شخصيتون ۽ خاڪا

سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

هي ڪتاب “سيوهڻ جون ادبي شخصيتون” شاعر ۽ ليکڪ مير حاجن مير جو تحقيقي پورهيو آهي.
هي ڪتاب سچائي اشاعت گهر دڙو پاران 2014ع ۾ ساحل پرنٽرس وٽان ڇپايو ويو. لک ٿورا سائين يوسف سنڌيءَ جا جنهن هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي ڏني ۽ مهربانيون مير حاجن مير جون جنهن ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
Title Cover of book سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

پروفيسر محبوب علي چنا سيوهاڻي (ولادت 1922ع وفات 1977ع)

سنڌ جي ناليواري تعليمي ماهر، ليکڪ ۽ شاعر پروفيسر محبوب علي چنا 13 مارچ 1922ع تي سيوهڻ ۾ جنم ورتو. ابتدائي تعليم سيوهڻ مان وٺڻ بعد وڌيڪ تعليم لاءِ حيدرآباد ۾ مستقل رهائش اختيار ڪيائين، جتان هن نور محمد هاءِ اسڪول مان مئٽرڪ پاس ڪئي. ڊي جي ڪاليج حيدرآباد مان بي اي جو امتحان ڏئي بمبئي يونيورسٽي مان سنڌي، عربي، فارسي ۾ ايم اي فرسٽ ڪلاس ۾ پاس ڪري دڪ شا فيلوشپ ۽ گولڊ ميڊل حاصل ڪيائين، بي ٽي ۽ ايس ٽي سي جو امتحان به پاس ڪيائين. هن پنهنجي عملي زندگي جو آغاز هڪ استاد جي حيثيت سان 1942ع ۾ ميونسپل مڊل اسڪول سيوهڻ کان ڪيو، ان کان پوءِ هو سنڌ مدرسي ۾ ۽ اين جي وي هاءِ اسڪول ڪراچي ۾ استاد ٿي رهيو 1948ع ۾ گورنمينٽ ڪاليج حيدرآباد ۾ ليڪچرار مقرر ٿيو. هن هالا ۾ سروري ڪاليج جو بنياد وڌو، جنهن جو هي پرنسپال رهيو. پبلڪ سروس ڪميشن جو امتحان ڏئي عربي ۽ فارسي جو پروفيسر منتخب ٿيو. پروفيسر محبوب علي چنا سنڌ جي مختلف ڪاليجز جو پرنسپال پڻ رهيو. هي 1973ع کان 1975ع تائين پهريون سنڌي هو، جيڪي سيڪريٽري نيشنل بوڪ ڪائونسل اسلام آباد مقرر ٿيو. پروفيسر محبوب علي چنا ڪيترن ڪتابن جو مصنف، مولف ۽ مرتب ڪندڙ هو. سندس مقالا ۽ مضمون مختلف رسالن ۽ اخبارن ۾ شايع ٿيندا رهيا. سندس شايع ٿيل ڪتابن ۾:
1. سيوهاڻي بادشاه 1972ع (حضرت عثمان تي هڪ تحقيقي جائزو)
2. اسلامي تاريخ
3. سردار قلندر
4. هڪ شخص ٻه پهلو
5. سنڌي ادب جا جديد رجحانات
6 حضرت نوح جا سهيوڳي ۽ همعصر
سنڌو ماٿري جا اصل باشندا درواڙ ٽه ماهي مهراڻ 1973ع مڪلي جي ٽڪري مقالو نئين زندگي 1955ع پروفيسر محبوب علي چنا سيوهاڻي جي نالي سنڌالاجي جي تحقيقي لائبريري ۾ 17 آڪٽوبر 1981ع تي ڪارنر قائم ڪئي وئي. سندس انگريزي، اردو، فارسي، ۽ عربي ڪتاب ۽ رسالا رکيا ويا آهن. محبوب علي چنا “فردوس” رسالي (هالا) جو ايڊيٽر، انجمن فروغ ادب هالا جو سرپست، سنڌي ادبي بورڊ، شاهه لطيف ڪلچر ڪائونسل ۽ شهباز ڪلچرل ڪائونسل جو ميمبر به رهيو. پروفيسر محبوب علي چنا 1977ع تي مڪي (سعودي عرب) ۾ وفات ڪئي. سندس لکڻيءَ جو نمونو هيٺ ڏجي ٿو:
حضرت مخدوم بلالرحه سمو سنڌ جي سرزمين جي انهن مايه ناز فرزندن ۽ سڀاڳ سپوتن مان آهي، جن ديس واسين کي قرآن شريف، تفسير، حديث شريف، فقهه، شريعت ۽ غزا جي شين کان روشناس ڪيو. هي بزرگ اصل (ٽلٽي تعلقي سيوهڻ) جي واهڻ جو واسي هو. سندس ولادت جو پتو نه ٿو پوي پر سندس وفات سن 929هه مطابق 1522ع ۾ ٿي. اهو سندس وفات نظر ۾ رکندي ڏسون ته سندن تواريخي سمو ڪهڙو هو؟ جيڪڏهن اسان هن زماني کي تواريخي عينڪ سان بغور مطالعو ڪنداسين ته معلوم ٿيندو ته هي عرصو سنڌ ۽ سنڌ واسين لاءِ هڪ صبر آزما زمانو هو. سمن بادشاهه جو سونهارو ۽ سونهري سمو، ڄام نظام الدين (متوفي 914هه – 1508ع جي وفات حسرت آيات تي هڏڪيون کائڻ لڳو. جنهن ڪري 928هه 1522ع ۾ سنڌ تي ڌارين جو اهو تسلط ٿيو، جو تقريباً اڍائي سو سالن تائين سنڌ، پاڻ کي ٻاهرين جي غلامي کان ڇڏائي نه سگهي. سن 927هه 1521ع جي پريشان ڪن شام هئي. جڏهن شاهه بيگ ارغون ڄام فيروز سمي کي شڪست ڏئي ارغونن جو جهنڊو هن سرزمين تي بلند ڪيو...
(کنيل ٽڪرو “ڪتاب شهيد مخدوم بلاول مرتب آزاد قاضي ليکڪ پروفيسر محبوب علي چنا”)