شيناندوه نيشنل پارڪ ۽ ڀَنگ پيتل هرڻ
اسان رکي رکي انهن هنڌن تي لهي ٿي پياسين جتي ڪا ريسٽورنٽ ٺهيل هئي يا جتي بيهي هيٺ ماٿري جو نظارو ڪري سگهياسين ٿي. اهڙن گهاٽن ۽ اتاهن جنگلن ۾ هوا ۾ عجيب سرهاڻ ۽ سڳنڌ ٿئي ٿي. سرد موسم ڪري سواءِ پوپٽن ۽ پکين جي ڪوبه جيت جڻيو نه هو نه ته ملائيشيا ۽ ٿائلينڊ جي موسم ۾ مڇرن ۽ ٻين ڏنگيندڙ جيتن جي مصيبت اهڙو ائڊوينچر ڪرڻ نه ڏيندي هئي. هڪ هاڪس بل جبل جي چوٽي وٽ هڪ ريسٽورنٽ ۾ اچي پيزا ۽ آئيس ڪريم کاڌيسين هي هنڌ Byrd Visitor Centre سڏجي ٿو ۽ سامونڊي سطح کان چار هزار فٽ مٿانهون آهي. هن پارڪ ۽ هن اتاهين رستي تان هلندي جتي مزو اچي رهيو هو اتي رکي رکي رستو وڃائڻ جو ڊپ پڻ ٿي رهيو هو پر پوءِ ڪنهن سامهون ايندڙ گاڏي واري کان پڇي ٿي ورتوسين يا ڪو اهڙو بورڊ نظر اچي ويو ٿي جنهن تي ان علائقي ۽ رستن جو نقشو ۽ ڄاڻ هئي ۽ پوءِ لهي ان بورڊ اڳيان فوٽو به ڪڍاياسين ٿي جيئن سند رهي ته اسان هن هنڌ آيا آهيون. هن سڄي علائقي ۾ ڪيترائي جانور ۽ پکي رهن ٿا ۽ جيئن سئيڊن جي ٻيلن مان لنگهڻ وقت رين ڊيئر نظر اچن ٿا تيئن هتي هرڻ جام آهن. هرڻن کان علاوه رڇ (ڪارا وارا) باب ڪئٽ ۽ ٻيا جانور به آهن پر اسان کي رکي رکي ڪنهن وڻ يا ٻوڙهي پويان ڪو هرڻ نظر اچي ويو ٿي. منهنجي خيال ۾ Lewis جبل واري ريسٽورنٽ ۾ ڪافي پي جيئن ئي ميل ڏيڍ اڳيان هلياسين ته هڪ هرڻ گهاٽن وڻن مان نڪري اچي وچ رستي تي بيٺو. ماڻهو هرڻ جي شڪار لاءِ بلوچستان جي جبلن ۾ سڄو ڏينهن خوار پيا ٿيندا آهن ۽ هتي اسان جي سامهون پڪي رستي تي هرڻ بيٺو هو. منور ڪار کي بريڪ هڻي بيهاريو. ورجينيا ۾ رهندڙ خيرپور جي عرفان جماڻيءَ ٻڌايو هو ته هڪ رات هو گهر پئي موٽيو ته ورجينيا جي ڪنهن جنگل واري علائقي ۾ هڪ هرڻ سندس ڪار سان اچي ٽڪرايو. کيس اهڙو ڌڪ لڳو جو اٿي نه سگهيو. ”پوءِ توهان ڇا ڪيو؟“ مون پڇيو هئومانس.
”اسان ٻه دوست هئاسين“، هن ٻڌايو، ”هرڻ کي ڇڪي ڪار جي ڊڪيءَ ۾ وڌوسين ۽ پوءِ گهر اچي سير وجهي سندس گوشت سان ڊيپ فريزر ڀري ڇڏيوسين ۽ سڄو هفتو کائيندا رهياسين.“
پر هن وقت منور جي ڪار ۾ ٽئي سوار جانورن يا پکين جي شڪار جي ته خلاف هئاسين پر انهن وڏيرن جي به خلاف هئاسين جيڪي وزيرن، فوجين ۽ عربن کي دعوت ڏئي سنڌ ۾ ايندڙ پرديسي پکين جو شڪار ڪرائين ٿا. نه ته روڊ تي بيٺل ههڙي سڻائي شڪار لاءِ ڪنهن بندوق جي به ضرورت نه هئي. بريڪ هڻڻ بدران کيس ڪار ٽڪرايون ها ته اتي ئي ڍيري ٿي پوي ها. اها ٻي ڳالهه آهي ته منور جي ڪار الائي ايتري دٻ سهي سگهي ها يا نه. هرڻ کي ٿي سگهي ٿو اثر نه ٿئي ماڳهين ڪار ڍيري ٿي پوي ها ۽ اسان روه ۾ ته نه پر Lewis جبل جي ٽي هزار کن فٽن جي بلنديءَ تي سواريءَ لاءِ واجهائيندا رهون ها.
هونءَ هن پارڪ ۾ ڪنهن به پکي يا جانور کي مارڻ جي اجازت ناهي. بلڪ هي پارڪ شيناندوه ٺاهيو ئي ان لاءِ ويو آهي ته هن ۾ جيڪي به قدرتي شيون آهن گاهه ٻوٽن کان وڻ ٽڻ پکي پکڻ کان جانور جيتامڙا حفاظت سان رهي سگهن. انهيءَ ڪري هن پارڪ ۾ ايندڙن لاءِ جتي ڪٿي سختي سان چتاءَ لکيل آهن ته هن پارڪ ۾ ڪوبه بندوق پستول نه کڻي اچي. ڪنهن کي به پڪنڪ ملهائڻ دوران باهه ٻارڻ جي اجازت ناهي. سگريٽ اڇلڻ کان اڳ ان کي چڱي طرح وسايو. جنگل ۾ هلندڙ جانورن کي ڪوبه کاڌو نه ڏيو. رستن تان هلندڙ ڪيترائي جانور جيتوڻيڪ پالتو لڳن ٿا پر اهي جهنگلي آهن ۽ ٿي سگهي ٿو ته انهن ۾ ڪي وچڙندڙ بيماريون هجن ۽ توهان کي لڳي وڃن. وڻ ٽڻ ۽ گل ٻوٽا فقط ديدار لاءِ آهن انهن کي نه پٽيو ۽ نه نقصان رسايو. پاڻ سان گڏ جيڪڏهن ڪتو آڻيو ٿا ته ان کي رسي ذريعي سوگهو رکو يا ڪار ۾ اندر رهڻ ڏيو جيئن هو هلندڙ چلندڙ سهن ۽ سانڍن جهڙن جانورن کي نه ماري.
بهرحال اهي اهڙا قاعدا قانون آهن جيڪي دنيا ۾ جتي ڪٿي هلن ٿا ويندي انڊيا ۾ به. تڏهن ته اتي جو تاج محل يا الورا اجنتا جون غارون نه ڏسو ته دهلي جو لوڌي ۽ نهرو پارڪ نه ڏسو سالن بعد به ساڳي حالت ۾ آهي. انهن جي حالت حيدرآباد جي قلعي يا مڪلي جي قبرستان جهڙي نه ٿي آهي.
هونءَ پڙهندڙن کي اها ڳالهه ضرور نوٽ ڪرڻ کپي ته ههڙن مٿاهن هنڌن تي چاهي اونهاري جي گرم موسم ۾ وڃڻ ٿئي ته به پاڻ سان لوئي، سئيٽر يا ڪوٽ ضرور کڻي نڪرجي ڇو ته جبلن جي آب هوا بدلجندي دير نٿي لڳي ۽ رات ته هر صورت ۾ ٿڌي ٿئي ٿي.
اهو لکڻ رهجي ويو ته شيناندوه نيشنل پارڪ ۾ جنهن وقت اسان کي سامهون وچ رستي تي هرڻ نظر آيو ته منور گاڏي بيهاري خوشي وچان ٽارزن ٽائيپ رڙ ڪري مون کي ان هرڻ جو فوٽو ڪڍڻ لاءِ چيو. ”خالد هاشماڻي هميشھ چوندو آهي ته آئون هرڻ نظر اچڻ جو ڪوڙ ٿو ڳالهايان.“
”ڳالهه ٻڌ،“ مون وراڻيو مانس، ”ائين فقط هرڻ جو فوٽو ڪڍڻ تي خالد هاشماڻي جنهن شخص جو نالو آهي ڪڏهن به اعتبار نه ڪندو.“
”ڇو ڀلا؟“ حميرا چيو
”هيئن ٿو ڪريان، مون کين چيو، ”آئون ڪار مان لهي ڪار جي پٺيان فوٽو ڪڍان ٿو. تون دريءَ مان منهن ڪڍ جيئن توسان گڏ هرڻ جو فوٽو اچي.“
ڪئميرا کڻي ڪار مان لٿس. مون سمجهيو هرڻ ڀڄي ويندو پر هو متين جو موڙهيل، ڀنگ پياڪ وانگر پريشان بيٺو رهيو ۽ مون فوٽو ڪڍي ورتومانس.