شخصيتون ۽ خاڪا

سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

هي ڪتاب “سيوهڻ جون ادبي شخصيتون” شاعر ۽ ليکڪ مير حاجن مير جو تحقيقي پورهيو آهي.
هي ڪتاب سچائي اشاعت گهر دڙو پاران 2014ع ۾ ساحل پرنٽرس وٽان ڇپايو ويو. لک ٿورا سائين يوسف سنڌيءَ جا جنهن هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي ڏني ۽ مهربانيون مير حاجن مير جون جنهن ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
Title Cover of book سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

سيد ثابت علي شاهه ڪربلائي سيوهاڻي (ولادت 1153هه 1740ع وفات 225هه 1810ع)

سيد ثابت علي شاهه ڪربلائي ولد سيد مدارعلي شاهه 1153هه 1740ع تي سيوهڻ ۾ پيدا ٿيو (سيد مدار علي شاهه جي قبر سيوهڻ قلعي جي ويجهو بند جي ڀرسان آهي) سندس ڏاڏي جو نالو سيد نور محمد هو. سيد ثابت علي شاهه جا وڏا اصل ملتان جا هئا. “تڏهن ملتان سنڌ سان لاڳاپيل هو” فارسي جي تعليم آخوند الياس محمد صوفي وٽ ورتائين مخدوم احسان وٽ عربي جا قائدا پڙهيو ۽ مخدوم محمد مراد وٽ عربيءَ جي تحصيل مڪمل ڪيائين، سندس شاعريءَ ۾ استاد غلام علي مداح هو. سيد ثابت علي شاهي جي ڏاڏي نور محمد شاهه جي مزار سندس مزار جي چند قدمن تي اولهه طرف آهي. سيد ثابت علي شاهه جي ڀر ۾ مزار سيد پريل شاهه جي آهي. چون ٿا ته سيد پريل شاهه دودائي ضلع لاڙڪاڻو جو اصل رهاڪو هيو. سندس شاعري جو معتقد هو، جڏهن به ڪنهن جي زبان تان، سيد ثابت علي شاهه جا شعر ٻڌندو هو ته زارو زار رئندو هو ۽ وصيعت ڪئي هيائين ته مان جڏهن دنيا مان لاڏاڻو ڪريان ته مون کي سيد ثابت علي شاهه جي ڀر ۾ رکيو وڃي. سندس وفات 1962-63ع ڌاري ٿي آهي. آخر ۾ وصيعت موجب شاهه صاحب جي ڀر ۾ کيس کي رکيو ويو. سيد ثابت علي شاهه جو ڪليات مربع، مسدس، مخمس، قصيده، سلام، مثنوي، مناجات، نعت ۽ منقبت سان مالا مال آهي. سيد ثابت علي شاهه 1225هه 1810ع تي سيوهڻ ۾ وفات ڪئي. کيس کي سيوهڻ ۾ مدفون ڪيو ويو. هن ڪيترين ئي ٻولين ۾ شاعري ڪئي آهي ڪجهه نموني طور هيٺ ڏجي ٿي.

ثابت علي شاهه

ڪربلا جي قتل جي ڪرڪا خبر اي آسمان
ڪيئن ڏٺئي نيزن چڙهيا، شاهن جا سر اي آسمانا
هي خدا جا قطب تارا عرش ڪرسي جُڙاء
ُهي رسول الله جا شمس و قمر اي آسمان
سر هليا نيزي چڙهي تن شام ڪيو پنهنجو سفر
اُن پٺي ماموس قيدي همسفر اي آسمان
ڪا ڏسي چئي هي اجهو منهنجو ادو سرور حسين
آئون سندس همشيره، خوني جگر اي آسمان
ڪا ڏسي چئي هي اجهو منهنجو ابو سائين حسين
آئون سڪينه سک پلي ٿي بي پدر اي آسمان
ڌڙ رهيا رڻ ۾ سي بي ڪفنا دفن جا طالبو
سي دفن تڏهن ٿين جڏهن ايندا هي سر اي آسمان
جيسي هي از هم جدا هي سڀ جلا وطنا جُدا
هن سفر هن سفر هن رڻ وطن ڪنهن جي قبر اي آسمان
عابدين واڳون ورائي هي وطن هو رڻ دفن “ثابت”
ان جي در گدا شام و سحر اي آسمان
*

(2)
ڪربل جو وائي ڏاڍو واقعو،
هي ڪڏهن ٿيو ڪو نه ههڙو حادثو،
ڇا چوي ڪو شرح هن احوال جو،
ڪنهن کي طاقت ناهي ڪري گفتگو،
جنهن ڪنهن هن درد ۾ ڪاماريو دم،
روئي ڪاغذ ڳاريو ۽ ساڙيو قلم،
ٿو ڪري راوي روايت معتبر،
هڪڙو هو اوئي ڪنهن جو راهه بر،
اوچتو اُن جو مديني ٿيو گذر،
آيو جنهن محلي محمد جو گهر،
هڪڙي نينگر اُت پيس ناگهه نگاهه،
در لڳي دلگير رئندي رخ براهه،
در لڳي دلگير رئندي رخ براهه،
خط وٺي هٿ ۾ سر در تي ڌري،
طرف اُوٺيءَ جي اشارا ئي ڪري،
ضعف کئون آزار جي ڄڻ ٿي ڳري،
ياڪ وڇڙيا مائٽ ساريو ٿي مري،
هٿ کنيون ۽ ٿي ڪري دل سان دعا،
اي ادا وٺي الله لڳ اوري آ،
تڏهه هن ٻُڌي اوٺي ڇڪي اٺ جي مهار،
با ادب آيو اچي بيٺو دوار،
رات وئي ٿيو صبح بل صبح قيام،
روز ٿيو بل روز قتل ذوالڪرام،
هر طرف ڪيو فوج اعدا زدهام،
ملحدان ڪونه و اشرار شام،
ٿيا مسلح صف ۾ صف پياده سوار،
شام ڪوفي جا ڪتا ٻاويهه هزار.
*