پري، پولارن کان پري
دور پولارن مان ڄڻ پڙاڏا ڌونڌا ٿا اچن:
”سچ؟..... تھ پوءِ ٻڌ، سچ برھما لوڪ کان بھ پري آھي.“ ۽ پانڊٿ ٻوٽيل اکيون پٽي، سڪرات جيھيءَ پيڙائن سان ڳڙکيءَ کان پري، پولارن ۾ نھاري ٿو. ڪمرو ايئر ڪنڊيشنڊ آھي ۽ ٻاھر آڳ الا سڄ جي تاو جا اھاو اندر ٿا اچن.
وڏي آرس:
ھان – ماڻھ، ٻارڙا، پوڙھا تئي جيان تتل پرٿوي تي پيا ھلي رھيا ھوندا؟ پرڀو شانتي....... پرڀو شانتي....... پرڀو شانتي....... پر پانڊٿ کي سانت ڪانھي. آسانتائيءَ جا اندر ۾ ڄڻ ڪير کتا پيا آھن. اندر ۾ ڄڻ ڪوئي سج وگھري، لڙڪن جيان ڳڙندو ٿو وڃيس. جيئن وڏا گرھ سدائين پيا وگھرندا آھن، ڇاٽون ڇڏيندا آھن.
لڙاٽ:
”ڇا مان جيئڻ لاءِ ڦٿڪات نھ پيو ڪريان..... ائين جيئن جيئبو آھي، جيئن ڌرتي تي رھبو آھي. ماڻھن کي ڇا ٿي ويو آھي! ھا.... ايڏو زوال! ٿرو سنچوريز، ماڻھو ايڏو ڪڏھن بھ نيچ نھ ٿيو آھي. جي مان سنگتراش ھجان ھا تھ ھيروشيما جو ڀونڊو ٺاھي، جنگبازن جي ٻوٿ تي گھروڙي ڇڏيان ھا.“ پانڊٿ روئي ٿو پوي.
پانڊٿ پور ٿو پچائي.
ھا – جيڪر ٻيو ڪو ڊاڪٽر ھجي ھا تھ آئون ھن ھاسپيٽل مان ڀڄي وڃان ھا. ھاڻي ڪھڙي نھ اچرج جوڳي ڳالھھ آھي، منھنجي برين جو آپريشن منھنجو پنھنجو پٽ ڪندو! ڊاڪٽر شام راڻي. دي ينگ ڊاڪٽر، ويري فيمس. پانڊٿ جي روئڻھار نيڻن ۾ مرڪڻھار لڙڪن جي پالوٽ ٿيندي ٿي وڃي.
پانڊٿ سوچي ٿو. پانڊٿ وڏن ويچارن ۾ پيھي ٿو وڃي:
ھان..... پالنا بھ ڇا شيءِ آھي! مڃڻ ۾ آر ئي ڪھڙو آھي. ڀلا پٽ کان شڪست کائڻ ۾ شرمائڻ جيڪي ڪيھي ڳالھھ آھي! ڪيڏو نھ شانائتو ڇوڪرو آھي! ڇوڪريءَ تي ساھ ڇڏيندي بھ ڪڏھن بھ ٻڙڪ نھ ٻولي اٿس. بس رڳو پيو مشڪندو، رڳو ايترو چوندو: ”ڊيڊي ماءِ فائن فرينڊ“ عجيب ڇوڪرو آھي!
پورن ئي پورن ۾ پانڊٿ مرڪي ٿو پوي ۽ پانڊٿ پاڻ کي مرڪندو ٿو محسوس ڪري. ڏاڍو خوش. پانڊٿ پاڻ مرادي ڀڻڪي ٿو:
”ويد ڪال، ويدڪ انڊيا... ڀلا ايشيا مائنر کي ڇا چوندا آھن! ھڙا ماڻھو يورپ ۾ تھ ٻيا ايشيا ۾ ڦاٿل آھن. ھن سامراجي شرسٽيءَ ۾ ماڻھو الائي ڪھڙا ڪھڙا واڄٽ پيا وڄائين! جڏھن ريڊيو ٻڌ، انگولا، موزمبيڪ، انڊونيشيا، اجپٽ، اسرائيل، ايمريڪا، روس، افريڪا ھندوستان، پاڪستان، ڀلا جنگ کان سواءِ پرٿويءَ تي ٻيو آھي ڇا؟“ پانڊٿ جو مک آنھريءَ ۾ ڳارھو ٿي وڃي ٿو. پانڊٿ محسوس ڪري ٿو، ھو ھلي پيو. پانڊٿ وري آنھريءَ ۾ نھاري ٿو. پانڊٿ ڪروڌ نھ پچائي وري اسپتال جي کير جيھي اچي بستري تي ڊھي، بي – بي – سي لنڊن ٻڌڻ لاءِ ريڊيو آن ڪري ٿو. ريڊيو، جيڪو ھڪ ئي وقت ريڊيو ڪيسٽ جو ڪم ڏيندو آھي ۽ پانڊٿ پنھنجي بيڊ ڪپبورڊ تان سھڻي جلد واري ڊائري کڻي پڙھڻ لڳي ٿو. وري لڙاٽ ۾ ھليو ٿو وڃي.
گيتا،
پياري پياري گيتا، ٺيڪ آھي، آئون ڪميونسٽ آھيان، تو لکيو ھو، تنھنجو ھر سوڳنڌ ڪوڙو، ڪچ ۽ ڪلاپ سان ڀريل ھوندو آھي. تو اھو لکي مون لاءِ ڪا واٽ ئي نھ ڇڏي آھي. جيئن تون ھندو استري آھين. گيتا تنھنجو نانءُ ئي نھ، ايمان بھ آھي. پوءِ ٻين تي ويساھ ڇو نھ پئي ڪرين. اسان ڪميونسٽن وٽ بھ پنھنجو ايمان آھي. ڪميونزم، ڪميونزم جو سوڳنڌ، مون کي تو سان ڏاڍو پيار آھي. پياري پياري گيتا، تنھنجي وارن جي چڳ جو سوڳنڌ، مون کي تو سان ڏاڍو پيار آھي. ڪڏھن ڪڏھن ڀاسندو آھي روميو، راڻو، راجڪمار، پيرس ۽ پنھون سڀ مون ۾ پيھي ويا آھن. ريئلي يو آر مور بيوٽيفل دين جوليٽ، مومل، ھيلن ائنڊ سسئي. آءِ لو يو، آئون ان ليٽر جا ڪجھھ ٽڪرا ڊائريءَ ۾ نوٽ پيو ڪريان.
پانڊٿ اچانڪ لڙاٽ مان ٻاھر نڪري ٿو اچي:
”رام رام رام..... آئون بھ عجب جيھو ماڻھو آھيان. پرائي سڄي ڊائري پڙھي ويس. توبھن توبھن توبھن.......“
پانڊٿ پنھنجو ڏوھ پڪڙي لڄيندو ٿي وري ڀڻڪي ٿو:
توبھن، ھيڏو وڏو ٿي ويو آھي، اھا ويسر جي عادت نھ وينديس. ٺيڪ آھي، پٽ جي ڊائري آھي، ساري چئي معافي وٺي ڇڏيندوسانس ۽ چوندوسانس ننڊ نھ ٿي اچي ۽ پوءِ پانڊٿ اشنان لاءِ باٿ روم ۾ اچي ٿو، جتي ھر ڪا شيءِ ھڪي حاضرآھي.
۽ باٿ روم ۾ ھيکل مرڪون پکيڙنديون ٿيون وڃن. پانڊٿ گوڏ سوڌو، ٽب ۾ پيھي ٿو وڃي. سندس رائيٽنگ پيڊ ۽ پين بنھھ سندس سيرانديءَ کان ٽيبل اسٽينڊ تي رکيل آھن.
”ھان.... ڇا ھيءَ صدي، سچي بھ پرٿويءَ جي سڀ کان اڇوت صديق نھ ٿي چئي سگھجي؟ ھن صديءَ ۾ ماڻھو ڏاڍو ڀوڳيو آھي. آدجگاد کان جي انساني ڊوڙ ۾ ھن صديءَ جي ماڻھوءَ سڀ کان تڪڙي رومڙ ڪئي آھي. ائٽم راڪٽ ۽ ميزائل جي تڪڙي خونخوار رومذ جو سڄي ايرين ريس بھ شرمائجي وڃي.“ ڪنھن آڳ کان پانڊٿ شاور کولي ٿو ڇڏي.
پڙاڏا
شاور جي پاڻيءَ جا جلترنگي جھنڪار جيھا آواز. پانڊٿ سانت ۾ اچي نيڻ ٻوٽي ٿو ڇڏي.
پڙاڏا.
ڄڻ رات جي دوناڙ مان، سانوڻ جي سنڌو وھندي ٿي وڃي.
”ڇا ڪيلا جو انت نھ ٿي ويو آھي. ھن صديءَ ڇا ڇا نھ ڏيکاريو! سڀ ڪجھھ ڪيڏو نھ ڏھڪائيندڙ!
اوندھ
ڌوڌرا
ٿڌا ساھ. ھاءِ ھاءِ ووءِ ووءِ.... پانڊٿ کي ڀاسي ٿو، باٿ روم ۾ نھ، ھيروشيما جي آڳ الاڪين ڪن ۾ ويٺو آھي ۽ پانڊٿ دکي ٿي، پنھنجي ڀنل ديھھ اسفنج ٿو ڪري ۽ تازو ڌوتل استري ٿيل ھاسپيٽل جو اڇو يونيفارم پھري، وار آنھريءَ آڏو ڇنڊي، ڌيءَ کي ٻڌڻ لاءِ روم ۾ اچي ڪيسٽ آن ڪري ٿو.
”ڊيڊي.... ماءِ سوئيٽ ڊيڊي. سڀ کان پھرين تھ ڳل ڪيسٽ اسپيڪر تي رک، فرسٽ آف آل آءِ وانٽ ٽو ڪس يو. او – ڪي“
”اوڪي.“
پانڊٿ ڳل سائونڊ باڪس تي رکي ٿو ۽ چميءَ سان ڄڻ دور جنگلاتن ۾ ڪوڙين جھرڪيون ؟؟ چرپر ڪرڻ لڳيون آھن. پانڊٿ جي من ۾ ڄڻ جينجھڻا ٿا وڄن.
”ڊيڊي آءِ ايم ھيپي، ايور: تائيم فيلنس پيس، اِنر پيس. سچ، ھاڻ ڀاسي ٿو جيون ڏاڍي سھڻي شيءِ آھي. ساري ڊيڊي، آئون سدائين توسان مردن جي خلاف آرگيومينٽ ڪندي، وساري وھندي آھيان تھ ھن پرٿوي تي اوھان جھڙو سھڻو مرد بھ آھي. مان تو سان ھاڻ اھڙو ضد ڪڏھن بھ نھ ڪنديس. ڊيڊي، مون فرسٽ ٽائيم محسوس ڪيو آھي تھ تون يگن کان ھلندڙ، اٿڪ ماڻھو آھين ۽ اھو بھ محسوس ڪيو تھ منھنجو آئيڊيل تو جھڙو ماڻھو ھو. او – ڊيڊي، آئون ڏاڍو اِنر پيس پئي محسوس ڪريان. ڊيڊي، ھنن کي ڏسي پھرينءَ ئي نھار ۾ آئون حيران ٿي ويس تھ مائون ھھڙا ٻار بھ ڄڻينديون آھن!.... ريئلي آءِ ايم ان لو. ڊيپ لو. ھاڻي تھ اوھان کي مون سان ڪا شڪايت ڪانھي نھ تھ آئون اننيچورل جيون پئي گھاريان. پنھنجي طبيعت ٻڌائڻ جي ڪائي ضرورت ڪانھي. ڀائيڙو ٽيليفون تي مون کي سڀ ڪجھھ ٻڌائيندو رھندو آھي. برين ٽيومر ڪيني. اڄ ڏاڍو خوش ھو. چيائين آپريشن جي ضرورت ڪانھي. ڊيڊي باءِ نيچر اھڙو آھي. کڏ ۾ وڃي پوي بيماري، وري ڳٽو ڏي.“
پانڊٿ ڪيسٽ تي ڳل رکي ٿو.
ڄڻ جھانجھن جي جھنڪار جھڄي پوي ٿي.
”ٿئنڪيو فار دس ڪائينڊ ايڪٽ.“ آواز اچي ٿو.
”ھاڻي مان ھونولولو جي ھڪ سوئمنگ پول تي ويٺي اھو آواز ٽيپ ڪريان. گيتا جو سوڳنڌ، ڦڪائي ٿي اچي. ھاڻ ڀلا پاڻ تھ فرئنڊس آھيون. چڱو ٻڌ، ھاڻي تنھنجو ناٺي ٿو ڳالھائي.
۽ ريڊيو ڪيسٽ تان سائنس ايج پولاري موسيقي جي ڌن گونجي ٿي وڃي.
ڄڻ آڪاس ۾ آتمائون ”ھمرچو“ ڳائينديون ٿيون وڃن.
ڄڻ ڪٿي ڪنھن عيسيٰ جنم ورتو آھي.
ڄڻ ڪٿي ڪنھن مھاتما کي نرواڻ ملي وئي آھي.
”ھيلو انڪل. الا لڄيندو ھان. شاھ جو سوڳنڌ، مس مس مسلمان ٿي آھي. ڀلا اھا بھ ڪا ضد آھي تھ شادي جي خبر ڊيڊي کي اوچتو ڏينداسين. اٽز اي لٽل شيم فار مي. ساري جينٽل انڪل. باءِ گاڊ سڄو ڏوھ شيام جو آھي. معاف ڪري ڇڏيو تھ انڪل..... پليز....“
”اري ري ري.“ پانڊٿ کان دانھن نڪريو وڃي. ”اھو تھ سنئون سڌو ڊوھ آھي، ڪپت آھي، بلڪھ ھرامپائي آھي. ھاڻي پيءُ کي ڪل ئي ڪانھي ۽ ڌيءَ ايمريڪا ۾ ھني مون پئي رچائي. وري ھي شيام جو ٻچو بھ ڪپت ۾ شامل! ھا ڀائي..... اسان پوڙھن کي ڪير ٿو ليکي.“ پانڊٿ اونھون ساھ ٿو ڀري.
مھاڀاري لڙاٽ،
ٻوسٽ،
ٻوڏار.
پرڀو شانتي...... پرڀو شانتي....... پرڀو شانتي. پانڊٿ کي شانتي ڪانھي.
”ھان – جواڻي بھ ڇا سيئن آھي! ھر ماڻھو ٿمڀ امپريشن جيان پنھنجي جدا سڃاڻپ رکي ٿو.“ پانڊٿ کي پنھنجي ٻالاپڻ جا پور پون ٿا.
لڙاٽ
آڪاسن ماڻ ڄن ڪائي اپڇرا لٿي آھي،
سونيءَ نٿ، دھري ۽ ٻانھينءَ ساڻ،
مھاڀاري ڀوڏار:
”ھي.....“
”ڇاھي؟“
”سينڌ ۾ سينڌور ڀري ڇڏ نھ. چِٽو ڀرجان.“
”توبھن، ڀائي آنھريءَ آڏو پاڻ نھ ٿي ڀرين؟.....“
”ڇو تنھنجي ھٿن ۾ ميھندي لڳل آھي؟“
”نھ، ڪتاب آھي.“
”نھ، پوءِ وري نھ چئجان، سينڌ ۾ سينڌور ڇو نھ ٿي پائين؟“
۽ آڪاسن مان لٿل اپڇرا ڄڻ پر ڪري اڏامي ٿي وڃي.
پانڊٿ کي چين ڪينھي، پانڊٿ اسپتال جي نرم نرم پاٿر تي پاسو ٿو مٽائي.
”ھي شيام اچي تھ چوانس، ننڊ ڪانھيم. توبھن، ڪڏھن ڪڏھن ماڻھوءَ کي ڪھڙا پور ايندا آھن!“
مھاڀاري لڙاٽ
چنڊ ڪينھي، اوڻٽيھين اونداھي آھي.
آڪاس ۾ تر ترو کڙين ۾ بھ تيج آھي. پري، ڪارخانن جي روشنين مان ھڪ پريمي جوڙو وڃي پيو، مرڪون ڦھلائيندو ۽ رات – رات ايڏي چٽاڻي آھي جو کير ڌارائن کان مٿي ڌنڌليل کير ڌارائن ۾ لڙاٽيل تِر تِر تارو چٽاڻو ٿو ڏسڻ ۾ اچي ۽ وايو ۾ ميلا فلم جا گيت ڀريل آھن.
اس دنيا ڪو ڇوڙ ڪي پياري
ساري بندڌن توڙ ڪي پياري..... آنا ھي ھوگا.
لڙاٽ
نيڻن مٿان کيپ.
مھاڀاري لڙاٽ
دور ننڍي مندر جا گھنڊ وڄن پيا. ڪالي ديويءَ جي سامھون پوڄا پاٺ پيا ٿين.
جادوونسي ناريون ھولي ٿيون کيڏن. ڏيئن جي روشنين مٿان، رنگن جي ڇٽ ڇٽان جي رنگين دز، پرھ جي رنگن سمان اڏندي ٿي وڃي.
پتل جون ننڍڙيون مورتيون
ماڻھن جا ننڍڙا ديوس پتر
ماڻھن جون ننڍڙيون ديوس ماتائون ۽ ڏھڪائيندڙ ڪالي ديوي جو مجسمو، جيڪو ڪارو جادو.
”ڇو؟“
”مٿو ڦري ٿو.“
”نھ، تو ۾ ڇوت آھي.“
”ھا – مان بتن کي نھ مڃيندو آھيان.“
”ائين نھ چئھ نھ.“
”چوندس.“
”تھ پوءِ پري ٿي، مان ديوتائن کان گھٽ ذات سان نھ ڳالھائيندي آھيان. پوڄارڻ کي ڌتارڻ سولي ڳالھھ ڪينھي.“
۽ پوڄارڻ ڄڻ دور آڪاس ۾ گم ٿيو ٿي وڃي.
”پرڀو شانتي...... پرڀو شانتي.......“ پانڊٿ پاسا ٿو ورائي. ”ٺيڪ آھي، ننڊ نٿي اچي تھ استاد بڙي غلام علي ٿو ٻڌان.“ پانڊٿ پاڻ مرادو اٿي ڪيسٽون ڦولھي ٿو ۽ بيزار ٿي ھڪ ڪيسٽ لڳائي ٿو.
ٽھڪڙا
”ڊيڊي.“
”ڇاھي؟“
”سچ ٻڌاءِ، ممي ڏاڍي سھڻي ھئي.“
”ھا.“
”اپڇرائن کان سھڻي.“
”ھا – سپنن جي لڇمين کان وڌ سھڻي، جيڪي پٺيءَ رات ڏيڻ ۾ اينديون آھن.“
”اوه سوئيٽ ڊيڊي، مون تھ تنھنجو آواز رڪارڊ ڪري ڇڏيو. توکي منھنجو سوڳنڌ جڏھن پاڻ کي ھيکل محسوس ڪرين، اھا ڪيسٽ لڳائي ڇڏجان.“
۽ پولاري راڳڻيون آڪاس ۾ گونجي ٿيون وڃن.