ڪينيڊين هيرو رابرٽ يوجين والس
قومن جو پنهنجي هيرن. جنگي مجاهدن. شھيدن، غازين ۽ قومي خادمن جي مڃٿا وارو رويو نهايت قديم آھي. اسلام کان اڳ يوناني ۽ رومي توڙي پرشين قومون ان ڏس ۾ دنيا جي ڪيترين قومن کان اڳڀريون نظر اچن ٿيون. قديم روم ۽ گريس جا چونڪ. عمارتون انهن جا مرڪزي آڳر اڳواڙا. ڪنڊون ڪڙڇون ۽ شھرن توڙي ڳوٺن جا چپا چپا اهڙن آرٽيفيڪٽس سان مزين نظر اچن ٿا ۽ اهڙيون شاهديون مطالعي ۾ اچي چڪيون آھن. فرانس، روس، اسپين. برطانيا ۾ قديم دور ۽ انقلابن ۽ عظيم عالمي جنگين دوران قومي روين کي جوت بخشيندي اتان جي ماڻھن پنهجي جوڌن جا اڻڳڻيا يادگار شهرن جي چونڪن ۾ نصب ڪيا.
هندوستان جي قومن ۾ به اهڙا رواج ۽ رويا عام جام هوندا هئا. ان ڏس ۾ هندوستان جي تاريخ يونان ۽ روم کان به قديم پئي ڏسجي. اشوڪا جوڌي جو دور ان جي فتوحات ۽ ڪارنامن کي مڃتا طور ان جا فرمان. قانون ۽ حڪم ناما پٿرن تي اڪيري لکيا ويندا هئا ۽ انهن کي شھرن اندر ۽ سلطنت جي سرحدن تي نصب ڪيو ويندو هو جن جي شاهدي تاريخ جي مطالعي ڪرڻ سان بخوبي ملي ٿي. ان کان گهڻو اڳ پٿر جو دور گذريو آهي تنهن زماني ۾ غارن ۽ غفائن ۾ رهندڙ انسانن منجھ به اھڙن روين جو اڀياس ملي ٿو ۽ پروڙ پوي ٿي ته ھو پنھنجي ويڙهاڪن ۽ شڪار جي ماهر جوڌن جون غارن ۾ تصويرن جي اڪر مڃتا طور ڪندا هئا ۽ پينٽگ ذريعي به پنهنجن اهڙن روين جو اظھار ڪندا هئا. غارن تي ڪم ڪندڙ ۽ آرڪيالاجي جي ماهرن کي دنيا ڀر جي غارن مان اهڙي قديم ڪلچر جا اڻ ڳڻيا اهڃاڻ ملن ٿا جيڪي تاريخ جي شاگردن جي مطالعي مان پيا گذرندا رهن ٿا.
تازو مونکي ڪيناڊا جي ڊرهم ريجن جي براق ٽائون مان لنگهندي هڪ ڳوٺڙي ڪيننگٽن جي گهمڻ جو موقعو مليو. ڳوٺ جي ٻاهران روڊ تي بورڊ نصب ٿيل هو جنهن تي هڪ تصوير نگار ڪلاڪار رابرٽ ھومس جي واکاڻ جو نوٽ لڳل هو. جيڪو موصوف 1861ع جي زماني جو هو. مون فرحان کي ان ڏانهن ڌيان ڇڪايو. جنهن وراڻيو ته بابا اھو گوگل تي سرچ ڪيون ٿا. اسان گاڏي هڪ ننڍي واهه بيور رور جي ساڄي ڪپ تي گهاٽن وڻن جي ڇانو ۾ بيهاري سين . ٻن منٽن جي چڪاس کان پوءِ معلوم ٿيو ته ميل اڌ جي پنڌ تي رابرٽ ھوم جي مڃتا ۾ سندس جاءِ پيدائش تي هن جي تخليق ڪيل شاهڪارن جي نمائش لاءِ ميوزيم قائم ڪيو ويو آھي. پنجن منٽن اندر اسان ڪيننگٽن ۾ داخل ٿياسين. ميوزم جي جاءِ تي پهتاسين ته خبر پئي ته ڪورونا وائرس جي ڪري ميوزم گذريل ڇهن مهينن کان بند ڪيو ويو آھي. بهر حال ڪميونٽي سينٽر مان معلوم ٿيو ته پنهنجي وقت جو معروف پينٽر رابرٽ ھوم تصوير نگاري جي فن جو ڪو رواجي پينٽر ڪو نه ھو بلڪ هو ٺڦ ٻھراڙي جو باشندو هوندي به اونٽوريو اسڪول آف آرٽس ۽ رائل ڪاليج آف آرٽس جو فارغ تحصيل طالب علم هو. آرٽ جي فن جي لحاظ کان هو واٽر ڪلرس جو وڏو ماهر سمجهيو ويندو هو ۽ سندس ڪم جو مخصوص ميدان وائلڊ ڦلاورس جي حسن جي واکاڻ ڪرڻ هو.
ڪيننگٽن ڳوٺ جي قديم تعميراتي فن ۽ ڊزائن جي ڪشادين جاين جيڪي اسٽيٽ گيسٽ هائوسن وانگر پيون لڳن تن جي وچ مان نڪرندڙ روڊن جي ٻنهي پاسن جي ڇانو مان جولاءِ جي مهيني ۾ گذرندي ائين پئي محسوس ٿيو ڄڻ اسين ڪنهن ايئرڪنڊيشن روڊ تان لنگهي رهيا آھيون. اسان سان گڏ فيملي ۽ ٻار هئا جيڪي هن حسين ماحول مان پڻ خوب لطف اندوز ٿي رهيا هئا . بيور ڪئنال جي کاٻي پاسي ايندي اسين هڪ اهڙي چونڪ تي پهتاسين جتي پهرين جنگ عظيم جي زماني جي هڪ فوجي بيرڪ هئي جنهنجي اڳيان چونڪ جي مرڪز ۾ مڃتا طور جوڌي ميجر رابرٽ يوجين والس جو وڏو پتلو آويزان هو. يوجين والس جي بايوگرافي جو مختصر مطالعو ڪيوسين ته معلوم ٿيو ته ھو 1892ع ۾ ان ننڍڙي ڳوٺ ڪيننگٽن ۾ ڄائو هو ۽ هن جوڌي پهرين عظيم جنگ ۾ پنهنجي ملڪ جي طرفان وڙھڻ لاءِ ڪينيڊين انفينٽري ۾ نياگرا ڪيمپ کان حصو ورتو هو مگر چوويهن سالن جي ڦوهه ڄمار ۾ اپريل 1917ع ۾ وڏي بهادري سان وڙهندي ملڪ تان قربان ٿي ويو.
**