شخصيتون ۽ خاڪا

سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

هي ڪتاب “سيوهڻ جون ادبي شخصيتون” شاعر ۽ ليکڪ مير حاجن مير جو تحقيقي پورهيو آهي.
هي ڪتاب سچائي اشاعت گهر دڙو پاران 2014ع ۾ ساحل پرنٽرس وٽان ڇپايو ويو. لک ٿورا سائين يوسف سنڌيءَ جا جنهن هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي ڏني ۽ مهربانيون مير حاجن مير جون جنهن ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت ڏني.
Title Cover of book سيوهڻ جون ادبي شخصيتون (تحقيق)

مخدوم عبدالواحد صديقي سيوستاني (قاضي محمد احسان)

سنڌ جي هي جيد عالم 1180هه 1737ع تي سيوهڻ شريف ۾ پيدا ٿيو. سندس والد جو نالو دين محمد صديقي هو. مخدوم دين محمد صديقي شاهه عبداللطيف ڀٽائي جو پڳ مٽ يار هو. ميان نور محمد ڪلهوڙي (محمد شاهه مغل جي دور) مخدوم دين محمد صديقي کي سنڌ لاءِ مذهبي معاملن جو وزير ۽ مفتي مقرر ڪيو هو. مخدوم عبدالواحد صدقي سيوستاني جا هي خليفا هئا. 1 محمد حسن سيوستاني، 2 آخوند رزاق ڏنو3 رئيس محمد حسين کهاوڙ، 4 ميان محمد امين خيرپوري، 5 غلام رسول افغان خاموش، 6 خليفو عبدالحڪيم سيوستاني هي، 6 نالا تذڪره مشاهير سنڌ ۾ مولانا دين محمد وفائي ڄاڻايا آهن. خير محمد ٻرڙي “سيوهڻ صدين کان” ۾ هي 3 نالا وڌيڪ لکيا آهن. 7 مخدوم محمد عابد انصاري 8 مولوي رشيد احمد افضل 9 مخدوم عارف سيوستاني (ڀائٽيو ۽ شاگرد) ڄاڻايا آهن. سندس همعصرن ۾ 1 مخدوم محمد انس راهوجو، 2 مخدوم فقير عبدالرحيم مدرس سيوستاني، 3 مخدوم حامد بن ڪماالدين متعلوي / مٽياروي، 5 مخدوم محمد عثمان متلوي / مٽياروي، 6 قاضي محمد شڪارپوري، 7 قاضي محمد باقر ڀٽي، 8 خليفو عبدالحڪيم سيوهاڻي، 9 مخدوم عارف سيوستاني، 10 مولانا عبدالڪريم گنجو ڦلجيءَ وارو، 11 مخدوم محمد ابراهيم ٺٽوي. مخدوم صاحب ڪيترائي ڪتاب لکيا تن مان هي نالا ملي سگهيا آهن:

1. تحرير المسائل علي حسب النوازي (بياض واحدي)
2. حاشيه الاشباهه والمنظائر.
3. رش الانوار حاشيه الدر المختار.
4. ڪشف الڪامن في علم الباطن.
5. تهديد الغافر في تعذيب الڪافر.
6. تيسير القدير في اضحيت الفقير.
7. القول الجلي في تذڪير البغي.
8. حسن الفهم والتعقل في جمع الڪسب والتوڪل.
9. جبر المسڪين في تسليت المسڪين.
10. تسهيل الصعب.
11. ارشاد الصواب المن وقع في بعض الا صحاب.
12. لطف اللطيف في اعطاء الرغيق.
13. الاربعين في فضل المجاهدين.
14. اليسد المطلوب.
15. ايضاح الخافيت في سوال عافيت.
16. النص السارب في قطع الشاب.
17. رسال در عدالت امير معاويه.
18. رسالا حرمت دخان.
19. ديوان واحدي.
20. انشا واحدي.
21. سبيل الواسطين (ڪذا)
22. البراهين الغرض (ڪذالسنڌ) منع بيع الحر.
23. بيسط المقال في حل الاشڪال.
24. غايت الصراحت في تحريم الياحقه.
25. جو دت البطع في ڪثرت البسع.
26. طريق اسداد في وجوب الاعتداد.
27. الا ستدراڪ الادراڪ.
28. اَجوبه (ابوبه) دل پيوند بااسوله ملا جيوند.
مخدوم صاحب نثر، شاعري جا ماهر پڻ هئا پاڻ فارسي ۽ سنڌي شاعري ڪيائون، 4 رمضان 1244هه 1809ع تي وفات ڪيائون. سندن لکڻيءَ جو نمونو هيٺ ڏجي ٿو:

توڪل جي دعويٰ ڪندڙ واندن جي مذمت ۾

تنبيهه المغترين ۾ آهي ته سيدنا عمر بن خطاب رضي الله تعاليٰ عنھ چوندو هو. اوهان مان ڪو به ائين نه ڪري ته مسجد ۾ ويهي رزق جي طلب ڇڏي ڏئي ۽ چوندو رهي “اي الله” مون کي رزق عطا ڪر. ڇاڪاڻ ته اهو سنت جي خلاف آهي. جڏهن ته اوهان ڄاڻو ٿا ته آسمان سون چاندي نه وسائيندو آهي.امام احمد بن حنبل رضي الله تعاليٰ عنھ کان پڇيو ويو ته هڪ مرد پنهنجي گهر يا مسجد ۾ ويهي رهيو ۽ چوڻ لڳو. آنءٌ ايستائين ڪو به عمل نه ڪندس جيستائين الله مونکي منهنجو رزق نه ڏيندو. ته چيائين ته اهو ماڻهو جاهل آهي. علم نه ٿو ڄاڻي، ڇا رسول الله وسلم جو اهوقول نه ٻڌو اٿس ته الله منهنجو رزق منهنجي تلوار جي پاڇي هيٺ رکيو آهي.
(ڪتاب رسائل سيوستاني ليکڪ مخدوم عبدالواحد سيوستاني ترجمو سليم الله صديقي)