ڇا آمريڪا ۾ رهڻ سان ٻار خراب ٿيو وڃن؟
منور ٻڌايو ته گهر ۾ ته ٻار ڇا ٻاهر ويندا آهن ته به نماز تي پابند رهن. ”هينئر هفتي کن جي پڪنڪ تي اسڪول وارن سان گڏ ويا. اسان اسڪول جي هيڊ ماسٽر کي لکي ڏنو ته ان شهر ۾ هن وقت فجر جو ٽائيم ٿيندو مهرباني ڪري اسان جي پٽن کي نماز لاءِ اٿارجو.“
منور ٻڌايو ته ڪمپيوٽر سندس ڪمري ۾ رکيل آهي، جيئن سندس ٻارماءُ پيءُ اڳيان ان کي کولي اسڪول جو ڪم ڪار ڪن. کين هر وقت سندن ماءُ سمجهائيندي رهي ٿي ته دنيا وانگر ڪمپيوٽر جون به ڪيتريون ئي ويب سائيٽس اگهاڙيون ۽ خراب آهن، جن کان اسان کي پاسو ڪرڻ کپي. اسان کي فقط سٺين ڳالهين جي پوئواري ڪرڻ کپي.
منور جو وڏو پٽ ٻارهن سالن جو مس ٿيندو ۽ ننڍو ڏهن سالن جو. ٻنهي قرآن جا پنج سيپارا حفظ به ڪيا آهن. بالٽيمور شهر ۾ ته مسجدون به آهن ۽ ڪيترائي هتي جا گورا نو مسلم به نماز پڙهندي نظر اچن ٿا پر جنهن هنڌ منور وارن جو گهر آهي، اهو ٻهراڙيءَ وارو علائقو آهي. سو منور کان پڇيم ته پوءِ تنهنجا پٽ قرآن پڙهڻ لاءِ ڪيڏانهن وڃن.
”اسان جي علائقي ۾ هڪ عرب مسجد ٺهرائي آهي، جنهن جو امام هڪ مصري آهي.“ منور ٻڌايو، “ ان جي زال ٻارن کي قرآن پڙهائي ٿي. پر ٻار مسجد ۾ وڃڻ بدران گهر ۾ پڙهن.“
”ان مصري امام جي زال گهر ۾ اچي پڙهائي؟“
مون پڇيو.
”نه. هن هر ٻار کي ٽائيم ڏيئي ڇڏيو آهي. جيئن اسان جي ٻارن کي قرآن پڙهڻ جو ٽائيم شام جا پنج ڏنا اٿس. پوري پنجين بجي هوءَ فون ڪري هڪ هڪ ٻار کان پراڻو سبق پڇندي آهي ۽ پوءِ وڌيڪ ياد ڪرڻ لاءِ نئون سبق ڏيندي آهي. فون سان گڏ ٽيپ رڪارڊر به attach ڪري ڇڏيو اٿئون. جيئن بعد ۾ هر هر ٻڌڻ لاءِ، ٻار ٽيپ رڪارڊر ذريعي ٻڌي تلفظ صحيح ڪري سگهن.“
نيو جرسيءَ ۾ فلڪ شير جي گهر هوس ته اهي پڻ پنهنجن ٻارن کي ڇنڇر ۽ آچر ڏينهن (Weekends) تي ڀر واري مدرسي(جيڪي هتي اسلامڪ سينٽر ٿا سڏجن) ۾ صبح جو وٺي ويندا هئا. شام جو وري اسڪائش ۽ سئمنگ سيکارڻ لاءِ ڪلب ۾ وٺي ويندا هئا. اتي منهنجي ڪيترن ئي ڪراچي جي واپاري ميمڻن سان ملاقات ٿي،ڪ جن جا آمريڪا ۾ ”ون ڊالر شاپ“ ۽ ٻئي قسم جو بزنيس آهي. انهن ۾ هڪ ARY ٽي وي واري عبدالرزاق يعقوب جو ڀائٽيو به هئو. هو ۽ ٻيا پڻ پنهنجن ٻارن کي ڪلب ۾ پنهنجي نظرداريءَ هيٺ رانديون کيڏائڻ لاءِ وٺي آيا هئا جو هو سمجهن ٿا ته هڪ صحتمند ذهن لاءِ صحتمند جسم به ضروري آهي. اتي ئي فلڪ شير هڪ ميمڻن جو ننڍو ڇوڪرو مزمل نالي ملايو، جنهن سڄو قرآن حفظ ڪيو آهي ۽ يوسف جو پٽ آهي. اهڙي طرح نيو يارڪ ۾ هالن جي اڪثر ليليٰ ڪيريو ۽ سندس مڙس ڊاڪٽر رمضان انڙ موڪل وارن ڏينهن تي پنهنجن چئن ٻارن کي مدرسي وٺي ويا ٿي. قران شريف يا نماز پڙهڻ پنهنجي جاءِ تي پر اخلاق ۾ به مون ڏٺو ته هتي رهندڙ اسان جي ملڪن جا ٻار ڪيترين ڳالهين ۾ پنهنجي عمر جي انهن ٻارن کان بهتر آهن، جيڪي ڪراچي، بمبئي يا ڍاڪا ۾ رهن ٿا ۽ جن جا مائٽ انهن جي ذهني ۽ اخلاقي اوسر تي ڌيان نٿا ڏين.
مسلمانن جي ڀيٽ ۾ جيتوڻيڪ هندن کي مذهب طرفان شراب پيئڻ تي منع ناهي، تنهن هوندي به مون ڏٺو ته ڪيترائي هندو هتي جي گورن وانگر اڄ ڪلهه سگريٽ ۽ شراب کان پاسو ڪن ٿا جو هو ان کي ميڊيڪلي سٺي شيءِ نٿا سمجهن. ائين ناهي ته هو صفا نٿا ڊرنڪ ڪن. هرگز نه. هي ملڪ اهو آهي، جتي شهرن توڙي ڳوٺن وستين ۾ شراب جا دڪان نظر اچن ٿا، جيئن پاڻ وٽ پان سوپاريءَ جون مانڊڻيون آهن ۽ اسان جي ملڪ جي مقابلي هتي بيئر توڙي وسڪي سستو پڻ آهي ۽ ڪيترا هندو يا هتي جا ڪرسچن ۽ يهودي ڊرنڪ ڪن ٿا پر ڪڏهن ڪڏهن، دعوت ۾ يا ويڪ اينڊ تي هو بيئر جي هڪ بوتل يا پيگ وسڪيءَ جو چاڙهي وڏي ڳالهه سمجهندا آهن. اسان جي ملڪ وانگر هر گز نه جيڪي پي پي پيا الٽيون ڪڍندا ۽ آخر ۾ بيهوش ٿي ويندا ۽ کين کڻي گهر ڇڏبو آهي. ڪن جو ته رستي تي ڪاڪوس به وهي ويندو آهي. اسان جي ملڪ جي ماڻهن جي دماغ ۾ عجيب ماليخوليا ڀريل نظر اچي ٿي. مڃون ٿا ته انگريزن وڃڻ بعد اسان جا ڪارا حاڪم ۽ پئسي وارا ماڻهو انهن جي ڪاپي ڪرڻ لاءِ سگريٽ ۽ شراب پيئڻ ۾ فخر محسوس ڪندا هئا ۽ سمجهندا هئا ته هاڻ اسان به انهن انگريزن وانگر ٿي ويا آهيون. پر کين ڪير ٻڌائي ته اڄ اهو انگريز سگريٽ نوشي ۽ شراب خوريءَ کي خراب ٿو سمجهي. ميڊيڪل سائنس ثابت ڪري ڏيکاريو آهي ته سگريٽ ۽ شراب صحت لاءِ خراب آهي. ۽ اهي شيون نه فقط صحت لاءِ خراب آهن پر اخلاق لاءِ پڻ هاڃيڪار آهن. بقول منهنجي هڪ هندو دوست جي شراب هڪ اهڙي بيماري آهي، جيڪا بوتلن ۾ وڪامي ٿي ۽ اسان پئسا ڏئي خريد ڪريون ٿا.
منهنجو ڪو پڙهندڙ آمريڪا ۾ رهندڙ اسان جي ديسي ماڻهن بابت ڪو ڪتاب يا فلم ڏسڻ جو شوقين هجي ته ان لاءِهتي ٻه چار ڪتابن ۽ فلمن جا نالا لکان ٿو جنهن ۾ اسان جي ديسين يعني Indian Americans جا احساسات آهن. آمريڪا جي يونيورسٽي آف منيسوٽا جي پروفيسر وجئي پرشادجو ان سلسلي جو ڪتاب آهي: The Karma of Brown Folk. جهمپالاهيريءَ جي هڪ ڪتاب The Namesake جو ذڪر ته پهرين به ڪري چڪا آهيون سندس هڪ ٻيو ڪتاب جنهن ۾ ديسي ماڻهن جو ذڪر آهي اهو آهي : Interpreter Of Maladies آمريڪا مان اسان ديسين يعني انڊين پاڪستانين لاءِ انگريزي توڙي اڙدوءَ ۾ ڪيتريون ئي اخبارون ۽ رسالا نڪرن ٿا.ڪيترين اخبارن کي ته ايڏا اشتهار ملن ٿا جو هو اهي اخبارون ماڻهن ۾ مفت ورهائين. هن وقت منهنجي سامهون ان قسم جون ٻه ٽي مئگزينون رکيون آهن، نالا اٿن:
EGO مئگزين.
ABCD Lady
خبر مئگزين- انگريزيءَ ۾.
لٽل انڊيا- انگريزيءَ م
ڪجهه اهڙيون فلمون جن ۾ اسان جا ديسي (انڊين آمريڪن) Subject Matter آهن، هن ريت آهن.
* ABCD يعني آمريڪن بارن ڪنفيوزڊ ديسي
* آمريڪن چاءِ
* آمريڪن ديسي
* Bend it Like Becham
* Birth of a Butterfly – هڪ انڊين آمريڪن عورت جي فلم جيڪا آمريڪا ۾ ننڍي ٿي وڏي ٿئي ٿي.
Chutney Popcorn *
*Harold & Kumar Go to white castle
The Guru *
Mississippi Masala *
Where is the Party yaar *