پروفيسر اعجاز قريشي (ولادت 1948ع)
English
1. Canal Irrigation in Sindh and its significance.
سنڌي
1. جنين ڏاند نه ٻج (ترجمو)
2. سنڌ جو آواز (ترجمو)
3. سنڌجي تاريخ (ارغون ۽ ترخان دور)
4. تاريخ ڪيئن لکجي
5. تاريخ جو سبق
6. هي جي واڪا واءَ ۾
7. ڏاها هن ڏيهه جا
8. سنڌ اتهاس جي آئيني ۾
9. تاج صحرائي
10. اچو ته نيئن سنڌ جي تعمير ڪريون.
11. ڪوميلا کان اورنگي تائين (ترجمون)
12. سنڌ جي اقتصاديات (شريڪ مصنف)
13. چار مارچ ۽ اڄ جي سنڌ (ترتيب)
14. سنڌي ٻولي جو ماضي، حال ۽ مستقبل (مرتب)
15. ون يونٽ ۽ سنڌ (مرتب)
پروفيسر اعجاز قريشي سنڌ ۾ آبپاشي جا مسئلا ۽ زراعت جي موضوع تي ٿيسز لکي. اها انگريزي ۽ سنڌيءَ ۾ پڻ ڇپي آهي. اعجاز قريشي. نيشنل رورل سپورٽ پروگرام (NRSP) جو ڊائريڪٽر، سنڌ يونيروسٽي ۾ “سنڌ ڊولپمينٽ اسٽيڊي” جو ڊائريڪٽر،مهراڻ يونيورسٽي ۾ ڊائريڪٽر “پلاننگ”، سنڌ يونيورسٽي جي آءِ بي ايس جو ڊائريڪٽر، سنڌ ايجوڪيشن جو سيڪريٽري، اين جي اوز فيڊريشن جو چيئرمين، ايس آر ايس جو سيڪريٽري پڻ رهيو آهي. آمريڪا جو وڏي ۾ وڏو ايوارڊ “فل برائيٽ” به کيس ملي چڪو آهي.
سندس لکڻيءَ جو نمونو هيٺ ڏجي ٿو:
“4 مارچ سنڌ لاءِ ڇوٽڪاري ۽ نجات جو ڏينهن آهي، جو ان ڏينهن تي سنڌي شاگردن مزاحمتي تحريڪ هلائي سنڌ کي پاتل ون يونٽ وارن زنجيرن کي ٽوڙيو ۽ نيٺ انهيءَ ڊگهيءَ ۽ اڻٿڪ جدوجهد جي نتيجي ۾ پاڪستان سرڪار 1 جولاءِ 1970ع ۾ ملڪ مان ون يونٽ وارو قانون واپس وٺي صوبن جي اڳين حيثيت بحال ڪري ڇڏي. هونئن ته سنڌ سميت ٻين صوبن ۾ پڻ ون يونٽ خلاف هلايل تحريڪ جو ڊگهو عرصو آهي. پر 4 مارچ جي ڏهاڙي سنڌ جي شاگردن جيڪا مزاحمت ڪئي سچ ته ان مزاحمت جو ئي نتيجو هو. جو سرڪار کي آخر ون يونٽ وارو قانون واپس وٺڻو پيو. پاڪستان ۾ون يونٽ قائم ڪرڻ جي نوبت ڇو آئي؟ اهو هڪ الڳ ۽ طويل بحث آهي. پاڻ هتي ان بحث ۾ پوڻ بجاءِ ون يونٽ واري دور تي نظر ڊوڙائينداسين ته جيئن اسين اهو سمجهي سگهون ته ون يونٽ قومي آزادي لاءِ ڪيترو هاڃيڪار هو ۽ ون يونٽ قومن تي ڪهڙا ڪهڙا منفي اثر ڇڏيا ۽ اهو به ته ون يونٽ جي ڪري قومي ٻولي، ادب، تاريخ ۽ ڪلچر تي ڪهڙا ڪهڙا ناڪاري اثر پيا. ان ڪري اسين تفصيل ۾ وينداسين ته سنڌي قوم سان ان ذڪر ڪيل عرصي ۾ ڪهڙا ويل وهايا ويا ۽ سنڌ ڇاڇا، ڪٿي ڪٿي ۽ ڪيئن ڪيئن ڀوڳيو.”
(ڪتاب “4 مارچ ۽ اڄ جي سنڌ” تان ورتل، ليکڪ پروفيسر اعجاز قريشي)