من موجي ماڻھو
قطار ۾ لڳڻ کان اڳ مان اڻويهين صدي واري ڳاڙھي سرن واري بلند عمارت جي اڳيان جڏهن گذري رهيو هوس تڏهن منهنجي نظر عمارت جي ڪنڊ وٽ فٽ پاٿ تي سوڙين ۾ ستل هڪ بي گهر ماڻھو تي پئي هئي. انوقت مان محو حيرت هوس ته هي خدا جو ٻانهو سڄي رات اتي سمهڻ کانپوء جيئرو ڪيئن آهي. مون سوچيو منهنجي جسم تي پاتل هڪ سوٽي گنجي آھي. ان جي مٿان سويٽر جنهن جي مٿان قميض وري قميض مٿان ڪوٽ ۽ ڪوٽ مٿان اوور ڪوٽ پاتل آهي ۽ هيٺ تي ليگن ليگن مٿان گرم سوٽ ۽ پيرن ۾ ٿلها گرم جورابا. مگر فٽ پاٿ تي ستل من موجي ماڻھو جي جسم تي ڪي خاص ڪپڙا به نه هئا. هن شخص جي اهڙي سنگين ۽ ڪسمپرسي واري حالت ڏسي من ۾ خيال آيو ته پنهنجي سيل فون سان هن جي تصوير ڪڍان مگر منهنجي اهڙي خيال مٿان هي خيال غالب آيو ته ھن فٽپيريءَ جي رهائشيءَ جي تصوير هن فلاحي رياست جي نقشي تي هڪ اڻوڻندڙ داغ معلوم ٿيندو. جنهن کي آئون به ڪنهن پر پسند نه ڪندس. ڏسجي ته اهڙا ماڻھو پنهنجي ملڪ جي لاءِ شرم جو سبب بڻبا آھن. جنهن ملڪ جو سربراھ ڪووڊ موذي جي تباهڪارين جي اثرات کي محسوس ڪندي پنهنجي قوم کي دلداري ڏيندي چيو آھي. ته قوم جو ڪو به فرد ڪنهن قسم جو فڪر نه ڪري اسان هر حال ۽ هر مصيبت ۾ قوم سان گڏ بيٺا آھيون. ڳڻتي نه ڪريو حڪومت هر هڪ فرد جي ڪفالت ڪندي جيڪو هن موذي مرض وگهي متاثر ٿيندو. هونئن به دنيا ۾ ڪيناڊا هڪ اهڙي رياست آھي جنهن ۾ لاوارث. بي گهر ماڻهن ۽ مريضن جو گهڻو خيال رکيو ويندو آھي.
فٽپيري تي ستل هن بي گهر ماڻھو جي باري ۾ آئون هي ويچاري رهيو هوس ته هن شخص جو انٽرويو ڪجي ۽ معلوم ڪجي ته هي شخص ڪهڙي سبب ڪري اهڙي حالت کي پهتو آھي ۽ اهڙي هنڌ پيو پنهنجا پساو پورا پيو ڪري جتي ولھ ۾ سٽجي ماڻهو مريو وڃي. منهنجي خيالن جو سلسلو ان وقت ٽٽو جڏهن منهنجي پٽ فرحان منهنجي ڪلھي تي هٿ رکندي چيو. ”بابا هاڻي آفيس کلي وئي آھي“ .
پنهنجي ڪم کان واندو ٿي مان جڏهن ٻارهين لڳي ان ڀوت ناٿ جي پاسي ۾ بيهندي کيس کيڪاريندي چيو. ”هيلو مسٽر هائو آر يو“ هن وڏي بي نيازي سان وراڻيو. ”آءِ ايم گڊ“. مون هن شخص جي ڀرسان رکيل سندس ميراث تي هڪ نظر ڊوڙائي ته هن جي ڄنگهن تي هڪ ڪمبل. هڪ سوڙ ۽ هڪ ڪاري رنگ جي پراڻي بيگ کانسواءِ ٻيو ڪجھ به نه ھو.
هن جي هيٺان زمين تي هڪ ڪاٺ جو تختو رکيل هو. جنهن تي هاڻي هو اٿي ويٺو هو. ۽ سندس ٻنهي هٿن جي قبضي ۾ ٽم هارٽن جي ڪافي جو ڪپ هو جنهن مان هو مزي سان چسڪيون ڀري رهيو هو.
جڏهن هن جي حالت زار کي ڏسڻ لاءِ هن جي اڃا ٿورو ويجهو ويس ته مون محسوس ڪيو ته جنهن ڪٽر جي ڄاري مٿان هن موجي ماڻھو جو ڪاٺ جو تختو رکيل آهي.تنهن جي هيٺان ٻاڦ جا گرم ڦوارا نڪري رهيا آهن. جنهن سبب هن جي ارد گرد جو ماحول مونکي هڪ گرم ڪمري جهڙو پئي لڳو. تڏهن مونکي وڃي ڳالھ چيتي ۾ ويٺي ته هن قهر جهڙي سردي ۾ هي من چلو ڪيئن بالم لڳو ويٺو آھي.
هن موجي ماڻھو جي زندگي جي حالات جي خيالن ۾ گم هيس ته فرحان گاڏي اسٽارٽ ڪندي پاڻ ڏانهن اچڻ لاءِ چيو. ٽورنٽو شھر جي ڀيڙ واري علاقي مان نڪري اسان ڊان ويلي ملز کان هائي وي تي چڙھياسين ته مون فرحان کان معلوم ڪندي پڇيو. ”ڪيناڊا جي فلاحي رياست بي گهر ۽ لاوارث ماڻھڻ کي هر طرح جو تحفظ فراهم ڪندي آهي ۽ مفت ۾ اجهو مهيا ڪندي آھي. ته پوءِ هي ماڻھو ڪهڙي سبب ڪري هن موتمار سردي ۾ فٽ باٿ تي ڪريا پيا آھن“ فرحان ڪافي جو ڍڪ ڀريندي وراڻيو. ”بابا هنن بي گهر ماڻھن کي پناهگاهن ۾ پوليس زوري کڻي وڃي وجهندي آھي. پر هي نڀاڳا اتان فرار ٿي وري هتي فٽ پاٿن تي انهن گرم ڪٽرن جي مٿان اچي ڪرندا آھن.“ مون فرحان کان وري سوال ڪيو. ”ڀلا هي موجي ائين ڇوٿا ڪن.“ هو وراڻيو. ”بابا سائين در حقيقت هي هن سماج جو هڪ نفسياتي ڪيس آھن.“ مون چيو. ”اهو وري ڀلا ڪيئن“ فرحان کولي ٻڌايو. ”بابا شھر جي فٽ پاٿن تي هي نڀاڳا سوال نه ڪندي به چڳي ڀلي رقم جوڙي وٺندا آھن. هتان جا ماڻھو انهن کي مسڪين سمجهندي پيسا ڏيندا آھن. جنهن مان هي پنهنجي مرضي جو کاڌو ۽ نشو پتو ڪندا آھن. هتي هنن کي اها پڻ آزادي آھي. جڏهن وڻين سمهن ۽ جڏهن وڻين اٿن. هتي هي پنهنجي مرضي سان گهمي ڦري سگهن ٿا. هنن لاءِ هيءَ هڪ عيش جي زندگي آھي. مگر سرڪاري پناھ گاهن ۾ نشو پتو ڪرڻ ۽ پنهنجي مرضي جو رلڻ پنڻ ڪونهي. تنهنڪري هيءَ فٽ پاٿ هنن جي جنت آھي“ مون فرحان کان پڇيو. ”ڀلا هي هتي ڪهڙو نشو ڪري سگهن ٿا.“ ”بابا سائين هي ڪينابس ايڊڪٽيڊ آھن“ مون چيو. ”اها ڪينابس وري ڪهڙي بلا آھي“ هو وراڻيو. ”ان بلا کي اسان جا سنڌي موالي ماڻھو جنت جي ٻوٽي چوندا آھن“ مان فرحان جو اشارو سمجهي ويس پر پوءِ به هن کان سوال ڪيم. ”ڇا هتي ڀنگ ملندي آھي“ هو وراڻيو. ”جي ها بابا هتي نه رڳو ڀنگ ملندي آھي پر پوکبي به ججھي آھي. ۽ قانونن ان جو استعمال به جائز آھي“ مون سوال ڪيو. ”ڀلا ڀنگ هتي ڪهڙي فارم ۾ ملندي ۽ استعمال ٿيندي آهي“ فرحان چيو: ”بابا اسانجي ريسرچ مطابق ڀنگ هڪ سرور ۽ سڪون آور ٻوٽو آھي. تنهنڪري ان کي مريضن ۾ هڪ دوا طور استعمال ڪيو ويندو آھي ۽ ان سڪون بخشيندڙ دوا کي ڪو به فارميسي اسٽور تان خريد ڪري سگهي ٿو پر شرط اهو آھي. ته ان جو استعمال ڪندڙ پاڻ کي خريد ڪرڻ کان اڳواٽ رجسٽر ڪرائي.“ مون سوال ڪندي چيو؛ ”ڀلا هنن فٽ پاٿين کي ڪير رجسٽر ڪندو.“ فرحان مسڪرائيندي وراڻيو. بابا پيسي سان هر مرض جي دوا مل سگهي ٿي.“
**