ڏيھھ نھ ڪو پرڏيھھ
ھاڻي ھوءَ ويچاري انٽرنيشنلزم جي عورت ۽ ان سان گڏ سماج سڌارڪ. تمام سھڻي سلڇڻي سٻاجھڙي سون ورني عورت، جيڪا سنڌ جھڙي کاڌل ملڪ ۾ رھندي بھ چين، جاپان، امريڪا، روس، افريڪا، انڊونيشيا، مڊل ايسٽ جي ماڻھن لاءِ ئي نھ، وائيلڊ لائيف لاءِ سوچي، آدجڳاد تائين سوچي. ھاڻي ان ويچاريءَ کي ڀلا ڪھڙي خبر تھ ھي عشق ٻشق ڇا ٿيندو آھي؟ بس، جڏھن کان اخبار ۾ الائي ڪيئن سندس ڦوٽو اچي ويو آھي، ماڻھو ڌڙا ڌڙا مٿس عاشق ٿيڻ لڳا آھن. ھڪ ايڪٽر قسم جو ڇورو تھ اصل اھڙو پٺيان پئجي ويو ٿس جو ويچاريءَ جو ساھ سڪي ويو آھي. ڪالھھ بھ دانھن کڻي آئي ھئي ۽ اڄ بھ ٽيليفون ڪيو اٿس تھ مان پريشان آھيان، اچان پئي ۽ ھن جو سمورو پروگرام چوپٽ ٿي ويو آھي. ھو وڏيءَ ٻوڏار ۾ لڙھي ٿو وڃي.
توبھن، عشق ھڪڙا پٽ ڪن ۽ اڙجي مان وڃان. چري، ڇورن کان جند ڇڏائڻي اٿس تھ پوءِ وار ننڍڙا ڪرائي ۽ ائين يورپيئن اسڪالر عورتن جيان اونچي کڙي واري سينڊل سان، فوجي انداز سان ٽڪ ٽڪ ڪري ھلڻ بدران ٿڙ ٿڦڙ ڪري ھلي. ڀلا ايڏي شاندار نموني سان ھلڻ جي ڪھڙي ضرورت آھي ۽ ايڏا کيھر جيھا اڇا ۽ اجرا ڪپڙا پائڻ جي. ائين تھ ھرڪو مرد شاندار عورتن سان شادي ڪرڻ ٿو چاھي ۽ ھو پنھنجي پروگرام جي چوپٽ ٿي وڃڻ تي اڃا وڌيڪ چڙي ٿو وڃي.
”ھاڻي ڀلا ٽيليفون تي ڏڪڻ جي ڪھڙي ضرورت ھيس؟ ڇورو عشق ٿو ڪريس، قتل تھ ڪونھ ٿو ڪري.“
ھو چپن ۾ ڀڻ ڀڻ ڪري ٿو ۽ گھنٽيءَ جي آواز تي منھن ڀلڙو ڪري، در ڏانھن وڌي در کولي ٿو ۽ ھوءَ پگھر ڳاڙيندي اندر اچي ٿي.
”خير تھ آھي؟“
”ڌوڙ خير آھي.“ ھوءَ ڪولر مان پاڻيءَ جو گلاس ڀري، وڏي سھڪي سان پنکي ھيٺان ويھي، ڍڪ ڍڪ پاڻي پيئڻ لڳي ٿي.
”ڙي ڀائي، ھاڻ تھ ھو ڳچيءَ ۾ پئجندو ٿو وڃي.“
”اوھ – فوھ، آئون تھ ائين سمجھيو ھئس تھ تون ٿرڊ ورلڊ وار جي آثارن جي ڪا وڏي خبر پڙھي آئي آھين.“
”توبھن، ڀلا ٿرڊ ورلڊ وار جا آثار ڪينھن ڇا؟ پر ھي ڇورو منھنجي جيون ۾ ھائيڊروجن بم کان بھ ڌيڪ خطرناڪ آھي.“ ھوءَ ڏاڍي جولان مان چوي ٿي.
”ڇو ڀلا، اڄ وري ڪھڙي شرارت ڪيائين؟“
”اڄ تھ نسوري بدمعاشي ڪيائين. ڏس، آئون وري ٿي چوان تھ تنھنجي دوست جو ڀاءُ آھي. ڏس، مون کان ڪجھھ ٿي نھ وڃي. اھڙي گڏ ڪڍندي سانس جو ماڻس کي ياد ڪندو. الائي ماڻھو ڪيئن رولو ڪتيءَ جيان ڦر ڄڻيندا، سڙڪن تي اڇلائيندا ٿا وڃن.“
”پر ڪجھھ ٻڌاءِ بھ تھ سھي، ٿيو ڇا آھي؟“ ھو ڏاڍي بيزاريءَ مان رڙ ٿو ڪري.
.اڄ پارڪ ۾ منھنجي پٺيان اکين تي ائين ھٿ اچي رکيائين ڄن مون ڪو کيس وقت ڏنو ھو. عجيب زمانو اچي ويو آھي. ماڻھو ڪنھن پارڪ ۾ ٻھ منٽ آٿت جو ساھ بھ کڻي نھ ٿو سگھي.“
”اڇا، پٺيان اکين تي ھٿ رکيائين!“
”تھ ڇا آئون ڪو ڳالھھ کي وڌاءُ پئي ڏيان؟ وري بي شرمائي جي حد، چوي پيو، الله کان ڪجھھ ٻيو گھران ھا.“
”پوءِ تو ماٺڙي ڪيو ويٺي ڏٺس، ٺڪاءُ ڪرائينس ھا لپاٽ.“
”لپاٽ؟ عجيب ماڻھو آھين! ھاڻي مون کي ٻيو ڪم ئي ڪينھي جو ماڻھن کي لپاٽون ويٺي ھڻان ۽ ھا مون کي ايتري بھ خبر پئي آھي تھ تنھنجو شاگرد آھي. ووءِ ووءِ، توبھن فائن آرٽ جا شاگرد اھڙا ٿيندا آھن!“
”اھڙو منھنجو ڪھڙو شاگرد آھي؟ منھنجا تھ سڀ شاگرد اٺ آھن. ھي ھم.... ھي ھم ڪري ھلندا آھن.“
”ڀائي، تنھنجو شاگرد آھي. ھو جيڪو لارڊ جم جو رول ڪري، ان جھڙو. ڇا چوندا اٿس، اوٽول جھڙو. رڳو وار ۽ اکيون ڪارا اٿس. ھلندو بھ ڏاڍي ٽيش مان آھي.“
”اوٽول جھڙو ڇورو، منھنجو شاگرد! مون وٽ تھ سڀ رنگيلي جھڙا آھن.“ ھو ڄڻ پنھنجو پاڻ سان سوال ڪري ٿو.
”ھا، تنھنجو شاگرد جي ناھي بھ تھ تنھنجي ڪاليج ۾ پڙھندو آھي ۽ آھي بھ تنھنجي سنگتيءَ جو ننڍو ڀاءُ.“
”ڀائي ڪھڙي سنگتيءَ جو؟“
”عجب آھي، ڀائي تنھنجو ھو سنگتي ناھي، جنھن جي ڀوري ڀيڻ آھي. ڊگھي ڊگھي. تنھنجي حافظي کي ڇا ٿي ويو آھي؟ ھوءَ ڇوري ڪانھي، جنھن لاءِ مون چيو ھو، ھيءَ ڇوڪري جنگ تي فلمايل فلم ”ھيون نون مسٽر علي سن“ واري ڊيبورا ڪير جھڙي ٿي لڳي.“
”اوھ..... حافظو خراب ھوندو تنھنجو. تو چيو ھو ڪيڏو ماٺار ڀريل پيار ڪري ٿي تو سان، شادي ڇو نھ ٿو ڪرينس؟“ ھن جي ڳالھھ تي ھوءَ ڪشٽن مان ڪمري ۾ واڪ ڪرڻ لڳي ٿي.
”ڀائي ڏس، شادي تنھنجو پنھنجو مسئلو آھي. ڪنھن ڳوٺانيءَ سان ڪرين يا ڪنھن سويپر ليڊي سان. مان توسان ان ڇوڪري تي ڳالھائڻ آئي آھيان.“
”ٿورو ٿڌي ٿي... بي ايزي.... پليز بي ايزي.....“ ھو فرج مان ٻھ ڪوڪ ڪڍي، ان جا ڍڪڻ لاھي، گلاسن ۾ اوتي ٿو.
”ڇو، گھر جا ٻيا ڀاتي اچي ويا آھن ڇا؟“ ھوءَ ڊڄي ھوريان ٿي ڳالھائي.
”اڙي ڀائي، ھو سڀ وڏا ماڻھو آھن. ھھڙي واھيات گھر ۾ ڀلا ڪيئن رھندا؟ منھنجي تھ الله ٻڌي آھي، ھاسٽل لائيف تھ ڊاگز لائيف آھي.“
”اڙي ڀائي، مان شاگرد لائيف فلم ڏسي چڪي آھيان. تون فالتو ڳالھيون ڇو ٿو ڪرين؟ ھن ڇوڪري تھ منھنجو ذھن ڌوڏي ڇڏيو آھي. ڪڏھن ھلندي ھلندي آئون سڙڪ تي ڪري پونديسانءِ.“
”ان جو مطلب تھ ھو تو سان بيھودي نموني سان پيش آيو آھي؟“
”او نو.... ائين بھ تھ ناھي. مان ڀانيان ٿي، جيڪي ناول ٿو پڙھي، انھن جا ڊائلاگ منھنجي ڪنن ۾ ٿو اوتي. باءِ گاڊ، وڏو سوئر آھي ڳالھائڻ جو. ڳالھائڻ ويل چپ، اکيون، نڪ سڀ ڪنٽرول ۾ ھوندا اٿس. ماڻھوءَ کي اصل سڪ ڪري ڇڏيندو آھي!“
”ان جو مطلب، ھو تنھنجي ذھن تي ڇانئجي ويو آھي؟ ليڊي يو آر ان لو.“
”ڇا ٿو بڪين؟ دنيا جي ٻين سڀني مسئلن جي پڄاڻي ٿي وئي آھي ۽ باقي رھجي ويو آھي پيار. اڙي ڀائي، اھي سڀ واندڪائي جا چونچلا آھن.“ ڪوڪ جو ڍڪ ڀريندي ھوءَ بيزاريءَ سان ھن ۾ نھاري ٿي ۽ ھو ھٿ ۾ ٻڌل گھڙيءَ ۾ وقت ڏسندي اونھون ساھ ڀري ٿو.
”ڇا پاڻ ان مسئلي تي سڀاڻ نھ ٿا ڳالھائي سگھون؟.... اڄ منھنجي دل ڌر تتيءَ جو شاپنگ لاءِ پئي چوي. ڌر تپندي آھي نھ تھ شين جا اگھھ بھ ڪري پوندا آھن. مان سٺي شرٽ وٺڻ ٿو چاھيان ۽ مون وٽ سلوار قميص آھي ئي ڪانھ.“
”مون کي سڀ خبر آھي. پر ڇا اڄ تون انھيءَ پوڙھين عورتن واري شاپنگ جو پروگرام ڪينسل نھ ٿو ڪري سگھين؟ باءِ گاڊ، آئون ڏاڍي پريشان آھيان.“ ھوءَ روئڻ جھڙي ٿيو وڃي ٿي.
”اوڪي- آخري وارتا ۾ تو سان ھو ڪھڙيءَ ريت پيش آيو؟ سندس وڙاؤ ڪھڙو ھو؟ ڇا ڇا چيائين؟“ ھو صوفا سيٽ تي ليٽڻ لاءِ پاڻ کي اڇلائي ٿو.
”وڙاؤ؟ بنھھ جيئن نارمل ماڻھوءَ جو ٿيندو آھي. اکين ۾ ڏاڍا الماس پئدا ڪري الاھين ڳالھيون ڪيائين. چيائين پئي، سال لنگھي ويا، تون پھرين عورت آھين جنھن جي گردش ۾ آئون اچي ويو آھيان. ذھني طور ھائلي انسپائر ۽ ٻيو چيائين ٿي تھ مون کي تنھنجي ايڏي ضرورت آھي جيڏي نئين ڄاول ٻار کي ماءُ جي ٿڃ جي ھوندي آھي ۽ اھو بھ چيائين تھ شادي يا اھڙي ٻئي ڪنھن بھ چڪر ۾ آئون نھ آھيان ۽ نھ ئي مون کي ڪا لالچ آھي. آئون رڳو لاٽونءَ ۽ ڏئونر وارو ساٿ ٿو چاھيان. ڀلا ايڏڙي ننڍڙي سنگم ۾ آھي ڇا؟“
”ڀئي واھ!..... ھي تھ ڪو ونڊرفل ڇورو آھي. جيئن منھنجو تنھنجو، ھڪ ننڍڙو، نئين ڄاول اوئان اوئان ڪندڙ ٻار جھڙو پيارو رشتو آھي، تيئن ھن سان ٻھ ٻرانگھون ھلڻ ۾ عيب ڪھڙو آھي؟!...... ھ – آ –“ ھو شوڪارو ڀري ٿو ۽ وري مٿس دھمان ڪري ٿو:
”آئون بھ تھ تنھنجو مائٽ نھ آھيان...... ٻڌاءِ نھ، ڪھڙو سنڱ سياڪو آھي؟“
”عجب آھي، ان جو مطلب آئون سڄي جھان سان فرئنڊشپ رکندي گھمان.“
”سڄي جھان سان تنھنجي فرئنڊ شپ ناھي ڇا؟ اھو ڇو پئي وسارين تھ تون رائيٽر آھين، ملڪ جي مڃيل ليکڪا. جيئري جاڳندي نائڪا، ھلندڙ ڦرندڙ يونيورسٽي، سڄي جھان جو قلمي دوستيءَ جو ٺيڪو کنيو گھمين، باقي جي دوست ناھي تھ اھو ھڪڙو ڇوڪرو!.....“
”ھا – ھن منھنجي اکين تي ھٿ ڇو رکيا؟ جنيءَ کي جن نھ ڪن. ادي کي عشق انڌو ڪيو. ھاڻ توکي ڪھڙي خبر تھ ان وقت مون ڇا پئي سوچيو؟“ ھوءَ چڙجي، خالي گلاس زور سان ميز تي رکي ٿي. ”آئون انھيءَ اتاولي سان اڌ ڪلاڪ لاءِ سنگت رکڻ لاءِ بھ تيار نھ آھيان. اھڙا ڇورا منھنجو آئيڊيل نھ ٿا ٿي سگھن. ھڪ پل لاءِ بھ نھ.“
”پر تون ھن جي آئيڊيل آھين ۽ ڦري ڇو ٿي وڃين؟ تو ھينئر چيو تھ ھو ڏاڍو گمڀير آھي.“
”اھو مون ڪڏھن چيو؟.... ھان ڪڏھن؟“
”اوھ... تون ائيزينڊ مائينڊيڊ رائيٽر آھي. تو پاڻ الائي ڇا ڇا چيو، ماٺار ڀريل. نڪ، اکيون، چپ سڀ ڪنٽرول ۾. ڇا اھي سڀ ھڪ گنڀير نوجوان جون نشانيون نھ آھن؟“
”توبھن...“ ھوءَ ڪروڌ ۾ اچي ڪمري ۾ وڃي ٽيلار ٿي ڪرڻ لڳي ۽ ڪروڌ کي ڀڃي وري تکو تکو ڳالھائڻ ٿي لڳي:
”ھاڻي تھ تون بھ مون کي سمجھڻ کان پڙ ڪڍي بيٺو آھي. مون وٽ دوستن ٻوستن لاءِ وقت ڪينھي. تون سمجھين ڇو نھ پيو تھ آئون ھڪ پيوئر رائيٽر آھيان. مون وٽ سوچن جا آسمان آھن. ڀائي، منھنجو نئون ڪتاب مون کي منھنجي جيون کان وڌ پيارو آھي. ان لاءِ آئون صحت ٻھت جي پرواھ نھ ڪندي آھيان. مون ان ڪتاب لکڻ لاءِ پندرھن سال ڀوڳيو آھي. ڪڏھن ڪڏھن تھ پنا بھ مون لاءِ وڏو پرابلم ٿي ويندا آھن. تون چئھ، ڀلا آئون ڪو وڏو پرائيز کڻڻ جي چڪر ۾ آھيان ڇا؟ اڙي ڀائي، مون کي منھنجو ڪتاب پورو ڪرڻ ڏيو، پوءَ ڀل منھنجي جسم جو واڪ لڳائي ڇڏيو. آئون ايڏي بولڊ آھيان جو اوھان کي بروٿل ۾ بھ ويھي ڏيکاري سگھان ٿي. جن کولي ٻڌي ڇڏ، آئون ھن صديءَ لاءِ چئلينج آھيان. منھنجي ناول جو ٿيم؟ منھنجي ناول جو ٿيم آدجڳاد کان اڄ تائين جي ڪھڪان جو چڪا چڪا ٿي ويل ڳاڙھو ڳاڙھو رت آھي، جيڪو صدين جي ڌماڪن سان ڪارو ٿي ويو آھي. جيڪو ھاڻ تمام گھڻو ۽ گندو ٿي ويو آھي. وڏي گھٽ ۽ بدبو اچن لڳي آھي، ساھ ٻوساٽيندڙ.“ ھوءَ روئي ٿي، چرين جيان اکين تي ھٿ ڏئي، ھڏڪيءَ مان رانڀاٽ ڪري روئي ٿي ۽ پوءِ اوچتو ڪتاب کڻي، وڃڻ لاءِ ڏاڪڻ ڏانھن ڊوڙ ٿي پائي ۽ سندس اوچي کڙيءَ وارو سينڊل ڏاڪي سان وچڙي ٿو وڃي ۽ ھوءَ دانھن سان ڏاڪڻ تان بولاٽيون کائيندي ٿي وڃي ۽ ھو تڪڙيءَ ڊوڙ سان کيس سنڀالي ٿو.
”ڌڪ تھ نھ آيئي؟“
”منھنجا ھڏ رڪاھان آھن.“ ھن جا لڙڪ بس نھ ٿا ڪن. ھو کيس ڪنڌ ۽ گوڏن ھيٺان ٻانھون ڏئي، کڻي ٿو ۽ ھوءَ درڙي ھڻندي روئندي ڄنگھون ھيٺ مٿي ڪندي ٿي وڃي.
”ڇڏ مون کي، چيم نھ ھڏ پڪا ٿي ويا آھن، مون کي الاھين لکڻو آھي.“
”ڌوڙ لکڻو آھي توکي، تون ھن صديءَ جي سڀ کان واھيات ليکڪا آھين، ڪمزور ۽ اننيچورل.“
”بڪواس بند ڪر“ ۽ انھن اکرن سان ئي ھوءَ بيڊ تي وڃي ڪري ٿي.
”ھا، سچ سدائين بڪواس لڳندو آھي. تون اننيچورل رائيٽر آھين، ان لاءِ تھ تنھنجي رھڻي ڪھڻي اننيچورل آھي. جيئن حياتيءَ ۾ پاڻي، ماني، ڪپڙا، گھر ضروري آھن، تيئن ميل لاءِ فيميل ۽ فيميل لاءِ ميل. چوٽيھن سالن جي ٿي وئي آھين، ٻڌاءِ ڪيترو ھيڪل گذاريندينءَ؟ تون اڌوري آھين، ان ڪري تنھنجيون لکڻيون بھ اڌوريون آھن.“ ھو ڪاوڙ مان سندس نيڻن ۾ نھاريندو ٿو رھي.
”ڇا تون سچ پيو چوين؟!“
”ھا، نيٺ تون مردن کان ايڏو الرجڪ ڇو آھين؟ جيئن سڀ عورتون خراب نھ ھونديون آھن، تيئن سڀ مرد بھ خراب نھ ھوندا آھن.“
”.......“ ھوءَ ڌوڏا ڦاڙيو منجھس نھاريندي ٿي رھي.
”ٺيڪ آھي، آئون اشتھاري فلمن جو ننڍڙو ايڪٽر ئي سھي، لڪس نرالا لڪس ڪندڙ، پر مون تو جھڙن ھزارين رائيٽرز کي پڙھيو آھي. تون نھ رڳو پنھنجي سر جي، پر پنھنجي سڄي ڪٽنب جي تباھيءَ جو ڪارڻ آھي. تنھنجا مٽ ٺيڪ چوندا آھن. تون ڪنھن بئنڪ جي مئنيجر بھ ھجين ھا تھ اڄ تو وٽ ڪار ھجي ھا، بنگلو ھجي ھا.“
”تون تھ ائين پيو چئين ڄڻ تون پاڻ وڏو گري گوري، مارلن برانڊو، لينڪاسٽر يا دليپ ٿي ويو آھين. ھڪ نھ، چار شاديون ڪري ويٺو آھي.“
”ٺيڪ آھي، تون ٽي وي تي اسڪرپٽ لک، آئون ٿو ڪم ڪريان. فنون ۽ آرٽ جي دنيا جو ھر ماڻھو پئسن لاءِ نھ، فن لاءِ جيئندو آھي. بھترين آرٽسٽ بھترين اسڪرپٽ جو محتاج ھوندو آھي ۽ شادي.... شادي لاءِ منھنجي نظر ۾ ھڪ ڇوڪري آھي، بمباسٽڪ ڇوڪري.“
”ريئلي.“ ھوءَ ڄڻ پنھنجا سمورا ڏک ڏنجھھ ڀلجي ٿي وڃي ۽ ڏاڍي چاھ مان ھن ۾ نھاري ٿي. ڄڻ کيس ڪنن تي اعتبار ئي نھ ٿو اچي.
”ٺيڪ آھي، جنھن تون شادي ڪندين، ان ڏينھن آئون بھ ڪنواري ڪانھ ھونديس.“
”منھنجي دل رک نھ، انھيءَ ڇوري سان شادي ڪري ڇڏ. ان ڇوري کي تھ مون زوريءَ ھمٿايو آھي، نھ تھ لڪي لڪي تنھنجيون واٽون تڪيندو ھو.“
”ڇا؟“
”ھا.“ ھو مرڪي ٿو پوي.
”ساري جينٽلمين، ان ڇوڪري سان رڳو ڀائپو رکي سگھجي ٿو، شادي ھر ماڻھوءَ جو پنھنجو ذاتي مسئلو آھي.“
”قران، اھڙو شاندار ڇوڪرو سڄي ڌرتيءَ جي گولي تي نھ ملندءِ.“
”چيم نھ مٿو نھ کاءُ. آئون مڙس ڳلللهن جي مرداني آھيان.“ ھوءَ ٿڪي چور ٿي چوي ٿي. ”ڇا تون شاپنگ لاءِ وڃي نھ ٿو سگھين؟ مون کي تنھائي گھرجي.“
”وڃان ٿو وڃان ٿو، مر نھ. ھا... مون چيو ٿي ھروڀرو پاڻ کي لکڻ جي مشين نھ سمجھھ. تون لکي لکي بنھھ ڊھي وئي آھين. ننڊ جي ھڪري گولي کائي سمھين پئھ. آئون ڪا سٺي فلم ڏسي موٽان پوءِ ڀلي ماڻھن ڏانھن ھلي وڃجانءِ. رميمبر، نو رائيٽنگ. اوڪي؟“
”اوڪي.“ ھوءَ ڏاڍي سانت سان اکيون ٻوٽي، نرم نرم وھاڻو ڪنڌ ھيٺان سھلائيءَ لاءِ دٻائيندي ٿي رھي.
”واھ – تون تھ ڄڻ پھرينءَ رات جي ڪنوار جايان سيڄ تي رسي بھ وئينءَ! اندران دروازو بند ڪرڻ لاءِ پڻھين نوڪر موڪليندو ڇا؟ اڙي ڀائي، زمانو خراب آھي. ھتي پنجن سالن جي بيبيءَ تي ڏھھ ڏھھ ماڻھو چڙھيو وڃن. آئون رات جي اٺين کان اڳي ڪونھ موٽندس.“ ھو تيزيءَ سان ڏاڪڻ تان ھيٺ لھي ٿو وڃي ۽ ٻاھرئين در جو ٺڪاو سان بند ٿين جو آواز اچي ٿو.
ھوءَ اٽئچ باٿ روم جي در ڏانھن نھاري، مٿو کنھي ٿي ۽ ھيٺ لھي، اندران ٻاھريون در بند ڪري مٿي چڙھي ٿي ۽ ھلندي چولو لاھيندي ٿي وڃي. ھنجي، ٿڌو ٿڌو ٿي سمھڻ لاءِ ۽ ڪمري ۾ ايئر ڪنڊيشنر، پنکن جي آواز سان گڏ سينڍ وڄائڻ جا سريلا آواز پيدا ٿي وڃن ٿا ۽ ريڊيو ڪيسٽ تي گيتا جو گيت: ”اپني پي بھروسھ ھي، اک دائو لگالي“ گونجندو ٿو رھي.