ڪولمبس جا آمريڪا ڏي چار سفر
1492ع ۾ هنن عرب حاڪمن کي ڀڄائي ڪڍيو. ان ئي سال يعني 1492ع ۾ ڪرسٽافر ڪولمبس آمريڪا لاءِ سڙهه سنڀاليا. هو نڪتو هو انڊيا وڃڻ لاءِ پر وڃي آمريڪا کان نڪتو. ڪولمبس 1451ع ۾ ڄائو ۽ اطالوي هو. هو پورچوگال جي شاهي خاندان جي هڪ ڇوڪريءَ سان شادي ڪري ڪيترن ئي سالن کان لسبن ۾ رهيل هو. سٺو ناکئو هو ۽ آمريڪا واري سفر تي نڪرڻ کان اڳ هو اتر ائٽلانٽڪ سمنڊ ۾ آئس لينڊ تائين ۽ ڏکڻ ائٽلانٽڪ سمنڊ ۾ هيٺ گهانا تائين وڃي چڪو هو. هن پنهنجي سامونڊي سفرن جي تجربن مان اهو اندازو لڳايو ته دنيا گول آهي ۽ انڊيا وڃڻ لاءِ ڪيپ آف گڊ هوپ وارو سمنڊ ڪراس ٿي نٿو سگهي ته ڇو نه پورچوگال کان اولهه جو رخ رکجي ۽ دنيا کي ڦري انڊيا جي اوڀر واري ڪناري تي پهچجي. هن جو ڏٺو وڃي ته خيال يا ليکو چوکو صحيح هو. ڌرتيءَ جو گولو جي ننڍو هجي ها ۽ ٻيو ته وچ ۾ ڏکڻ ۽ اتر آمريڪا کنڊ آڏ طور نه هجي ها ته پوءِ ڪولمبس اچي ملايا، برما ۽ انڊيا کان نڪري ها. آمريڪا کنڊ جي آڏ ڪري ڪوبه ائٽلانٽڪ سمنڊ مان پئسفڪ ۾ ڪيئن داخل ٿئي؟ ڇو ته چين، ملايا ۽ انڊيا لاءِ ته پئسفڪ سمنڊ ۾ داخل ٿيڻو پوي ٿو. آمريڪا کنڊ جي آڏ هجڻ ڪري پئسفڪ ۾ گهڙڻ لاءِ يا اتر ڏي ڪئناڊا وڃي ڦيرو ڪرڻو پوي ٿو يا ڏکڻ ۾ چليءَ تائين وڃي ڦيرو ڪرڻو پوي ٿو جيڪا Cape به آفريڪا وانگر گهٽ ناهي. ڀلا جي وچ ۾ آمريڪا کنڊ جي آڏ نه هجي ها ته پوءِ ته ڪولمبس وارا مري وڃن ها، جو هو وڌ ۾ وڌ ائٽلانٽڪ سمنڊ جهاڳي سگهيا هئا. پئسفڪ ته ائٽلانٽڪ سمنڊ کان به وڏو آهي. انهن ڏينهن ۾ ڪٿي هئا کاڌي رکڻ جا ڪولڊ اسٽور ۽ سمنڊ مان مٺو پاڻي ٺاهڻ جون مشينيون؟
ڪولمبس آمريڪا جا چار سفر ڪيا. پهريون سفر هن آگسٽ 1492ع ۾ ڪيو. اسپين جي عربي نالي واري قشتاله (Castile) بندرگاهه مان هو ٽن جهازن جي ٻيڙي سان نڪتو. رستي تي ڪَناري Cannary ٻيٽن تي ترسي اولهه ڏي هلندا ويا ۽ ڏينهن رات جي سفر بعد 12 آڪٽوبر 1492ع تي هو بهاما پهتا. ان کانپوءِ هو ڪيوبا ۽ هسپانيولا آيا ۽ هائتي (Haiti) ٻيٽ تي پنهنجو ٺاهه ٺڪاڻو ٺاهيائون ان کانپوءِ وطن وريا ۽ 1493ع ۾ قشتاله پهتا.
ڪولمبس آمريڪا جو ٻيو سفر ڪجهه مهينن بعد 1493ع ۾ ئي ڪيو ۽ هن ڀيري هن Antilles ڳولي لڌو. ٽيون سفر 1498ع ۾ ڪيو، جنهن ۾ هن ويسٽ انڊيز جي ٻيٽ ٽرنيڊاڊ ۽ ڏکڻ آمريڪا جي اتراهين حصي ڪولمبيا، وينزوئلا وغيره تي قبضو ڪيو.
ڪولمبس جو آمريڪا ڏي آخري سفر 1502ع ۾ ٿيو جنهن ۾ هن “وچ آمريڪا” جي اڄ وارن ڪيترن ئي ملڪن تي اسپين لاءِ قبضو ڪيو. ڪولمبس پهرئين سفر ۾ لڳل سخت طوفان ۾ بيمار ٿي پيو ته وري بهتر نه ٿيو. چوٿين سفر بعد هو 1506ع ۾ اسپين جي عربي نالي واري شهر “بلد الوليد” جيڪو هاڻ بدلبو Valladolid (بيا وليد) سڏجي ٿو، ۾ وفات ڪيائين. ڪولمبس جا هي سامونڊي سفر وڏي اهميت رکن ٿا، جن اسپين جي قسمت بدلائي ڇڏي ۽ دنيا ۾ وڏي تبديلي آندي.
آمريڪا کنڊ تائين پهچڻ ۽ هن جي ڪيترن ئي علائقن تي قبضو ڪرڻ، جيڪي اڄڪلهه ويسٽ انڊيز جا ٻيٽ، Antilles، بهاما، ڪولمبيا، نڪرا گئا، ميڪسيڪو، گئاٽمالا، ڪولمبيا وغيره سڏجن ٿا ۾ اسپين اوليت ڪئي. اسپين جي خوشحال ٿيڻ جو ٻڌي سڀني يورپي ملڪن ائٽلانٽڪ سمنڊ ٽپي آمريڪا وڃڻ جي ڪوشش ڪئي ۽ ڪجهه کي (انگلنڊ، هالنڊ، فرانس، اٽلي وارن کي) ڪاميابي ٿي پر گهڻو گهڻو پوءِ! اسپين بعد ڪنهن کي يڪدم ڪاميابي ٿي ته پورچوگال کي ٿي، جيڪو ملڪ سمجهو ته اسپين جو سوٽ ماسات ٿيو. اهو ئي سبب آهي جو سڄي ڏکڻ آمريڪا کنڊ ۾، سواءِ هڪ ٻن “سرينام” جهڙن ملڪن ۾، وچ آمريڪا جي ملڪن ۾ ۽ USA جي ڏاکڻين رياستن ٽيڪساز وغيره ۾، هسپانوي ۽ پورچوگالي ٻوليون ڳالهيون وڃن ٿيون – جيڪي هڪ ٻئي سان ملن ٿيون.