اڃا ڪي آھين ڪل جڳ ۾ ڪاپڙي
مون پڇيومانس ته، ”اهو لوڻ کوه ۾ وجهندئو.“ وراڻيائين، ”نه گهر جي اندر پاڻي جون ٽنڪيون آھن جن ۾ موٽر ذريعي کوه مان پاڻي ڇڪي انهن ۾ ڀريندا آھيون ان ٽانڪي ۾ لوڻ وجهندا آھيون . ٽانڪي هڪ ليباريٽريڪل سسٽم سان جڙيل آھي ۽ اهو سسٽم ڳري پاڻي کي ٽريٽ ڪري هلڪو ۽ سافٽ ڪري پيئڻ لائق بڻائيندو آھي.“
ڪلاڪ کن ۾ اسان بروڪلن شھر جي مضافاتي ٻھراڙي جهڙي علاقي مان گذري رهيا هئاسين جتي مونکي گهوڙن جا پالنا گهر، تنبيلا ۽ واڙا نظر آيا. باقي ارد گرد مڪئي ۽ صوفن جا فصل تيار بيٺا هئا. زمينن جي ٻارين ۽ ٻنن تي بُھَ ۽ سڪل گاهه جون ٻنڊون پيون هيون ۽ انهن زمينن ۾ جابجا پراڻي ڪاٺ جا گودام نظر اچن پيا. انهن پراڻن گودامن ۾ ڪي اهڙا گودام به ڏسجن پيا جيڪي صدي ڏيڍ پراڻا پيا لڳن ۽ ڀڃي ڦٽو ڪرڻ جهڙا هئا. انهن مان ڪيترا ته مونکي زمين بوس نظر آيا. مان انهن کي غور سان ڏسي رهيو هوس ته ڪاظم مونکي ٻڌايو ته، ادا اهي ڪريل گودام هتي وڏي قيمتي وٿ آھن ۽ هتي انهن گدامن جي ڪاٺ کي reclaimed يا born wood سڏيو ويندو آهي، مگر اسان جي ملڪ ۾ اهڙي ڪاٺ کي Dead Wood ڪوٺيو ويندو آهي. ايسٽ ۽ ويسٽ جي سوچ ۽ سينس آف لونگ جي وچ ۾ ڪيڏو فرق آھي. اهڙي ڪاٺ جو ملهه نئين ڪاٺ جي ملھ کان گهڻو مٿي رهي ٿو. ڇاڪاڻ ته ان ڪاٺ پنهنجي مٿان ورهين جا ورهه سج جو تيک .برساتون جي مار ۽ طوفانن جا قهر سٺا آھن ۽ هاڻي اهو ڪاٺ فولاد ٿي چڪو آھي. مهانگي نيلامي ۾ نيلام ٿيڻ کان پوءِ ان ڪاٺ جي مٿاڇري کي ڇلي ان مان مختلف آرٽيفيڪٽس تيار ٿين ٿا جيڪي گهڻو جٽادار ٿين ٿا. تنهنڪري اهڙا آرٽيفڪيٽ يا تيار ٿيل آرٽ جا نمونا ماڻھون خريد ڪري پنهنجا ڊرائنگ روم ۽ گيلريون سينگارين ٿا. هتي ماڻھون پنهنجي دماغ کان ڪم وٺن ٿا ۽ دماغ کي استعمال ڪري مٽي مان سون بڻائين ٿا.
ڳالهه هلي پئي بروڪلن شھر مان لوڻ جي خريداري جي. ٻھراڙي جهڙي ماحول ۾ روڊ کان سو ميٽر هيٺ گاڏي لاهي اسان دڪان جي هڪ پاسي کليل دروازي جي اڳيان وڃي بيٺاسين. ماحول ۾ چوڌاري ڪڪڙون ڪون لڳي پئي هئي اوسي پاسي نه ماڻھون نه ڇيڻو. دڪان جي در کي ٻاھر ڇڪيوسين کلي پيو. اندر گهڙياسين ڪائونٽر تي بيٺل هڪ خوبرو گوري ڇوڪر مسڪراهٽن جي ورکا ڪندي آجياڻا الفاظ استعمال ڪيا. ڪاظم کيس لوڻ جي پندرهن ٻاچڪن جو آرڊر ڏنو هن ڪلڪيوليٽنگ مشين تي حساب هڻي پئسا ٻڌايا.
پيمينٽ ڪريڊٽ ڪارڊ جي ذريعي ٿي وئي. دڪان ۾ موجود شين جو جائزو وٺندي ڪاظم گوري ڇوڪر کان هڪ اڌ شي جي معلومات ڪئي. انهن شين کي گوري ڇوڪر نه رڳو ڪٻاٽ مان ڪڍي ڏيکاريو بلڪ انهن جي ڊمانسٽريشن پڻ ڪري ڏيکاري. دڪان ۾ هينڊل وارا نڪلڪا، گيس جا سلينڊر، پاڻي جي ٽريٽمينٽ جا ننڍا وڏا پلانٽ، ڪيميڪل ۽ انيڪ قسم جا پمپ ۽ پائپ وڪري لاءِ رکيل هئا. بهر حال اهو سڀ ڪجهه ڏسي دڪان مان نڪري گودام واري حصي ۾ وياسين. سيلز گرل پٺيان آئي نه ٻيو ڪو هيلپر يا ويهن ويهن ڪلو جي ٻاچڪن کي لوڊ ڪرائڻ وارو ڪو ڪارندو. اپني گهوٽ ته نشا ھو ويئي. وارو ڪم ڪرڻو پيو. ڪاظم پندرهن ڪٽا لوڻ جا پاڻ ئي گاڏي ۾ لوڊ ڪيا ۽ گاڏي اسٽارٽ ڪندي چيو ”ادا ڏٺئي هتان جي ماڻھن جو ڀروسو. جي ان گودام مان اسان هڪ اڌ ٻوري هيڏي هوڏي ڪريون ته هنن کي ڪا خبر ڪانه پوندي. پر هتي سالن پٺيان به ڪو ماڻھو اهڙي حرڪت ڪرڻ جو تصور ڪري نٿو سگهي ۽ نه ئي وري سوچي سگهي ٿو. گورو هجي چاھي ڪارو يا هجي براؤن. سڄو ڪم اعتبار تي پيو هلي. توهان ڏٺو ته سيلز گرل هن جهنگ جهڙي سنسان علاقي ۾ اڪيلي اسٽور ۾ ڪم پئي ڪري ۽ اسان جي ٻورين جي ڳڻپ يا چيڪ ڪرڻ لاءِ ٻآھر اچڻ جي به ھن زحمت نه ڪئي . ڏسو هتان جي تجارت ڪيئن پئي هلي.“
مون ورياڻيو، ”با با اڃا ڪي آھين ڪل جڳ ۾ ڪاپڙي.“
**