ل
580. لاتیے لات نی گینی۔ (کہاوت)
عادت؛ پڪي ھير، عضوي يا جان تي پاتل لٽي وانگر آ. لٽو نه وڻي ته لاھي ڦٽو ڪبو. ڪني آڱر تنگ ڪري ته وڍي ڦٽي ڪبي. جڏھن ته پيل ھير، ڪڍي ڇڏڻ يا ڇڏي ڏيڻ، ڏاڍي ڏکي آ.
مطلب؛ ۱. عادتيءَ جي عادت نه وڃي.
۲. لت نہ گچھے لاتئے، توڑے منڈا منڈی کاٹئے۔ (کہاوت)
۳. علت نه وڃي علتيءَ جي، توڙي منڍي مروڙي ڪٽجيس.
581. لچا، اچا۔ (کہاوت)
لُچ کي؛ نه ھيٺين واٽ ڀؤ، نه مٿين واٽ ڀؤ. بي حيا ٿي، پيو نچندو ۽ ٺينگ ڏيندو آ. پنھنجي ھر ڳالھ کي چڱو ۽ ٻين جي ھر ڳالھ کي برو پيو سمجھندو آ. پاڻ کي اوچو ثابت ڪرڻ لاءِ، پيو ٻين جا پٽڪا لاھيندو آ.
مطلب؛ ۱. لچو، اچو.
۲. لچائي، بادشاھي.
۳. بيحيائي؛ باشاھي.
582. لدے داندے ناں کھر اینا تہ پتہ چلنا۔ (کہاوت)
لدے؛ لڏيل، وزن رکيل. داندے ناں؛ ڏاند جو. کھر؛ کُرُ. اینا؛ اچي.
ڍڳو، وزنائتو جانور آ. بار ڍوئڻ يا وزن ڇڪڻ لاءِ وڏي طاقت اٿس. ڳاھ ڳاھيندي، سندس کُرُ ول تي اچي ته داڻا الڳ ٿي وڃن. لڏيل ڏاند جو وزن اڃا وڌي وڃي ٿو. اگر ان جو کر ڪنھن تي اچي ته رڙيون ڪڍائي ڇڏيس.
مطلب؛ ۱. بار سٿيل ڏاند جو کر، مٿان آيو ته خبر پئجي ويندي.
۲. لدھے دانزے ناں پہار پیناں، فر پتا لگناں۔ (کہاوت)
۳. وزن لڏيل ڏاند جو بار مٿان پوندو ته پوءِ خبر پوندي.
۴. مصيبت سر تي اچي ته پوءِ اکيون کلن.
583. لسے جنے نی رن، ہر کسے نی پہاوی۔ (کہاوت)
ڪمزور، جسماني ھيڻاين سبب، ڪنھن سان وڙھڻ يا مھاڏو اٽڪائڻ جي قابل نه ھوندو آ. مصلحت ڪري وقت ٽپائيندو آ. نتيجي طور، لوسي لنبوڇي به پيو سندس گھرواري يا ڌيءُ سان ادي ادي ڪري واسطا وڌائيندو آ.
مطلب؛ ۱. ڪمزور جي جوءِ، سڀ جي ڀاڄائي.
۲. ماڑے جنے نی کڑی، ہر کسے نی پہاوی۔ (کہاوت)
۳. ھيڻي جي ڌيءُ، ھر ڪنھن جي ڀاڄائي.
۴. غريب جي جوءِ، جڳ جي ڀاڄائي.
584. لعل گودھڑیاں وچ وی دسی رہنے۔ (کہاوت)
لعل/ قيمتي پٿر منجھ چمڪ، ٻين پٿرن جي ڀيٽ ۾ نرالي ھوندي آ. جوھري ئي پرکي سگھندو آ. ڀلي ڪيترن بي قيمت پٿرن جي وچ ۾ پيو ھجي، نرالو ۽ نروار پيو نظر ايندو. ماحول جو اثر، قدر نه ٿو وڃائي سگھيس.
مطلب؛ ۱. لعل، گودڙيءَ ۾ به ڪين لِڪي.
۲. لال، لڏ ۾ ڪين لڪي.
585. لکھے نی وی چوری، ککھے نی وی چوری۔ (کہاوت)
چوري، ننڍي يا وڏي، بڇڙي ۽ شرمسار ڪندڙ آ. ڪا به شيءِ بي قيمت ناھي. ڪک به وقت تي قيمتي ٿيو پوي. بدنامي، چوريءَ جي بڇڙي فعل جي آ. ڪرڻ وارو ڪير آ، چوري ٿيل مال ڪيترو آ، اھا ڳالھ ڳڻي نه ويندي آ.
مطلب؛ ۱. لک جي به چوري، ڪک جي به چوري.
۲. ککھ ناں/نی وی چوری، طہ لکھ ناں/نی وی چوری۔(کہاوت)
۳. ڪک جي به چوري ته لک جي به چوري.
586. لگھی روزی نئی چھوڑنی چائی نی۔ (کہاوت)
ملندڙ روزيءَ کي ٿوري سمجھي، منجھانئس ھٿ نه ڪڍجن. جتان ۽ جيترو ملي ٿو، غنيمت سمجھجي. ملندڙ روزيءَ مان جنھن عيب ڪڍيو يا حقير سمجھي پاسو مٽيو، بخت جي ديوي مٿانئس پاڇو ھٽائي وڃي ٿي.
مطلب؛ ۱. ٺَڪي ٺُڪي روزي، نه ڇڏڻ گھرجي.
۲. ھلندڙ ڪاروبار، نه ڇڏڻ گھرجي.
587. لمے نی مت، گٹیاں چ ہونی۔ (کہاوت)
جسماني ساخت تحت علم، عقل، دولت ۽ طاقت مليل ناھن. آزمودي سان ڏٺو ويو آ ته قد يا چھري جو اثر مٿن رھي ٿو. سھڻو، سھڻي سيرت به رکندو آ، ڊگھو مت موڙھل ھوندو آ، بندرو شيطان وانگر تيز ۽ تڪڙو ھوندو آ.
مطلب؛ ۱. ڊگھي کي مت، ٽڻين منجھ.
۲. ڊگھو؛ بيوقوف.
588. لہار نی سنی کدے اگی چ طہ کدے پانئے چ۔ (کہاوت)
سنی؛ جنبور، لوھي پڪڙ.
لوھر، ٺپڻ ۽ زنگ لاھڻ لاءِ باھ ۾ لوھ تپائي، سنداڻ تي رکي ٺپيندو آ. ٺپيل لوھ کي ٺارڻ لاءِ ستت پاڻيءَ جي ڪونڊيءَ ۾ وجھندو آ. باھ ۾ تپائڻ کان پاڻيءَ ۾ ٺارڻ تائين، کيس لوھ جو جنبور استعمال ڪرڻو پوندو آ، جيڪو ڪڏھن لوھ تپائڻ لاءِ باھ ۾ ته ڪڏھن لوھ ٺارڻ لاءِ پاڻيءَ ۾ پيو پوندو آ.
مطلب؛ ۱. لوھارڪو جنبور؛ ڪڏھن باھ ۾، ڪڏھن پاڻيءَ ۾.
۲. موچڪي رنبي؛ ڪڏھن حلال ۾، ڪڏھن حرام ۾.
۳. درزڪي سُئي؛ ڪڏھن سُٽَ ۾، ڪڏھن پَٽَ ۾.
589. لوائی سٹی/ شوری لوئی طہ کئہ کرسی کوئی۔ (کہاوت)
لوئي پائڻ، عزت سجو اھڃاڻ آ. اھڃاڻ مٽائڻ، عزت جو وقار مجروح ڪرڻ برابر آ. جنھن عزت جا مقرر معيار لتاڙي ڇڏيا، تنھن کي عزت جا واسطا ڏيڻ، وقت وڃائڻ برابر آ. نه ڪو ننڍو اٿس، نه وڏو؛ جو کيس ڌت ڪري.
مطلب؛ ۱. لاھي ڇڏيائين لوئي، ڇا ڪندس ڪوئي.
۲. سرا اولتھی لوئی، کئہ کرسی کوئی۔ (کہاوت)
۳. مٿي تان لٿي لوئي، ڇا ڪندو ڪو ئي.
۴. لنگھي لاٿي لوئي، ڪيا ڪريگا ڪوئي.
590. لوڑو طہ خدا بھی لبھی رہناں۔ (کہاوت)
مطلوب شيءِ ڳولڻي پوندي آ. بنا ڳولڻ جي، ڪا به شيءِ نه ٿي ملي. ڳولا سان، ڏکي ملندڙ شيءِ به ملندي پوندي. نه ڳولبي ته گھر ۾ رکيل شيءِ به گم ٿي ويندي. مسلسل ڳولا سان خدا به ملي ويندو آ.
مطلب؛ ۱. ڳولڻ سان ته خدا به ملي ٿو وڃي.
591. لوکاں ناں کن ڑ پوڑے۔ (کہاوت)
ڪم اھي ڪجن، جيڪي ٻين کي وڻن يا ٻيا سھي سگھن، نه ته گلائون پيا ڪندا. دل ٺريل ھوندن ته ڳالھ چڱي ڪندا. اندر رڌل ھوندن ته ڦوڪ جوکائتي ڏيندا. جنھن کي روڪڻ، بادشاھن جي وس ۾ به ناھي.
مطلب؛ ۱. ماڻھن جا وات ڪير بند ڪري؟
۲. ماڻھن ۽ کوھن جا وات، ڪنھن بند ڪيا آھن؟
۳. درياھن جا لنگھ بند ڪرڻ آسان ناھن.
۴. ڀيٽيو؛ موئین ر ہتھ نا رکھیا گشناں۔ (کہاوت)
592. لوگا موہڑا تہ موچی مقدم۔ (کہاوت)
لاوارث ملڪيت جا دعويدار گھڻا ٿي پوندا آھن. ھر ڪو پيو ھٿ-کس ڪندو. طاقت نه ھوندس ته زباني دعويٰ پيو ڪندو. اھو نه پڳس ته ويٺو سڌون ڪندو ۽ ساھ ڇڏيندو.
مطلب؛ ۱. بي وارثي ملڪيت، موچي به دعويدار.
۲. نڌڻڪا گھوڙا، غيباڻا ھسوار.
۳. بي مالڪي جاءِ ۾، جن ڀوت واسو ڪن.
593. لولھے لنگڑے نی ہیک ریغ ودھ ہونی۔ (کہاوت)
جن کي جسم اندر ھڪ عضوو کٽل ھوندو آ، تن جي اھا ڪسر وري عقل-ذري سبيل ڏئي پوري ڪيل ھوندي آ. لولو، منڊو، ڪاڻو ۽ انڌو، ذھين ۽ حرڪتي ٿيندا آھن، پنھنجين حرڪتن سان، ٻين کي بيزار ڪري ڇڏيندا آھن.
مطلب؛ ۱. لولي ۽ لنگڙي جي ھڪ رڳ وڌيڪ ھوندي آ.
۲. کانے نی ہیک ریغ وادھو ہونی۔ (کہاوت)
۳. ڪاڻي کي ھڪ رڳ واڌو ٿئي.
۴. ٻٽيھ منڊ منڊي ۾، اسيءَ ۾ ڪاڻو، گنجو ساماڻو، مڙني ماٺ ڪئي.
۵. شيرو ٻلو شاھ جو، ڇا ساھ آ گنجي جي ماءُ جو.
۶. ڀيٽيو؛ انھے طہ کانے نی، ہیک رغ وادھو ہونی۔ (کہاوت)
594. لوہا، لہاراں نیں گھل۔ (کہاوت)
جيڪي جنھن ڌات جي ڪرت مان ڪمائين ٿا، سي سا ڌات پنھنجي ھٿن ۽ ڪلھن تي چاڳ سان چائين ٿا. موچي، ڌپيارو چمڙو شوق سان ڪلھي تي کڻي ٿو. ڀنگي، روزگار خاطر، گونھ جي ٽوڪري مٿي تي کڻي ٿو.
مطلب؛ ۱. لوھ، لوھرن جي ڳچيءَ ۾ آ.
۲. روزگار/ ڌنڌي ۾ ڪو عيب ناھي.
595. لوہار جانے طہ آنغار جانے۔ (کہاوت)
جنھن جو جنھن سان واسطو آ سو تنھن سان ھيٺ-مٿانھين ڪري ٿو ته پيو ڪري، وچ-واري جو ان ۾ ڪجھ نه وڃي. غير واسطيدار اگر ٽياڪڙي ڪندو ته نقصان ۾ پوندو. ھر ڪنھن کي پنھنجي وھَ تي ڇڏي ڏجي.
مطلب؛ ۱. لوھر ڄاڻي ته اڱر ڄاڻن.
۲. قاضي ڄاڻي، قيام ڄاڻي.
۳. گائينچو ڄاڻي، مَمَ ڄاڻي.
596. لوہے کی لوہژے کپناں۔ (کہاوت)
لوھ، طاقت واري ڌات آ، جا ھر ٻي ڌات کي ڪٽي ٿي. جڏھن ته کيس ڪٽڻ ڏاڍو ڏکيو آ. ڪمزور ڌات سان ڪاٽي ته نه سگھبس، البته کيس ڪاٽڻ لاءِ وري به لوھ ئي استعمال ڪرڻو پوندو، يا باھ سان ڳاري ڇني سگھبس.
مطلب؛ ۱. لوھ کي لوھ ڪپي.
۲. لوئے کی لوآ ژے کپننا۔ (کہاوت)
۳. لوھ کي لوھ ڪپي.
597. لیخا اوئے جہڑا جیوے وچ۔ (کہاوت)
لیخا؛ ليکو، ڌن. جیوے؛ جيب، کيسي ۾.
ڌن دولت، موقعي تي ھڪيو حاضر ھجي، ته ڪم اچي ٿو. ٻئي وٽ رکيل يا اوڌر تي ڏنل، وقت-پئي شل ڪم اچي. گھر ۾ رکيل لاءِ به ھٿ پير ھڻڻو پوندو. کيسي منجھ رکيل پئسو، خرچ ڪرڻ لاءِ رڳو ھٿ وجھڻ جي دير آ.
مطلب؛ ۱. ڌن سو، جو کيسي ۾ آ.
۲. ناڻو سو، جو جان سان آ.
598. لیخا ما نو طہ تیہو ناں وی ہونا۔ (کہاوت)
ليکي سان، دل ٺريل رھي ٿي. حساب ڪتاب نه رکبو ته وسوسا ۽ شڪ گھڻا پيدا ٿيندا. جن سان مونجھارو پيدا ٿيندو، جيڪو اوجھڙ ۾ اڇلي ڇڏيندو. اگر ليکو سڌو ٿيل ھوندو ته اجايو گمان نه رھندو ۽ سک جو ساھ پيو کڻبو.
مطلب؛ ۱. ليکو، ماءُ ۽ ڌيءُ سان به ڪجي.
۲. پيءُ پٽ؛ ليکو.
۳. ٻه ڀائر؛ ٽيون ليکو.
۴. ڀيٽيو؛ بخشش سو نی، لیخا تہلے ناں۔ (کہاوت)