هندي وڏي سمنڊ ۾ يورپين جو نالو نشان نه هو
هاڻ انهن جو، يعني 1500ع واري سن جو سوچي، سعد بن ابي وقاص جهڙن عربن، ايرانين، چينين گجراتين، مڪرانين، سنڌين ۽ سريلنڪن جو ٿو سوچجي ته هنن جا ستين صديءَ ۾ ڪهڙا جهاز هوندا جو 650ع ڌاري عرب سوداگر اچي چين کان ٿي نڪتا. سچ ته انهن ڏينهن وارن جهازن ۽ جهازرانيءَ جي طريقن تي واسڪوڊاگا ۽ ڪولمبس به حيرت کائيندو هوندو. پر عرب، چيني ۽ بنگالي (جن ۾ سنڌي، گجراتي، مرهٺا، ڪڇي سڀ اچي ويا ٿي) ناکئن جو به جواب نه هو. سج تارن کي ڌيان ۾ رکي هو هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ تائين پهچي ويا ٿي، جن وٽ طرف ڄاڻڻ لاءِ فقط ناس جي دٻليءَ جهڙي قطب نما مس هئي - سا به ڪنهن ڪنهن وٽ! پڙهندڙن جي ڌيان ۾ اها ڳالهه به آڻيندو وڃان ته صدين کان وٺي ويندي سورهين صديءَ جي شروعات تائين “هندي وڏي سمنڊ” تي عربن، چينين ۽ ٻين اسان ايشيائي ماڻهن جو راڄ هو. آفريڪا جا ماڻهو جهازراني (Navigation) يا جهازسازيءَ (Ship Building) ۾ ڪو هوشيار نه هئا سو آفريڪا جا ڪي چند ماڻهو، سو به ڪناري جا هن فيلڊ ۾ هئا نه ته اسان جي عربن، ايرانين، چينين جو هن سمنڊ (هندي وڏي سمنڊ) تي راڄ هو. يورپين جو نالو نشان ئي نه هو. پورچوگالين، هسپانوين، اطالوين، انگريزن، فرينچن، ڊچن ۽ ٻين يورپين گهڻو ئي هٿ پير هنيو ته هندي وڏي سمنڊ ۾ پهچون، جتي واپار وڙي جا خوب مزا هئا پر ڪيپ آف گڊهوپ واري سمنڊ کين اسان ڏي اچڻ ئي نٿي ڏنو. ان ڪري هو پنهنجي بادشاهه پير واري ليڪي، يعني ائٽلانٽڪ سمنڊ تائين محدود ٿيا پيا هئا ۽ هيڏانهن اسان واري پاسي اچڻ لاءِ منهن مٿو پٽيندا رهيا.