آمريڪا ۾ پنج وقت
آرڪٽڪ سرڪل
جيڪو ساڍن 66 کن ڊگريون اتر ۾ آهي. هن ليڪ تي سال ۾ هڪ ڏينهن 24 ڪلاڪن جو ضرور ٿئي ٿو. هن ليڪ کان جيئن مٿي وڃبو تيئن ڏينهن وڏو ٿيندو ٿيندو اتر قطب وٽ ڇهن مهينن جو ڏينهن ٿئي ٿو. اهڙي طرح سياري ۾ ڇهن مهينن جي رات.
روس، ڪئناڊا، ڊئنمارڪ (گرين لئنڊ)، الاسڪا، ناروي، سئيڊن ۽ فنلئنڊ ملڪ يا انهن جا ڪجهه حصا هن ليڪ (Arctic Circle) تي ۽ ان کان مٿي اتر قطب ڏي آهن.
ائنٽارڪٽڪ سرڪل
ساڍن ڇاهٺ کن ڊگريون ڏکڻ اڌ گول ۾ ڏکڻ قطب جي ويجهو وارو ويڪرائي ڦاڪ (Latitude) آهي. آرڪٽڪ سرڪل وانگر هن ڦاڪ تي به سال ۾ هڪ ڏينهن 24 ڪلاڪن جو ٿئي ٿو. جنهن ۾ 24 ڪلاڪ روشني ۾.
ٽراپڪ آف ڪئنسر
هي ويڪرائي ڦاڪ (Latitude) خط استوا جي اتر ۾ اٽڪل ساڍا ٽيويهه ڊگرين تي آهي. اونهاري جي موسم ۾ سج هن ڦاڪ تائين مٿي Overhead پهچي ٿو. ان کان مٿي اتر ۾ جيڪي ملڪ يا انهن جا حصا اچن ٿا انهن ۾ چوٽ اونهاري ۾ به سج پاسيرو لنگهي ٿو جيئن پاڻ وٽ سياري ۾ گذرندو آهي. هي ڦاڪ Tropic of Cancer جن ملڪن مان لنگهي ٿو انهن مان ڪجهه هي آهن: آمريڪا (USA)، آلجيريا، نائيجر، لبيا، چاڊ، عمان، بنگلاديش، برما، مصر، سعودي عرب، ميڪسيڪو ۽ چين وغيره.
ٽراپڪ آف ڪئپريڪان
هي ويڪرائي ڦاڪ (Latitude) خط استوا جي ڏکڻ ۾ ايترو پري آهي جيترو ٽراپڪ آف ڪئنسر اتر ۾ آهي- يعني ساڍا ٽيويهه ڊگريون سائوٿ ۾ آهي. هي ڦاڪ (Tropic of Capricorn) جن ملڪن مان لنگهي ٿو انهن مان ڪجهه هي آهن: برازيل، ارجنٽائين، چلي، آسٽريليا، مئڊاگاسڪر، موزمبق، سائوٿ آفريڪا، بوٽسوانا، نميبيا وغيره. نميبيا (آفريڪا) ۾ ته هڪ هنڌ رڻ پٽ ۾ جتان هي ڦاڪ گذري ٿو بورڊ لڳل آهي جنهن تي Tropic of Capricorn لکيل آهي.
مٿي لکي آيو آهيان ته وقت جي تبديليءَ جو مدار ڊگهائي ڦاڪ تي آهي. هڪ ئي ڊگهائي ڦاڪ (Longitude) وارن ملڪن ۾ ساڳيو ئي ٽائيم ٿئي ٿو پوءِ اهو ملڪ کڻي خط استوا تي هجي، ٽراپڪ آف ڪئنسر تي يا ٽراپڪ آف ڪئپريڪان تي. مثال طور آفريڪا جي ملڪن نميبيا، ائنگولا، نائيجر، نائيجيريا، لبيا ۽ يورپ جي ملڪن اٽلي، جرمني، ڊئنمارڪ، سئيڊن جو هڪ ئي وقت آهي جيتوڻيڪ ڪو ملڪ خط استوا تي آهي ته ڪو ملڪ اتر اڌ گول ۾ ته ڪو ڏکڻ اڌ گول ۾ آهي. ڪي ملڪ چين ۽ آمريڪا جهڙا ايڏا وڏا آهن جو اهي ڪيترن ئي ڊگهائي ڦاڪن تي اچن ٿا. جيئن USA پنجونجاهه ڊگريون Longitude کان وٺي 125W تائين پکڙيل آهي بلڪ ان ۾ الاسڪا به ملائجي ته 165W تائين وڃيو نڪري. ان ڪري ان ۾ هڪ بدران پنج مختلف وقت آهن. فقط نيويارڪ ۽ لاس اينجلس ۾ به چئن ڪلاڪن جو فرق آهي ڇو جو سج نيويارڪ ۾ اڀرڻ بعد لاس اينجلس ۾ چئن ڪلاڪن بعد اڀري ٿو. ان ڪري اهڙن ملڪن ۾ هڪ وقت رکي نٿو سگهجي. سوچڻ جي ڳالهه آهي ته اهڙن ملڪن ۾ جي فقط هڪ ٽائيم رکيو وڃي ته پوءِ نيويارڪ وارا ته کڻي صبح جو اٺين بجي صحيح ٽائيم تي اسڪول يا آفيس ويندا پر لاس اينجلس يا الاسڪا رياست جي شهر ائنڪريج ۾ ته اونداهه انڌوڪار هوندي يعني تارن ڀري رات هوندي ۽ اسڪول کان هڪ بجي موڪل ٿيڻ تي اتي سج پيو اڀرندو. بهرحال دنيا جي مختلف ملڪن جو وقت ڊگهائي ڦاڪ مطابق ٿئي ٿو ۽ موسم وري ويڪرائي ڦاڪ مطابق. خط استوا جي ويجهو وارن ملڪن ۾ سج جا ڪرڻا سڌو ٿا پون ته انهن ملڪن ۾ وڌيڪ گرمي يعني ڊگهو اونهارو رهي ٿو ۽ جيئن جيئن خط استوا واري زيرو ڊگري واري ويڪرائي ڦاڪ کان پري اتر قطب يا ڏکڻ قطب ڏي پيو وڃبو ته سردي وڌندي ويندي. ايتريقدر جو پنجاهه کن ڊگريون ويڪرائي ڦاڪن کان مٿي وارن ملڪن يعني ناروي، فنلئنڊ، سئيڊن، گرين لئنڊ جهڙن ۾ ته اونهاري جي موسم ۾ به سيءُ ٿو پوي. پنهنجي ٻه سال پڙهائي (پوسٽ گريجوئيشن) دوران، سئيڊن ۾ هر سال اسان کي اونهاري جا پندرهن ڏينهن کن جولاءِ جي مهيني ۾ موڪل ٿيندي هئي، جيئن ان سٺي موسم ۾ اسان گهمي ڦري سگهون ۽ اهي 15 کن ڏينهن سئيڊن جي اونهاري جا گرم ترين ڏينهن هوندا هئا پر ان هوندي به ايترو سيءُ ٿيندو هو جو رات جي وقت سوئيٽر ۽ ڪوٽ بنا نڪري نه سگهبو ۽ سياري جي موسم جي ته ڇا ڳالهه ڪجي! گهمڻ ڦرڻ- يعني واڪ ڪرڻ ته پري جي ڳالهه ٿي، بس اسٽاپ تي بس جو انتظار ڪندي خراب حالت ٿيندي هئي- جيتوڻيڪ سئيڊن حڪومت جي قانون موجب سياري جي موسم ۾ هر بس اسٽاپ تي بس کي ڏهن منٽن اندر اچڻو ئي پوندو هو جو سياري جي ٿڌ ۾ ان کان وڌيڪ انتظار ڪرڻ ناقابل برداشت ٿئي ٿو. ڪڏهن ڪڏهن ته ٿڌ جو درجو منفي ويهه يا پنجويهن کان هيٺ هليو ويندو هو ۽ هن ٿڌ جو اندازو ان مان لڳائي سگهجي ٿو ته منفي چئن ڊگرين تي ته پاڻي برف ٿيو وڃي. سياري ۾ هر وقت برف باري ٿيندي هئي پر ڪڏهن ڪڏهن هلڪي هلڪي بوندا باندي ٿيندي هئي ته ڦڙين جو پاڻي بنا پنن جي ٽارين تي ڪرسٽل وانگر ڄميل نظر ايندو هو ۽ ڦڙيءَ سان ڦڙي ملڻ تي اهي شيشي جون ڊگهيون ڇيتون نظر اينديون هيون.