پيش لفظ: ھِتان ھُتان جون ڳالهيون ڪندڙ الطاف شيخ!
سمونڊ جي سيوين، تنين ماڻڪ ميڙيا
شاھ لطيف
۽ اھي ماڻڪ ھن جا ڪتاب آهن جيڪي سوَ کان وڌيڪ تعداد ۾ آهن.ھو اڄ 76 سالن جو ٿي ويو آهي پر پوءِ به ھو اڃان پنھنجي جذبن، ارادن ۾ نوجوان آهي ۽ ھو اڄ به اسان کي ڪي نيون ڳالهيون ٻڌائيندو رھي ٿو، جنھن سان اسان کي دنيا جھان جي پروڙ پوي ٿي. ھاڻي به سندس ٻه نوان ڪتاب "وري ياد آيا"، "دنيا رنگ رنگيلي" شايع ٿيا آهن جنھن مان سندس نوجوان جذبن ۽ اٽل ارادن جي پروڙ ڪري سگھجي ٿي.
توھان سوچيندا ھوندوَ ته ھي گھڻَ رخُي شخصيت ڪير آهي؟ ته ھا اُھا شخصيت آهي سائين الطاف شيخ!
الطاف شيخ جو جنم 14 نومبر 1944ع تي نوان ھالا سنڌ ۾ ٿيو.ھو وڏو ٿي ميرين انجنيئر ٿئي ٿو ۽ ساري دنيا جا نه صرف سير ڪري ٿو پر اھي سير سفر پنھنجي ماڻھن سان به ونڊي ٿو، جنھن کي پڙھڻ سان ماڻھن جي دنيا کان واقفيت ٿئي ٿي. پاڻ ايڏو وڏو ماڻهو ھوندي به ڪائي وڏائي ڪونه ٿا رکن، نه ڪو ئي پنھنجي ڪيل ڪم تي رعُب ڄمائين ٿا بلڪه ھو پنھنجي طبيعت ۾ ڏاڍا شفيق انسان آهن. سائين سان جڏهن به رابطو ڪبو آهي ته پاڻ نصيحتون ڪندا آهن ته 'بابا سنڌي مسلمانن وانگر چانھ پارٽين ۾ وقت نه وڃائجو بلڪه سنڌي ھندن وانگر محنت ۽ تعليم پرائي پنھنجو وقت سجايو ڪجو.'
الطاف شيخ سفرناما لکڻ سان گڏوگڏ 'ڪاوش دنيا' ۾ پڻ مضمون لکندو رھي ٿو، جنھن ۾ ٻاھرين دنيا جا ڪيئي قصا ۽ تاريخ جو جھلڪيون موجود ھونديون آھن ۽ اھي ھڪڙي سيريز ۾ ھوندا آھن ڪڏهن اھي ھِتان ھُتان جون ڳالهيون جي سِري ھيٺ ھوندا آھن ته ڪڏهن رنگ برنگي دنيا، نڪتا جي سامونڊي سفر تي، ڀلي پار جو ڀيرو، مُندون، ڏيھ پرڏيھ ۽ تاريخ شامل آهن. پر انھن ۾ جيڪا دلچسپ سيريز آهي اھا آھي "ھِتان ھُتان جون ڳالهيون"!
منھنجي سامھون ڪاوش دنيا جا 2018 کان 2020 تائين جا ڪجھ پرچا پيا آهن جنھن ۾ ھِتان ھُتان جون ڳالهيون سِري ھيٺ لکيل مضمون شامل آهن. ھي مضمون ان ڪري وڻندڙ آهن جو ھنن ۾ بادشاھن ۽ راڻين جا قصا ۽ سندن معاشقن جون ڪھاڻيون آھن. جن ۾ اڪبر بادشاھ جون ڳالهيون، ليڊي ڊائنا ۽ سندس معاشقي جا قصا ۽ خاص دلچسپ ته شاھ ايران جي ڪھاڻي آهي، جنھن ۾ سندس معاشقي ۽ سندس راڻين جو تفصيلي ذڪر آهي. ھي ڪي عام ماڻھن جا نه بلڪه بادشاھن جا معاشقا آهن تنھن ڪري ڏاڍا دلچسپ آهن، جو ڪن کي محبوبائن خاطر تخت ڇڏڻا پيا ٿي ته ڪِن وري تخت خاطر پنھنجي پيار جي قرباني ٿي ڏني. شاھ ايران جيڪو ايران جو آخري بادشاھ ٿي گذريو ان ٻه ٻه شاديون ڪيون جو کيس پٽاڻو اولاد نه پئي ٿيو جيڪو پوءِ تخت جو وارث ٿئي، کيس فرح ديبا مان ھڪڙي ڌيءُ ڄائي ھئي پر کيس پٽاڻو اولاد نه ھئڻ جي اُڻ تُڻ ھئي ۽ ھُن ثريا سان شادي ڪئي جنھن سان کيس پيار به ھو ۽ ثريا به شاھ ايران کي چاھيندي ھئي پر ان مان به شاھ ايران کي ڪو اولاد ڪونه ٿيو ۽ ھن تخت جو وارث پيدا ڪرڻ جي چڪر ۾ پنھنجي محبوب زال ثريا کي به طلاق ڏني،توھان سندن پيار جو اندازو ھيٺين سِٽن مان لڳائي سگھو ٿا.
”21 مارچ 1958ع تي ايرانين جي نئين سال (نوروز) تي شھنشاھ ايران روئندي پنھنجي عوام لاءِ اعلان ڪيو ته ھن ثريا کي طلاق ڏني آهي."
شاھ ايران تخت خاطر پنھنجو پيار ڇڏيو پر ان جي برعڪس ايڊورڊ اٺين پيار خاطر تخت ڇڏيو. ايڊورڊ اٺين جو ويلس سمپسن سان پيار ھو جنھن کي سندس پھرين مڙس طلاق ڏئي ڇڏي ھئي ۽ ٻئي مڙس کان ھوءَ پاڻ طلاق وٺي رھي ھئي ۽ ڪنھن بادشاھ لاءِ انگلينڊ جي قانون موجب ھو اھڙي عورت سان شادي نه ٿو ڪري سگھي، جنھن ڪنھن ٻئي سان شادي ڪئي ھجي، ۽ ھن ويلس سمپسن خاطر پنهنجو تخت ڇڏيو نه ته ھو انگلينڊ، انڊيا، آسٽريليا، ڪئناڊا، نيوزيلينڊ، ۽ ٻين ملڪن جو، جن تي برطانيه وارن جو راڄ هو، انھن سڀني جو حاڪم ٿي رھي ھا.
ان کان علاوھ پاڻ ليڊي ڊائنا بابت به حيرت انگيز ڳالھيون ٻڌايون اٿن، پاڻ ھتي به ڪجھ ڳالهيون Highlight ڪيون ٿا.
"ڊائنا جو بٽلر پال ٿو ٻڌائي ته" ليڊي ڊائنا جو پاڪستاني ڊاڪٽر حسنات سان انڌو عشق ھو. ھوءَ ھن پٺيان چري ھوندي ھئي ۽ ساڻس شادي ڪرڻ لاءِ ھوءَ ڊاڪٽر حسنات کي منٿون ڪندي رھندي ھئي. ھوءَ لڪ چوريءَ ڊاڪٽر حسنات جي خاندان سان ملڻ پاڪستان به وئي. "
اسان وٽ ته اھو مشھور آھي ته ليڊي ڊائنا شوڪت خانم ڏسڻ ۽ فنڊ ڏيڻ آئي ھئي پر يارو ھي عشق جو معاملو ھو.
الطاف شيخ اھڙيون ڪيئي حيرت انگيز ڳالھيون ٻڌائيندو رھي ٿو، ھن جتي سڄي دنيا گھمي آهي اتي ھن سنڌين کي به ڳولھيو آهي ۽ انھن بابت ڄاڻ به ڏني آهي پر پاڻ ڪنھن انٽرويو ۾ ھڪڙي حسرت ظاھر ڪئي ته ڪاش آئون انھن سنڌين جا انٽرويوز وٺان ھان جن سان آئون پرديس ۾ مليو ھوس. پر ھاڻي به جتي مختلف سفرنامن ۾ سنڌين جو ذڪر آهي اتي انھن بابت گھڻي ڄاڻ موجود آهي ۽ ھاڻي جيڪر انھن کي ھڪ ھنڌ گڏي "دنيا جا سنڌي" نالي ڪتاب آڻجي ته اھو دنيا جي سنڌين بابت پھريون ۽ مستند ڪتاب ھوندو!
الطاف شيخ اھڙا ڪيئي تاريخي قصا ٻڌائي ٿو، سندس سفرنامن ۾ صرف اتان جي شھرن ۽ خوبصورتي جو ئي ذڪر نه ھوندو آھي بلڪ ان ۾ انھن ملڪن جي ھڪڙي تاريخ ھوندي آھي جيڪا پاٺڪ کي آڱر پڪڙائي تاريخ جي دورن جو سير ڪرائي ٿي، جنھن ۾ تاريخ جون ڪيئي ستمگريون به پسڻ لئه ملن ٿيون. تخت خاطر ڀاءُ، ڀاءُ جو سِر ڪپائي ٿو، پُٽ پيءُ کي قيد ڪري ٿو ۽ ۽ تخت خاطر ڪيئي اھڙا سِتم ٿين ٿا جو پڙھندي دل دھلائجي وڃي ٿي. پاڻ تاريخ جون اھي ستمگريون ھتي به رکون ٿا جن کان اسان کي الطاف شيخ آگاھ ڪيو آهي.
"بھادر شاهه ظفر جي پٽن کي ھن جي اکين اڳيان شوٽ ڪيو ويو. انھن مان سُوپ جو پيالو ٺھرائي اڃايل ۽ بکايل بھادر شاهه ظفر ۽ ان جي زال زينت محل کي زوري پيئڻ لاءِ چيو. ھنن کان نه گوشت چٻاڙيو ٿي ٿيو نه ڍڪ ڀريو ٿي ٿيو. ھو آت ڏيندا رھيا ۽ جيڪي سندن پيٽ اندر ويو هو، اھو الٽيءَ ۾ نڪري آين. ھنن جيئن ئي پيالو پٽ تي رکيو ته ھڊسن رڙ ڪري چين؛
"Why don't you eat it? It is a delicious soup. I had it cooked from your sons' flash."
ته اھڙا کوڙ ٻيا قصا سائين الطاف شيخ اسان کي پنھنجي سفرنامن، اخبارن ۾ شايع ٿيندڙ مضمونن ۾ ٻڌائيندو رھي ٿو. ڪالهه 14 نومبر تي سندس جنم ڏينهن ھو، اسان کي مٿس فخر آهي، اسين ان دعا سان کيس جنم ڏينھن جون واڌايون پيش ڪريون ٿا ته پاڻ سدائين خوش رھن، وڏي ڄمار ماڻين ۽ اسان کي دنيا جھان جون ڳالھيون ٻڌائيندا رھن!
عاشق چانڊيو
فون 0307 315 1366
قمبر شهدادڪوٽ 15 نومبر 2020