اسپين جا عربي نالن وارا شهر ۽ مشهور عرب
اسپين جو شهر Albeerca جيڪو دراصل “البرکه” آهي معنيٰ “حوض”، ويندي اسپين جو ٻيو نمبر وڏو شهر بارسلونا (Barcelona) جنهن بندرگاهه ۾ اسان جي ملڪ جا ڪيترائي جهاز وڃن ٿا دراصل عربي نالي برشلونه جو کار آهي. اهڙي طرح Burgos شهر “برغش” آهي ۽ Baza “بسطه” آهي، جتي جو مسلمان شاعر ابوالحسن علي بن محمد بن شفيع البسطي عرب دنيا ۾ مشهور آهي. هن ڏيپلائي ۽ مورائي وانگر پنهنجي سڃاڻپ “البسطي” اسپين جي هن شهر “بسطه” سان قائم رکي. اهڙي طرح اسپين جو شهر Badajoz “بطليوس” آهي جنهن جو بنياد عبدالرحمان بن مروان الحليقيءَ رکيو. اسپين جو شهر Alpujarras “البشرات” ۽ Valladolid “بلد وليد” آهي جيئن گجرات (انڊيا) جي شهر ”ودودرا“ کي انگريز ”بڙودا“ سڏين ٿا.
اسپين جي عرب شهر Baeza جيڪو دراصل “بياسه” آهي، جا ڪيترائي عرب مسلمان مشهور آهن ۽ ڪيترا ته پاڻ کي “سيف ٻنوي” ۽ “راز ناٿن شاهيءَ” وانگر بياسي ٿا سڏرائين. جيئن ته مشهور حسابدان ۽ ڪورٽ فزيشن ”ابو ذڪريا بن اسماعيل البياسيءَ“ جو واسطو هن شهر سان هو ۽ هڪ ٻئي مشهور اديب ۽ تاريخدان عرب ”ابوالحجاج يوسف بن محمد البياسي“ پڻ هن شهر Baeza (بياسه) ۾ رهيو ٿي. مشهور جج، شاعر، اديب ۽ فقهه جو ڄاڻو “آخيل بن ادريس الرندي”۽ هڪ ٻئي عرب شاعر “ابوالبقاءَ الرندي” جو واسطو اسپين جي شهر Rond سان هو جيڪو دراصل عربي نالي “رندته” جو کار آهي.
اهڙي طرح اسپين جو هڪ عربن جي دور جو ٺهرايل شهر “سرقسطه” آهي، جنهن کي هاڻ اسپيني ٻوليءَ ۾ Zaragoza اچاريو وڃي ٿو. جيڪو ”الطاهر محمد بن يوسف التميمي السرقسطي“ جو شهر آهي ۽ Silves شهر جيڪو اصل ۾ عربي لفظ “شلب” مان تبديل ٿيو آهي ٻن وڏن شاعرن جو ڳوٺ آهي. هڪ مريم الشلبيه ۽ ٻيو المنخل الشلبي. اهڙي طرح اسپين جي مشهور عربي شاعر ۽ ليکڪ ابن بسام الشنتريني ۽ ابن ساره الشنتريني جو شهر شنتريم آهي جيڪو اسپيني ٻوليءَ جي الفابيٽ ۾ Santarem لکيو وڃي ٿو.
مٿي اسپين جي شهر اشبيليه (Seville) جو ذڪر ڪندي اندلس (اسپين) جي هڪ مشهور عرب فزيشن، سرجن ۽ شاعر “ابن زهر” جو نالو ذهن تان لهي ويو جيڪو 1094ع ۾ هن شهر اشبيليه ۾ ڄائو ۽ 1162ع ۾ وفات ڪيائين. هو لئٽن ٻوليءَ جي نالي Avenzoar سان مشهور آهي. هي ائين آهي جيئن پرشيا (ايران) جو مسلمان فزيشن، ماهر فلڪ (Astronomer)، ليکڪ ۽ مفڪر ابن سينا (ابو علي سينا) مغرب جي دنيا ۾ Avicenna سڏجي ٿو. پاڻ 980ع ۾ بخارا (اڄ واري ازبڪستان) ۾ ڄائو ۽ 1037ع ۾ ايران جي شهر همدان ۾ وفات ڪيائين. بهرحال اسپين جي مشهور عرب سرجن ۽ شاعر جيڪو ابن سينا کان هڪ صدي پوءِ ڄائو، پڻ قابل ڊاڪٽر هو. خاص ڪري سرجريءَ ۾ جنهن ۾ هن انساني جسم جي وڍ ڪٽ جا ڪئين بهتر (Improved) طريقا ايجاد ڪيا. هن جو ان وقت جو عربيءَ ۾ لکيل ڪتاب “التاثير فِل لمداوات ولتدبير” جيڪو انهن ئي ڏينهن ۾ لئٽن ۽ هيبريو ٻولين ۾ ترجمو ٿيو ۽ سندس انگريزي ترجمو: Book of Simplification Concerning Therapeutics of Diet اڄ تائين هلندو اچي. ابن زهر جو سڄو نالو “ابو مروان عبدالمالڪ ابن زهر” آهي. توهان جي ڊاڪٽر آهيو ۽ ڪنهن عرب ملڪ يا فرانس، جرمني، انگلينڊ، اسپين جهڙي ملڪ ۾ نوڪري ڪريو ٿا ته توهان ڪنهن به ميڊيڪل يونيورسٽيءَ جي لائبريريءَ ۾ ابن زهر (Avenzoar) جو مٿيون ڪتاب ڏسي سگهو ٿا، يا ان جا ڪجهه چئپٽر Net تان ڊائون لوڊ ڪري سگهو ٿا. جنهن ويب سائيٽ تي مون ڏٺو هو اها سعودي عرب وارن جي هئي.