سنڌ جو ابن بطوطه الطاف شيخ
الطاف شيخ لاء تاجل بيوس چوي ٿو ته هن ڦيٿ هٿ ۾ کڻي دنيا جي ڌرتيء جي گولي کي ماپي ورتو آهي. الطاف اهو وڻجارو آهي جنهن وٽ وکر ڀيرائون ڀير آهي. جيڪو ولايت مان هر وڻج ۽ وڻ جون ٻوريون ۽ خرزينون ڀري اچي ٿو. بنا اگهه پار ڳالهائڻ جي سواء اسان اڳيان کولي وڙ وڙ جو وکر بنا ملهه پيو آڇي. الطاف جي لکڻين مان تخليقي عمل مينهن جي گوهن وانگر وهندو نظر اچي ٿو.
نامياري ليکڪا زبيده ميتلو چوي ٿي تهہ الطاف شيخ جي لکت ۾ ڏانوء ۽ ڏاهپ، لاڙو جنون ۽ جمال جون جهلڪيون پسي سگهجن ٿيون.
ناليواري افسانه نگار ۽ ڊراما نگار نور الهديٰ شاه چوي ٿي ته الطاف پنهنجي اندر جي ڪيفيتن کي هر سفرنامي ۾ ضرور ظاهر ڪري ٿو.
ڊاڪٽر غلام علي الانا لکيو ته الطاف کي ڏنل ادبي حيثيت ۽ اهميت پڙهي مان وڌيڪ ٿڌو ٿي ويس. الطاف سنڌي ادب تي وڏو وڙ ڪيو آهي الله پاڪ کيس وڏي حياتي عطا ڪري ته هو سنڌي ادب ۽ ثقافت جي خدمت ڪندو رهي.
ناليوارو افسانا نگار امر جليل لکي ٿو ته الطاف شيخ جو سنڌ ملڪ جي مٽيء سان پيچ پيل آهي هو دنيا جي جنهن به حصي ۾ وڃي ٿو سنڌي سٻاجهڙن جي ڳولا ڪري ٿو. الطاف شيخ ڪولمبس ناهي پر هن ڪولمبس کان وڌيڪ سفر ڪيو آهي.
ناليوارو ڪهاڻيڪار حميد سنڌي لکي ٿو ته الطاف جا سفر ناما وڌيڪ ڳمڀير ۽ سندس لکڻي هميشه فڪرانگيز ٿي لڳي.
ناليواري ليکڪ نصير اعجاز لکيو آهي ته الطاف سمنڊ ۾ خطرن سان کيڏي بک ۽ اڃ جو مقابلو ڪري ڪنهن شارڪ مڇيء جو کاڄ ٿيڻ کان پاڻ کي بچائي سنڌي لٽريچر ۽ ايڊوينچر ڏيئي سماج ۾ زنده رهڻ ۽ پنهنجي قومي مسئلن کي منهن ڏيڻ جون واٽون ۽ گس ڏسيندو رهيو آهي.
اردوء جو ليکڪ جواد شيرازي لکي ٿو ته الطاف “گيشائون ڪي ديس مين“ ڪتاب لکي پنهنجي لکت ۾ اڀرندڙ سج جي سرزمين مسڪرائيندڙ ڏيکاري ٿو ۽ الطاف شيخ اردوء جي سادي زبان استعمال ڪري وڏي عرقريزي ڪئي آهي.
ناليوارو ليکڪ نظير قاسمي لکي ٿو ته الطاف شيخ جي سفرنامن کي پڙهڻ کانپوء ساڻس ملڻ جي خواهش پيدا ٿيڻ قدرتي ڳالهه آهي.
مشهور چترڪار رضوان گل لکي ٿو الطاف شيخ صاحب سان ٿيل ڪچهرين جو اثر منهنجي لکڻ تي به پيو. هڪ ليکڪ کي عملي طور ڪيئن هئڻ گهرجي ۽ سندس ڪردار ڪيئن هئڻ گهرجي. انسان دوستي ۽ سچائيء وارا گڻ الطاف شيخ ۾ ڪثرت سان نظر اچن ٿا. وٽس خلوص جا خزانا آهن.
ناليوارو ليکڪ عبدالقادر جوڻيجو الطاف شيخ جي سفر نامي جا ٻه پهلو ٻڌايا:
1. غير ملڪن جي سماجي ۽ اقتصادي ڄاڻ ڏيڻ.
2.غير ملڪن جي لوڪ ڏاهپ جي ڄاڻ ڏيڻ
الطاف ايڏو وڏو ڪم ڪيو آهي جو کيس داد ڏيڻ کانسواء رهي نٿو سگهجي.
ڊاڪٽر آفتاب ابڙو لکيو آهي ته سنڌ جي سفري سلطان سائين الطاف شيخ هزارين حيلا ۽ وسيلا ڪتب آڻي دنيا ۾ جتي به رهندڙ سنڌي خاندان آهن انهن جي ڪرت ۽ ڪاروبار جو ذڪر ڪري پنهنجي لکڻين وسيلي انهن سان ملاقات ڪرائي اسان جي وڏي رهبري ڪئي آهي.
ناليوارو شاعر امر اقبال لکي ٿو الطاف صاحب سنڌ جي درسگاهن جي سنڌي نوجوانن سان رهاڻيون ڪري انهن جي ڪيرئير ڪائونسلنگ ڪندو رهي ٿو. سندس دل سنڌ سان گڏ ڌڙڪي ٿي. سنڌ جي وسيلن جي ڀيل، ميرٽ جي لتاڙ، مڙهيل مهانگائي، هٿرادو بيروزگاري جهڙا مسئلا ڏسي سندس دل ڏکندي ۽ جهٻندي رهي ٿي.
الطاف شيخ جي 100 ڪتابن مان ڪجهه ڪتاب منهنجي لائبريريء جو سينگار آهن.
1.ڳالهيون جپان جون 2. واٽ ويندي 3. ڀلي پار تان ڀيرو 4. وري ياد آيا 5. بنارس کان برمودا 6. هلي ڏس هندستان 7. گيشائون ڪي ديس ۾ 8. موج نه سهي مڪڙي 9. بمبئي منهنجي ڀاڪر ۾
الطاف شيخ هيڏو وڏو پورهيو ڪري پنهنجي سفرنامن ۾ دنيا جي معلومات لکي اسان سنڌ واسين تي وڏا احسان ڪيا آهن.
ڀرم جيئن سونهن جو رهجي، امانت عشق جي ئيء سان،
اسان جي يار محبت کي مڃيندا ڪي مڃڻ وارا.
نظام الدين ڪاڪا
فون : 0301 3600 651
هالانوان 15 نومبر 2020