الطاف شيخ ڪارنر

پھتا ات پانڌيئڙا

ھي ڪتاب مختلف مضمونن جو مجموعو آھي، جنھن ۾ گهڻائي حج سان لاڳاپيل مضمونن جي آھي تنھنڪري ھن  ڪتاب جو نالو ”پھتا ات پانڌيئڙا“ رکيو ويو آھي. ھن ڪتاب ۾ مختلف ماڻھن پاران حج سفر جون ڪھاڻيون، ھندستان جي ماڻھن جي حج جي سفر جون ڪھاڻيون، سمنڊ ۽ جھاز راني بابت دلچسپ مضمون، پورچوگالين جي سفر، اسپين جي عربي نالن وارا شھر، اسپين جي 7 صديون عربن حوالي ھجڻ جو مضمون، آمريڪي حاجين جا قصا، يورپي حاجي جو پنڌ سفر ڪري حج ڪرڻ، مڪي جو پاور پلانٽ، ھڪ غير مسلم انگريز جي حج جو قصو، صحرائي جھاز کان سامونڊي جھاز ۽ وري ھوائي جھاز ذريعي حج جي سفر جي ڪھاڻي سميت 44 مضمون شامل آھن.

  • 4.5/5.0
  • 24
  • 13
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book پھتا ات پانڌيئڙا

حاجين جو مشهور جهاز سفينه ”حجاج“

حج جو سفر ڪنهن به دور ۾ ڪو آسان نه رهيو آهي. هر دور ۾ هر حاجيءَ کي پنهنجي نوعيت جا مسئلا رهيا آهن. هاڻ کڻي اڌ صديءَ کان هوائي جهازن ڪري سفر آسان ٿي پيو آهي، پر اڄ جو سفر پئسي وارو ئي ڪري سگهي ٿو نه ته ان کان اڳ پاڻيءَ جي جهاز جو سفر سستو هجڻ ڪري غريب غربو مڪي هليو ويو ٿي. پاڻيءَ جي جهاز جو سفر به هڪ ڏيڍ صديءَ کان جڏهن کان جهاز ڪَلَ جا ٿيا، يعني انجڻ تي هلڻ لڳا ته وري به غنيمت سمجهيا ويا. يعني انهن ۾ سفر ڪرڻ وارن جي خوشيءَ جي حد نٿي رهي. جيتوڻيڪ اهي جهاز ڪي اڄ جي ڪروزو جهازن جهڙا آرامده ۽ سيون اسٽار هوٽلن جهڙي عياشي وارا نه هئا. اسان جي ملڪن (انڊيا، بنگلاديش، پاڪستان، سريلنڪا) جي حاجين ته جن جهازن ۾ سفر ٿي ڪيو انهن ۾ نوي سيڪڙو جهاز ته قيدين کي ڍوئڻ جهڙا هئا. ويندي پاڪستان جو حاجين جو وڏو جهاز “سفينه حجاج” به ڪارگو جهاز (مال بردار جهاز) ٿي لڳو ۽ سچ ته اهو آهي ته اهو هو به ڪارگو جهاز جنهن کي پراڻو ٿيڻ تي حاجين کي ڍوئڻ جي ڪم لاءِ رکيو ويو ۽ هن جهاز جو سفر بهتر موسم ۾ به ڪو فرحت انگيز نه هوندو هو جيڪو اڄ جي يورپ جي ٽوئر وارن ”مسافر جهازن“ جي لاءِ تصور ڪيو وڃي ٿو. سچ ته هي آهي ته هي سفر لگزريءَ بدران سزا هوندو هو. اسان جهازن هلائڻ وارا اهڙن جهازن کان ڀڄندا هئاسين پر شاباس هجي اسانجي حاجين ۽ انهن جي ايمان کي، جيڪي کلندا، ڪڏندا، دعائون ۽ نعتون پڙهندا روانا ٿيندا هئا ۽ ڀلي پار تان ورتل سوکڙين جون هڙون ٻڌي جنهن ۾ گهڻو هوندو هو سُريل تمر ۽ زمزم جو پاڻي، موٽندا هئا. هي جهاز سفينه حجاج مسافرن لاءِ نه، پر مال (ڪارگو) ڍوئڻ لاءِ 1936ع ۾ جرمنيءَ جي بندرگاهه “بريمن” ۾ ٺاهيو ويو هو. ان وقت هن جهاز جو نالو پوٽسڊم (Potasdam) هو. ٻي جنگِ عظيم دوران هي جهاز جرمن فوجي (Troops) ڍوئيندو رهيو. 1945ع ۾ انگريزن جي فوج جرمنن تي حملو ڪري انهن کان هي جهاز کسي ورتو ۽ پوءِ هن جو نالو Empire Jewel رکيو. هڪ سال کانپوءِ، يعني 1946ع ۾ هي جهاز P&O جهازران ڪمپنيءَ وارن حواالي ڪيو ويو، جن هن جو نالو Empire Fowey رکي هن کي وري “ٽروپ شپ” طور هلايو. ان کان پوءِ ٽي سال 1947ع کان 1950ع تائين نه فقط هن جهاز جي رهائش ۽ سامان رکڻ جي گدامن ۾ تبديلي آندي وئي پر پراڻي انجڻ به ڪڍي نئين لڳائي وئي ۽ پوءِ ڏهه سال هلائڻ بعد هي جهاز 1960ع ۾ پاڪستان جي هڪ جهاز ران ڪمپني “پئن اسلامڪ اسٽيم شپ ڪمپني” کي وڪيو ويو، جنهن هن جو نالو “سفينه حجاج” رکيو. جهاز تي فوجين جي لاءِ به ڪجهه ڪئبنون هيون جن کي مٿئين درجي جي مسافرن لاءِ رکيو ويو. باقي سوين حاجي “ڊيڪ” تي ٺهيل سامان رکڻ وارن هئچن (گدامن) ۾ رکيا ويا ٿي جن کي سنڌ جا حاجي “ديڳ” سڏيندا هئا ۽ واقعي سخت گرميءَ جي موسم ۾، بحر احمر (ڳاڙهي سمنڊ) ۾ جتي ايئرڪنڊيشنر به ڪم ڪرڻ ڇڏيو ڏين اتي کلئي آسمان هيٺان هي لوهه جي جهاز جا هئچ (گدام) تپي، واقعي ديڳ ٿي ويندا هئا. پر اوٽ موٽ جي سئو روپين کان به گهٽ ڀاڙي ۾ بحري جهاز جي هن سفر جو سودو ڪو خراب نه هوندو هو. هڪ ڏهاڙي وارو مزور، ڪمي ڪاسبي به حج جي سفر جو خواب ڏسي سگهندو هو.
ڳالهه اها آهي جو هي ڪَلَ (انجڻ) وارا جهاز وري به غنيمت سمجهيا ويا ٿي جو هنن گهٽ ڏينهن ٿي ورتا ۽ ٺهيل ٺڪيل پروگرام موجب هنن لنگر ٿي کنيو ۽ واپس ٿي وريا. نه ته ان کان اڳ صدين تائين فقط ۽ فقط هوا جي رخ مطابق هلندڙ سڙهن وارا ئي جهاز هئا. مون جنهن حج جي آڳاٽي سفرنامي جا پيش لفظ لکيا آهن، اهو حج اڄ کان هڪ سئو سال اڳ 1923ع ۾ سڪرنڊ پاسي جي سرائي نبي بخش خان چانڊئي، هڪ ڪَل واري بحري جهاز ۾ ڪيو هو. حج اهڙي شيءِ آهي جيڪو هر سال ڪيترائي مسلمان ڪن ٿا. ڪَلَ وارا جهاز نه هئا ته هنن سڙهن ۽ چپوئن ذريعي هلندڙ جهازن ۾ سفر ڪيو ٿي. هر دور ۾ ڪيترائي اهڙا به ماڻهو هئا جيڪي ايران، عراق يا يمن کان ٿيندا مڪي ۽ مديني پنڌ پهتا ٿي.