ڪري پوٽي ڏي مُڙيو ۽ کيس اها ڇٻي ڏيندي چيو: ”هيئن ڪر جو هيءَ ڇٻي کڻي درياهه جي ڪناري تي وڃ ۽ هن کي پاڻيءَ سان ڀري اچ.“
نينگر ڏاڏي جي چوڻ مطابق ڪم ڪيو پر گهر پهچڻ کان اڳ سمورو پاڻي ڇٻيءَ جي ڪکن مان وهي (Leak) ٿي ويو. ڏاڏي کلندي چيس ”توکي ٿورو تڪڙو هلڻو پوندو.“ ۽ پوءِ وري کيس ڇٻي ڏيئي درياهه تي موڪليو. هن دفعي ڇوڪرو پهرين کان تکو تکو ڊوڙيو پر گهر پهچڻ تائين سندس ڇٻي وري خالي هئي. ڇوڪري سهڪندي پنهنجي ڏاڏي کي چيو ته ڇٻيءَ ۾ پاڻي آڻڻ ناممڪن ڳالهه آهي ۽ هو ان بدران باردي کڻڻ ويو. ڪراڙي مڙس چيو: ”مونکي پاڻيءَ سان ڀريل باردي نه پر ڇٻي کپي. تون گهڻي ڪوشش نٿو ڪرين.“
ڇوڪرو هڪ دفعو وري ڇٻيءَ کي کڻي درياهه ڏي روانو ٿيو ۽ ڏاڏو ٻاهر در وٽ بيهي هن کي ڏسڻ لڳو. ڇوڪري کي پڪ ٿي چڪي هئي ته هو ڪنهن به صورت ۾ ڇٻيءَ ۾ پاڻي آڻي نٿو سگهي پر ڏاڏاي کي ڏيکارڻ لاءِ ته هو کڻي ڪيترو به تکو ڊوڙي پر گهر پهچڻ تائين پاڻي لِيڪ ٿي ويندو، هو وري درياهه ڏي روانو ٿيو. درياهه تي پهچي هن ڇٻيءَ کي درياهه ۾ ٻوڙي پاڻيءَ سان ڀري ڪڍيو ۽ پوءِ هن کان جيتري قدر ٿي سگهيو تکو تکو واپس وريو پر ڏاڏي وٽ پهچڻ تائين هڪ دفعو وري ڇٻي خالي ٿي وئي. سهڪندي هن ڏاڏي کي چيو: ”ڏاڏا! ڏسو! آهي ڪو پاڻيءَ جو ڦڙو به. اها سڄي محنت بيڪار پئي وڃي.“
”سو تون سمجهين ٿو ته اها سڄي محنت بيڪار پئي وڃي؟“ ڪراڙي مڙس چيو، ”ٿورو غور سان ڇٻيءَ ڏي ڏس.“
ڇوڪر ڇٻيءَ کي غور سان ڏٺو ۽ هن کي پهريون دفعو محسوس ٿيو ته اها ڇٻي ڪجهه مختلف لڳي رهي هئي. ڪوئلن جي پراڻي هيءَ ڇٻي جيڪا سڄي ڪاري هئي سان پاڻي پوڻ ڪري ڌوپي اهڙي صاف ٿي ويئي هئي ڄڻ نئين هجي.
”پٽ! اهوئي ڪجهه ٿئي ٿو جڏهن تون قرآن پڙهين ٿو.“ پوڙهي پنهنجي پوٽي کي ڳراٽڙي پائي چيو، تون کڻي ان جي هر شيءِ نه سمجهي سگهين يا ياد ڪري نه سگهين پر ان جي پڙهڻ سان تنهنجو اندر توڙي ٻاهر ان ڇٻيءَ وانگر بدلجي ويندو. اهو رب جي طرفان اسان انسان ذات لاءِ معجزو آهي.“