اسڪمڊ ملڪ
اسان جي اڳيان کير کي پاسچرائيز ڪرڻ جو طريقو يا اصول ڪو نئون ڪونهي بلڪه اھو اٽڪل 1888ع کان يورپ مان رائج ٿيو. ان فارمولي جي باني لاءِ ٻٽي اکر لکڻ ان جي مڃتا جي سلسلي ۾ ضروري آھن. اسان جنهن کي پاسچرائيزيشن ملڪ فارمولي جي نالي سان سڃاڻو ٿا اهو فرانس جي معروف ڪيمسٽري جي پروفيسر ڊاڪٽر لوئس پاسچر جي نالي پٺيان مشھور آھي جيڪو 1822 ۾ يورپ جي ملڪ فرانس ۾ ڄائو هو. کيس سائنسي جاکوڙ دوران هن ڳالھ جا ثبوت مليا ته جراثيم جيڪي بيڪٽيريا ۽ وائرس جي روپ ۾ اسان جي کاڄ جي ذريعن ۾ پيدا يا داخل ٿي وچڙندڙ ۽ موتمار بيمارين جو سبب بڻجن ٿا اهي جراثيم انساني حيات لاء هر وقت هاڃيڪار آھن تنهنڪري کاڌي جي شين کي انهن کان پاڪ ڪرڻ نهايت ضروري آھي. ڊاڪٽر لوئس پاسچر جراثيم کي نيست ۽ نابود ڪرڻ جي سلسلي ۾ جراحي اوزارن کي مريض جي سرجري ڪرڻ کان اڳ خاص گرمي پد تي تپائڻ جو هڪ اصول وضع ڪيو. ھن عام طور تي انساني صحت ۽ سلامتي لاء غذائن ۽ خاص طور تي کير کي هڪ مقرر پد تي گرمي ڏئي پروسيس ڪرڻ جو پڻ فارمولو پيش ڪيو. جيڪو ان وقت کان دنيا جي مڙني ملڪن ۾ مروج رهندو پيو اچي. ويهين صدي ۾ اولھ ۽ دنيا جي ٻين ترقي يافته ملڪن جي فيڪٽرين ۾ هن وقت کير عام طور ٻن قسم جي گرمي پدن تي پاسچرائيزيشن جي عمل مان گذري ٿو. هڪ ”ايچ.ٽي.ايس.ٽي .“ هاءِ ٽيمپريچر شارٽ ٽائم ۽ ٻيو، ”يو. ايچ. ٽي“ يعني الٽرا هاءِ ٽيمپريچر. اسانجي ملڪ ۾ کير تيار ڪرڻ واريون ڪمپنيون ۽ فيڪٽريون عام طور تي پنهنجي ٽيٽرا پيڪ دٻن تي يو. ايچ. ٽي جيڪو گرمي پد 280 فيرانائٽ تائين پروسيس انگ کي نروار ڪري ٿو ان جي واکاڻ ڪن ٿيون. پر جن ملڪن ۾ HTST فارمولي تي کير کي پروسيس ڪيو وڃي ٿو ان جو گرمي پد 160 فيرانائٽ تائين رکيو ويندو آهي. اها ڳالھ پنهنجي جاء تي قابل قبول آھي ته صحت جي نقطي نگاه کان کير گرم ڪري جراثيم کان آجو ڪري استعمال ڪجي.
اهو اصول پنهنجي جاءِ تي صحيح پر ان سان گڏو گڏ انهن ڊيري فارمن ۽ فيڪٽري ۾ کير کي مختلف گريڊن ۾ صحت ۽ تندرستي جي مقصدن کي آڏو رکندي پڻ تيار ڪيو وڃي. اسانجي ملڪ ۾ اهڙن مقصدن پٽاندڙ پڻ کير تيار پيو ٿئي جنهن کي اسڪمڊ ملڪ جي نالي سان وڪرو ڪيو وڃو ٿو. پر ان جو واهپو اٽي ۾ لوڻ جي برابر آھي. اسان وٽ اڃا فل ڪريم فريش ملڪ استعمال ڪرڻ جو رواج عام آھي. اسڪمنڊ ملڪ فيشن ايبل علاقن ۽ سوسائٽين ۾ رهندڙ ماڻھو واپرائن ٿا مگر اتي به رڳو اهي ماڻھو استعمال ڪرڻ ڏانهن راغب آھن جيڪي دل جي بيمارين ۽ ٿولھ جي معاملن کان ڊنل آھن. يا وري جن کي ڊاڪٽر تجويز ڪن ٿا. سنڌ جي ننڍن شھرن توڻي ٻھراڙين ۾ ماهيو. ڳائو توڙي ٻاڪرو کير رڳو تازي شڪل ۾ واپرايو وڃي ٿو. اهڙن علاقن ۾ پروسيس ملڪ يا اسڪمڊ ملڪ کي ڪو پڇي به ڪونه ٿو. البته ڪي هٿ ٺوڪيون ڪمپنيون چانھ جي مطلب سارو ٽيٽرا پيڪ کير تيار ڪن ٿيون جنهن کي دٻي جو کير سڏيو وڃي ٿو. سو گهڻي ڀاڱي چانھ ٺاهڻ جي نالي ۾ بطور ٽي وائٽنر جي مارڪيٽ ۾ آندو وڃي ٿو ۽ استعمال ڪيو وڃي ٿو. گهڻا ماڻھو ان کي غذائي مطلب کان پيئڻ جا حامي ناهن ۽ نه وري ڪو خوشي سان ان کي پيئڻ جي مطلب سان واپرائي ٿو.
اسانجي وڏن شهرن ۾ جيڪو کير غذائي مقصد کان ٽيٽرا پيڪ ڊيري ملڪ مارڪيٽ ۾ وڪامي ٿو ان جي ڪريم جدا ڪري مختلف گريڊن ۾ تيار ڪرڻ جو رواج گهٽ آھي. امريڪا، ڪيناڊا، يورپ توڙي مشرق بعيد جي ترقي يافته ملڪن ۾ گريڊن ۾ کير واپرائڻ جو رواج آھي ۽ اهي سمورا گريڊ پاسچرائيزيشن جي عمل مان گذاري تيار ڪيا وڃن ٿا ۽ انهن سمورن گريڊن کي ماڻھو پنهنجي وزن، ٿولھ دل جي بيمارين ۽ جسم جي فٽنيس کي خيال ۾ رکي استعمال ڪن ٿا .
هتي ڪيناڊا ۾ ڊيري فارم ۽ ڪارخانن ۾ جيڪو کير پائسچرائيزيشن ڪري گريڊوائز تيار ڪيو وڃي ٿو. تنهن ۾ ٽي ڏهائي ٻه پنج سيڪڙو فيٽ وارو. رڳو ٻه سيڪڙو فيٽ سان ۽ هڪ سيڪڙو ڪريم وارو عام طور تي مارڪيٽ ۾ وڪري لاءِ آندو وڃي ٿو. جيڪي ماڻھو پاڻ کي ڪمزور ڄآڻن ٿا سي وڌيڪ گريڊ واري کيرکي ترجيح ڏيندي ان کي واپرائن ٿا. جن جي صحت وچولي ۽ بهتر آھي ۽ وري جسم جو ٿولھ ڏانهن به ڪو رجحان ڪونهي ته اھي خوشي سان ٻه سيڪڙو ڪريم گاڏڙ اسڪم ملڪ واپرائن ٿا ۽ اهو کير پنهنجي فطرت مطابق خوشذائقا ٿئي ٿو. هڪ سيڪڙو ڪريم وارو کيرگهڻو ڇڊو ٿو ٿئي ۽ ان جي پيئڻ ۾ ذائقو تمام گهٽ ٿئي ٿو ۽ اهو عام طور گهٽ ڀاڱي استعمال ٿيندو آھي ان کي ڪچي پيٽ. ڪچي آنڊي ۽ نظام هاضمي جي ڪمزوريءَ جا شڪار ماڻھو ڊاڪٽرن جي تجويز مطابق استعمال ڪندا آھن. باقي ٽي ڏهائي ٻه پنج کير وڌيڪ ڪريم وارو ۽ وڌيڪ لذت وارو ٿئي ٿو.
منهنجو مشاهدو آھي ته سڪمڊ پاسچرائيزيشن جي عمل مان گذري تيار ٿيندڙ کير انساني حيات لاءِ نھايت ڪارائتو ۽ مفيد آھي . اهڙي قسم جو کير ڊيري فارمن تي انتهائي نگهداشت ۽ حفضان صحت جي اصولن کي سامهون رکي تيار ڪيو ويندو آھي. ان سلسلي ۾ آئون رڳو ڪيناڊا جي ڊيري فارمن جي ڳالھ ڪندس جن جو ٿورو گهڻو مشاهدو آھي. هن مضمون ۾ جيڪي تصويرون ڊيري فارم جون ڏنل آھن سي منهنجي برادر وڏي سالي مسٽر فهيم جي فارم هائوس جي آمهون سامهون بيٺل مال ۽ ڊيري فارم جون آھن ۽ انجي گهر جي آڳر مان ورتل آھن. مون کي کير جي هن ڪارخاني ۽ ٻين ڪن ڊيري فارمن جو مشاهدو 2017 کان رهيو آهي. وثوق سان چئجي سگهجي ٿو ته کير ڏهڻ کان پروسيس ٿي پيڪ ٿيڻ جي عمل تائين ان کي انساني هٿ ڇھن نٿا. مال کي ڏهڻ کان اڳ انهن کي وهنجاري چارو کارائيجي ٿو ۽ ڏهڻ مهل انهن کي مربوط نظام هيٺ هڪ وٿاڻ تي آندو وڃي ٿو مال هڪ ئي وقت قطارن ۾ بيهاري ان کي ڪارندا ايسٽرلائيزڊ هٿن سان ھٿن ۾ گلوز پائي کير ڏهڻ واريون ايسٽرلائيز مشينون ٿڻن ۾ لڳائن ٿا ۽ اهڙي طرح انهن مشينن جي ذريعي کير ڏهجي پائپ لائين کان ٿيندو وڏي مرڪزي سلينڊرس ۾ جمع ٿئي ٿو جتان پروسيسنگ مشينن ۾ داخل ٿي پاسچرائيزيشن جي عمل مان گذري پنهنجي گريڊيشن جي عمل کي مڪمل ڪري ٿو.
**