انڊيا ۾ هر دڪاندار مصالحو سون ۽ چاندي جي بدلي ڏنو ٿي
ڪاليڪٽ جي سمودري بادشاهه پورچوگالين کي تجارت ڪرڻ جي ته اجازت ڏني پر هنن جي سامان جو وڪرو ٿي نه سگهيو. واسڪو ڊاگاما چاهيو ٿي ته هن جي وڪرو نه ٿيل سامان جي بدلي ۾ هن کي مصالحو ڏنو وڃي. پر سمودري بادشاهه صاف صاف چين ته هڪ ته توهان هتي جيڪو سامان آندو آهي اهو وڪرو ٿئي يا نه ٿئي، توهان کي ان جو محصول (ڪسٽم ڊيوٽي) ڏيڻي پوندي. ٻي ڳالهه ته مصالحو خريد ڪرڻ لاءِ توهان کي ان جي ادائيگي سون ۽ چانديءَ ۾ ڪرڻي پوندي. پورچوگالي سخت مايوس ٿيا ۽ اندر ۾ نه فقط هتي جي بادشاهه ۽ ان جي ماڻهن لاءِ باهيون رکيون ٿي پر هتي رهندڙ مسلمانن ۽ عرب ملڪن جي سوداگرن سان به چڙي پي جو هو وڏا خوشحال نظر آيا ٿي ۽ هو اعليٰ قسم جي وکر جي خريد و فروخت ڪري رهيا هئا ۽ هنن گورن لاءِ ڌڪار جو اظهار ڪري رهيا هئا.
ڪاليڪٽ جي بادشاهه، واسڪو ڊاگاما کي ڪاليڪٽ ۾ گدام ڏيڻ جي آفر ڪئي، جيئن هو ان ۾ وڪرو نه ٿيل سامان ڇڏي وڃن ۽ جنهن جي سنڀال لاءِ سمودري بادشاهه پنهنجا ڪجهه نائر سپاهي رکڻ جي موڪل ڏني پر واسڪو ڊاگاما پنهنجا ڪجهه ماڻهو هتي ڇڏي وڃڻ ٿي چاهيا جنهن جي سمودري راجا اجازت بلڪل نه ڏني.
انهي دوران واسڪو ڊاگاما هن ملڪ جي ماحول کي سونگهي ورتو ته هتي چَپي چَپي تي نه فقط نوابي سلطنتون آهن پر انهن جي حاڪمن جي پاڻ سان خوب لڳي پئي آهي. جيئن ممباسا جي مسلمان حاڪم واسڪو کي ترسڻ نه ڏنو ته هو يڪدم ڪجهه اڳيان ميلندي بندرگاهه ۾ هليو ويو، جتي جي حاڪم جو ممباسا واري سان ٺاهه نه هو. جيتوڻيڪ هن سمجهيو ٿي ته هي يورپي چڱا ماڻهو نه آهن پر ممباسا جي بادشاهه جي ساڙ ۾ پورچوگالين کي جيءَ ۾ جايون ڏنيون ۽ ڪاليڪٽ انڊيا تائين وٺي وڃڻ لاءِ هن واسڪو ڊاگاما کي سونهون ڳولي ڏيڻ ۾ پڻ پنهنجو ڪم سمجهي مدد ڪئي.
اهڙي طرح واسڪو ڊاگاما کي خبر پئجي وئي ته هتي ملبار ڪناري تي ئي ڪاليڪٽ ڀرسان ڪنور (Cannanore) جي نواب سان سمودري راجا جي اڻ بڻت آهي. سو واسڪو ڊاگاما اندر ئي اندر وچ وارن ماڻهن سان ڪنور جي ڪولاٿري راجا سان سُل مُٽ ڪري واپسي جي سفر ۽ سودي جو طيءِ ڪيو ۽ آگسٽ 1498ع ۾ ئي ڪاليڪٽ مان لنگر کڻي، وٺي ڪيپ آف گڊ هوپ ڏي ڀڳو. پاڻ سان سندن جهاز تي موجود ڪاليڪٽ جا مڪووار (مهاڻا) به اغوا ڪري ويو.
اهو ته آئون پهرين به ٻڌائي چڪو آهيان ته اها موسم انڊيا کان آفريڪا ڏي وڃڻ جي نه هئي. واسڪو ڊاگاما محسوس ڪيو ته ڪاليڪٽ ۽ اوسي پاسي جي علائقن ۽ ڌارين ملڪن کان آيل مسلمان سوداگرن کي ڄاڻ ٿي وئي آهي ته پورچوگالين جي نيت صاف ناهي، سو هاڻ هنن ڪاليڪٽ ۾ وڌيڪ ترسڻ خطري کان خالي نه سمجهيو. ايندي وقت واسڪو ڊاگاما کي جيترا ڏينهن لڳا واپس ميلندي (آفريڪا جي بندرگاهه) ۾ پهچڻ ۾ چئوڻا ڏينهن لڳا. وڏي سفر ۽ بک اڃ ڪري ڪيترائي ماڻهو مري ويا ۽ مٺي پاڻيءَ سان نه وهنجڻ ڪري باقي بچيلن کي به چمڙيءَ جي بيماري Scurvy ٿي پئي. هو 132 ڏينهن جي سفر بعد 7 جنوري 1499ع تي ميلندي پهتا، ان بعد هو آفريڪا جو اوڀر وارو ڪنارو مڪمل ڪري، ڪيپ آف گڊ هوپ وٽان ڦيرو ڪري آفريڪا جي اولهه ڪناري وٽ پهتا ۽ ڪنارو ڪنارو ڏئي هو، 29 آگسٽ 1499ع تي پنهنجي ملڪ پورچوگال جي بندرگاهه لسبن ۾ پهتا.
واسڪو ڊاگاما جو مال ميڙڻ جي غرض سان هي سفر ڪامياب نه رهيو، جو پورچوگال وارن سمجهيو ته ڪاليڪٽ جو راجا هنن کان ڊڄي نه فقط مال سان جهاز ڀري ڏيندو پر ساليانو ڏن به مقرر ڪندو. بهرحال پورچوگال جي بادشاهه واسڪو ڊاگاما کي هيرو وارو آڌر ڀاءَ ڏنو ۽ وڏا انعام ڏنا. هن اڳتي جي سفر ۾ وڌيڪ بارود ۽ طاقت جو مظاهرو ڪري ايشيا ۽ آفريڪا جي زمين تي قبضو ڪرڻ جو فيصلو ڪيو.
واسڪو جي هن سفر بعد پورچوگال کان ٻه دفعا ٻيڙا انڊيا ڏي اچڻ شروع ٿيا. ان بعد چوٿين ٻيڙي ۾ واسڪو ڊاگام ٻيو دفعو وري انڊيا آيو.