چونڊن کانپوءِ بي نقاب ٿيل آمريڪي جمھوريت
سرمائيدار جمھوريت جو مسئلو اِھو نه آھي ته ڪير پارليامينٽ ۾ چونڊجي اچي ٿو؟ ڪانگريس يا سينيٽ جو نمائندو ٿئي ٿو، يا ڪنھن ملڪ جو وزيراعظم، چانسلر يا صدر ٿئي ٿو. پر در اصل، حقيقت ۾، سماج متعلق اھم ۽ آخري ٿيندڙ فيصلا، جھڙوڪ، عام رواجي زندگي يا سماجي زندگيءَ کي ڪيئن منظم ڪجي. اھڙا اھم فيصلا اھي طبقا ڪندا آھن. جن جو وسيلن ۽ ملڪ جي دولت تي ڪنٽرول ھوندو آھي. اھڙا طبقا پاڻ کي عوامي احتساب کان بالاتر سمجهندا آھن ۽ گهڻي ڀاڱي ٿورائي ۾ ھوندا آھن.
آمريڪا ۾ سماجي زندگيءَ متعلق بنيادي فيصلا ڪندڙ ڪير آھن؟ آمريڪا ۾ ڊالرن ۾ رڳو12 ارب پتي امير ترين ماڻھن جي گڏيل دولت ھڪ ٽرلين ڊالر کان مٿي آھي. ملڪ ۾ 60 ارب پتي ملڪ جي وڏين ڪارپوريشن جي بورڊ جا ميمبر آھن. انھن مان ڪيترائي لک پتي ڪارپوريشن جا ڊائريڪٽر ۽ ميمبر ۽ چيف اگزيڪيٽو آفيسر آھن. ۽ ٻيا ڪيترائي اڻ ڳڻيا امير ۽ دولت مند ماڻھو ملڪ جي ميڊيائي، صنعتڪاري، مواصلات، بجلي، ملڪ جي زراعت ۽ ٻين ھٿيارن مالياتي ۽ ڪاروباري سيڙپڪاريءَ جي شعبن کي نه صرف ڪنٽرول ڪن ٿا بلڪه اھڙن شعبن جا مالڪ به آھن. اھڙن دولت مند سرمائيدارن، بئڪرن ۽ سيڙپڪارن ۽ ان جا مئينيجر اھو طئه ڪن ٿا ته معاشي طرح ڇا پيدا ڪرڻو آھي ۽ ڇا نه ڪرڻو آھي، ڪھڙا شھر اڏائڻا آھن ڪنھن کي اتي رھائڻو آھي. ڪھڙي سيڙپڪاري ڪرڻي آھي، ڪھڙي نه ڪرڻي آھي. اھڙن دولتمند طبقن کي ڪنھن به ووٽ ذريعي نه ته ڪنھن چونڊيو آھي ۽ نه ئي اهي ڪنهن ڏانهن جوابده آهن. پر عوام جي زندگين تي اھڙن طبقن جو سڌو ڪنٽرول آھي. اھي ئي طبقا آھن جيڪي جنگين جا فيصلا ڪن ٿا ۽ اھي ئي عوامي زندگين کي ڪنٽرول ڪن ٿا.
آمريڪي جي صدارتي چونڊ “عوام” جي سڌي ووٽ بجاءِ 538 رياستن مان “چونڊيل نمائدن” تي ٻڌل “چونڊ ڪاليج” ڪندي آھي. “چونڊ ڪاليج” جديد آمريڪا جي وجود ۾ اچڻ وقت ان مقصد لاءِ ٺاھي ويئي ھئي ته جيئن پھرين ڏينھن کان صدارت تي “عوامي” ڪنٽرول بجاءِ غلامن جو ڪاروبار ڪندڙ رياستن، بئنڪارن، سرمائيدارن يا ان جي ساٿاري طبقن جي ھٿ وس ھيٺ ھجي. انھن طبقن ئي دراصل آمريڪا جي آئين جو بنياد 1787 ۾ رکيو. جنھن ۾، عام مقبول ووٽنگ ۾ ھارائيندڙ وري چونڊ ڪاليج جو ووٽ کٽي سگهي ٿو. آمريڪي تاريخ ۾ چار دفعا ٿي چڪو آهي (1824، 1876، 1888 ۽ 2000). 25 گھٽ آبادي واري رياستون - جن جا صرف 116 چونڊ ووٽ آھن، جڏهن ته 10 وڌندڙ آبادي واري رياستن وٽ طاقت کان ٻيڻا 256 چونڊون ووٽ آھن. ظاھر آھي اھڙي آئين ۾ 4 سيڪڙو جي آباديءَ تي ٻڌل 13 مکيه رياستون آسانيءَ سان ترميم ڪري سگهن ٿيون. ملڪ جي سينيٽ ٻن ايوانن تي ٻڌل ڪانگريس “عوام” بدران “علائقن” جي نمائدہ سينيٽ آھي. جنھن ۾ گهٽ آباديءَ تي ٻڌل رياستن جي نمائندگي 68 سيڪڙو آھي. سينيٽ ۾ اھڙيون رياستون 80 سيڪڙو نمائندگي رکن ٿيون. سپريم ڪورٽ به سڄي زندگيءَ لاءِ مقرر ڪيل ججن تي ٻڌل آھي. جنھن جو مورڳو ڪم ئي اڪثريتي راءِ تي ڪڙي نظر رکڻ آھي. ملڪ جي سينيٽ ھڪ قسم جي انتظامي ۽ ادارتي نسلي متڀيد جي نظام تي قائم آھي. ملڪ جي 27 لکن جي آباديءَ تي ٻڌل ڪجھ اڇي نسل واريون رياستون جھڙوڪ ريومنگ، ورمينٽ، الاسڪا، نارٿ ڊاڪوٽا، رياستن جي سينيٽ ۾ نمائندگي، ملڪ جي باقي 11 ڪروڙ آباديءَ تي ٻڌل باقي رياستن جي مقابلي ۾ جھڙوڪ ڪيليفورنيا، ٽيڪساس، فلوريڊا ۽ نيويارڪ جي رياستن جي برابر نمائندڱي آھي. ملڪ جي وفاقي، رياستي يا مڪاني حڪومتون جو ڍانچو گورنرن ۽ شھري ميئرن جي چونڊ جو طريقه ڪار 166 سال پراڻو، ٻن سرمائيدار پارٽين جي وچ ۾ مقابلي تي ٻڌل آھي. جنھن کي گهڻي ڀاڱي ملڪ جا وڏا سرمائيدار نه صرف ڪنٽرول ڪن ٿا پر انھن کي مالي مدد به ڏين ٿا. ملڪ جو ٻيون سوشلٽ، ڪميونيسٽ يا پورھيت يا جمھوري پارٽيون ان ٻن پارٽين جي اقتداري ڪنٽرول کي اڄ ڏينھن تائين ڍلو ڪري نه سگهيون آھن.
ملڪ جي وسيع عوامي اڪثريت کي ملڪ جي پاليسيون ٺاھڻ ۾ ڪو سڌوسنئون عمل دخل نه آھي. آمريڪا ۾ “اڪثريت” حڪمراني ۾ نه آھي ۽ جيڪڏھن وسيع اڪثريت ملڪ جي حاڪم ٽولن سان اختلاف جي جرئت ڪري ته کين فاش شڪست جو منھن ڏسڻو پوي ٿو.
ملڪ ۾ ھڪ وڏي آبادي ووٽ جي حق کان محروم آھي. جھڙوڪ غيرقانوني معاشي لڏ پلاڻ ڪري آيل لاطيني آمريڪي آباديءَ جا رھاڪو، پورتوريڪو جي بيٺڪي آبادي، جنھن کي ڪانگريس ۾ ڪا نمائدگي نه آھي. اٽڪل 60 لک جيلن ۾ پيل ۽ سزا يافته ماڻھون. جنھن ۾ گهڻي اڪثريت ڪاري نسل جي آباديءَ جي آھي. انھيءَ سڄي آباديءَ کي ووٽ جو حق نه آھي. ملڪ ۾ نسلي امتياز چوٽ چڙھيل آھي. امير ۽ غريب طبقن جي آمدنين ۾ تاريخي تفريق آھي. ھٿيار بند فوجي پوليس گهٽين ۾ امير طبقن جي حفاظت لاءِ غريب ۽ ڪاري نسل جي مزاحمت کان بچاءِ لاءَ گهٽين ۾ گشت ڪري ٿي.
آمريڪا دنيا جي 170 ھنڌن تي فوجي اڏا قائم ڪري ڪيترن ئي ملڪن جي چونڊيل حڪومتن جا تختا اونڌا ڪري چڪي آھي. ٻين ڪيترن ملڪن تي جنگيون مڙھي، چڙھايون ڪري، جلوسي ڪري پنھنجي طاقت ۽ دٻاءُ جو نشانو بڻائي چڪو آھي. ملڪ جي وسيع پورھيت آبادي، جھڙوڪ، بورچي، صفائي ڪندڙ، ڊاڪٽر، ھاري، مزدور ۽ پورھيت جو آمريڪي جي جارحيت جنگين ۽ فيصلن جو ملڪ ۾ قائم “جمھوريت” سان سندن ڪو ڄڻ ته واسطو ئي نه آھي.
ملڪ جي معاشي صورتحال تمام نازڪ ۽ ڳمڀير ٿي چڪي آھي. ملڪ ۾ معاشي بحران ڄڻ ته وري وري چوٿين پنجين سال ڪر کنيون بيٺا آھن. آمريڪي معشيت وبائن ۾ ڪو 30 سيڪڙو لاٿ ڪئي آھي. غير سرڪاري انگن اکرن موجب بيروزگاري جي شرح 25 سيڪڙو کان مٿي آھي. آمريڪي معيشت 27 ٽرلين ڊالرن جي دنيا جي سڀ کان وڏي مقروض معيشت آھي. آمريڪا ۾ 1973 جي انگن مطابق گهٽ ۾ گهٽ اجرت 2020 ۾ 20 ڊالر في ڪلاڪ ھجڻ گهرجي ھا. جيڪا ھيئنر 7.5 ڊالر افي ڪلاڪ آھي. اٽڪل 40 لک ماڻھو سالانه بي گهر ئي رھيا آھن. 25 سيڪڙو مسواڙي گهر ۾ رھندڙن جي آمدنيءَ جو اڌ مسواڙ ۾ وڃي ٿي، ھر رات اٽڪل ٻه لک ماڻھو برجن ۽ پلين ھيٺان يا ڪارن اندر سمھڻ تي مجبور آھن. 4 ڪروڙ ماڻھو سال جي آخر تائين بي گهر ٿيڻ جي خطري ھيٺ آھن. 2 ڪروڙ 70 لک ماڻھو صحت جي انشورنس وڃائڻ جي ڪناري پھچي چڪا آھن. بئنڪن جي ڏنل قرض جي واپسي نه ھجڻ جي صورت ۾ بئنڪن جي نقصان ۾ وڃڻ جو خطرو وڌيل آھي. ملڪ ۾ آئي ڏينھن بئنڪنگ، مالياتي بحرانن ۽ بيروزگارن ۽ معاشي اڻ برابرين جو شڪار ٿيندو وڃي ٿو. آمريڪي مالياتي نظام ۽ ڊالر ڪرنسيءَ تي معاشي دٻاءُ وڌيل آھي. گهڻي دنيا آمريڪي جي امڪاني جارحيت جي تعبيداري ڪرڻ بجاءِ ان جي مخالف ڪن ٿا. بلڪه دنيا جا گهڻا عزت ڀريا ملڪ اھو سمجهن ٿا ته آمريڪا اسرائيل کانپوءِ دنيا جي ڪيترن ملڪن کي غير مستحڪم ڪندڙ ملڪ آھي. ملڪ جي اندر تعليم، صحت ۽ پيداواري ۽ پورھيت جي صلاحيت ۽ معياري زندگي ۾ وڏو فرق اچي چڪو آھي. ملڪ ۾ اٽڪل 3 لک ماڻھو ڪرونا وبا جي سبب مري چڪا آھن. آمريڪا جي مسلسل سامراجي جنگين ۽ عالمي طاقت جي خواھش کيس خارجي طور ٿڪائي ڇڏيو آھي. جنھن جو سڌوسنئون نتيجو کيس مالي ۽ تجارتي خساري ۾ مسلسل واڌ جي صورت ۾ ظاھر ٿيو آھي. دراصل سندس سامراجي ڪردارئي انجي ڦرلت ۽ استحصال جو سڀ کان وڏو ذريعوھو.
تاريخ ۾ ڏٺو وڃي ته دنيا جون ٻيون سامراجي قوتون به اھڙي ئي سامراجي جارحيتن ۽ جنگين جي نتيجن ۾ ئي ڪمزور ٿيون آھن. برطانيا ٻي جنگ عظيم ۾ ڪمزور ٿيو، آسٽريو ھنگري/روسي سپائرس پھرين جنگ عظيم ۾، فرانس نيوپولين جي روس تي اڳرائيءَ جي نتيجي ۾ ۽ بيلجييم ڪانگوتي چڙھائين ۾ ڪمزور ٿيا. آمريڪي به ان ڏس ۾ ڪي غير معمولي قوم نہ آھي کيس عراق، افغانستان، يمن، لبيا، شام جي جنگين کيس ٿڪائي ڇڏيو آھي. عراق ۽ افغانستان جي جنگين جو خرچ 5 ٽريلين ڊالرن کان مٿي ٿيو آھي.
چونڊن ۾ ڊيموڪريٽڪ پارٽي کٽي يا ڪا ٻي پارٽي آمريڪا ۾ اڀرندڙ نسلي قومپرستي، نسل پرستي ۽ واري ڪاري رات جو خاتمو ۽ سندس سامراجي غرور جو خاتمو جلد اڻ ٿيڻو آھي. آمريڪي طاقت جي نشي کي چونڊون به ھوش ۾ آڻي نه ٿيون سگهن، آمريڪا جي سياسي جنگيون، ھوڏ، طاقت جو غرور، معاشي محرميون ۽ اڻ برابريون، ان جي اندر کي اڏوھيءَ وانگر کائي کوکلو ڪري چڪيون آھن. آمريڪا جي بحراني ڪيفيت اڳ ۾ ئي ساڄي ڌر جي سياسي اڳواڻن جي چھرن تي واضح ڏسڻ ۾ اچي ٿي. ساڄي ڌر چرچ جي عبادت گاھن جا پنڌ ڪري جادوٿوڻي، ڦيڻي ڦڪي حاصل ڪرڻ لاءِ ۽ پراڻي خوشحالي، عقليت ۽ تحفظ لاءِ ڀلي دعائون گهرن، پر پنھنجي اونداھي مستقبل ۽ پلاند جي باھہ ۾ پراڻي عظمت حاصل ڪرڻ لاءِ تشدد، لالچ ۽ ڪرپشن ۽ ڪارپوريشن جي ارب پتي سرمائيدارآمريڪا جي موجودہ دٻڻ ۾ ڦاسائڻ جا اصل ذميدار آمريڪي سرمائيدار آھن.
صدارتي شڪست کانپوءِ ٻه سفيد قومپرستيءَ، نسل پرستيءَ ۽ تشدد ۾ اضافي جا واضح امڪان آھن. حڪمران طبقن آمريڪا ۾ جيڪا مافيا معيشت سان گڏ مافيا رياست جو بنياد وڌو ھو، اھا جوبائيڊن جي اچڻ سان ختم نه ٿيندي. الٽو اڃان وڌندي. اھا معاشي لٽ مار، مافيا مداخلت، تعصب نه ٽرمپ جي زماني ۾ ختم ٿو ۽ نه وري برڪ اوباما، بش، ڪلنٽن ۽ نه ريگن جي زمانن ۾.
جو بائيڊن جيڪو اھڙي چريائپ جو نمائيندو آھي. ڪنھن سوچ ۽ سمجھ جي گهرائيءَ کان اڻ واقف، ان حڪمران طبقي جي نرگسي سوچ جو مظھر آھي. ھي آمريڪا ۾ اھڙي جهموري نظم و ضبط واپس آڻي، شھري مذھبي ۽ ھڪ ٻي شھنشاھيت ۽ سامراجيت قائم ڪرڻ جي خوش فھميءَ ۾ مبتلا آھي. جنھن رياست وٽ وڏي طاقت ۽ اختيار ھجي، اتي ٽرمپ جي بدفَضيلت ۽ اڻ ڄاڻائيءَ، دنيا ۾ آمريڪا لاءِ خواري جو کارو، سامراجي طاقت لاءِ ھڪ وڏي خواري ثابت ٿيو آھي. پر ھن چونڊ آمريڪي ڪوڙي جهموريت جي منھن تان نقاب به لاھي ڇڏيوآھي .
ڪاوش اخبار 22 نومبر 2020ع