مھاڳ الطاف شيخ صاحب سان ملاقات
آئون جڏهن اسڪول ۾ هئس، تڏهن الطاف شيخ صاحب جي هڪ اڌ ڪتاب تي نظر پئي، پر پڙهڻ جي نوبت نه! فقط نالي کان واقفيت نصيب ٿي. ڪاليج دؤر ۾ سندس ڪجهه ڪتاب پڙهياسين، مزو آيو ۽ مئرين اڪيڊميءَ بابت واقفيت ٿي، جتان جي ٻي بئچ ۾ هنن مئرين انگنيرنگ ڪئي هئي. انهيءَ ڏِس ۾ مونکي ”عبرت“ اخبار ۾ P.M.A جي داخلا جو اشتهار نظر آيو ... اها ڳالهه آگسٽ 1987ع جي آهي. داخلا ۽ ميڊيڪل جي مرحلن پوري ڪرڻ کانپوءِ - جنوري 1988ع ۾ مئرين اڪيڊميءَ ۾ 26 هين بئچ ۾ داخلا ٿي. جتي ٻه سال 1988ع کان 1989ع تائين تعليم حاصل ڪري Pre-Sea Training بعد B.Sc. Maritime studies جي ڊگري ڪراچي يونيورسٽيءَ مان حاصل ڪئيسين.
ڪاليج دؤر ۾ ڪجهه شاعريءَ جو شوق ٿيو، ۽ مٿان ڪجهه شعر نازل ٿيا، پر ان جو خيال بعد ۾ پاڻ ئي لاهي ڇڏيوسين. البته ڪجهه نثر، (خاص طور ڊائري ۽ روز مره جو حال احوال) لکڻ جو شوق رهيو، پر چند جملن يا ٻن ٽن صفحن کان وڌيڪ نه لکي سگهيس. اڪيڊميءَ مان فارغ ٿيڻ کانپوءِ، مون 1990ع ۾ پاڪستان جو، ان وقت جو سڪيلڌو آئل ٽينڪر ايم ٽي جوهر جوائن ڪيو. انهي دؤر ۾ الطاف شيخ صاحب غالباّ ملائيشيا ۾ ALAM Academy ۾ پڙهائيندا هئا ۽ اتي ئي رهائش پذير هئا. سائين جن جي نقش قدم تي هلڻ جي ڪوشش ڪندي، مون ڪجهه واقعات لکيا، جيڪي منهنجي پهرين سفرنامي ”جو ڏٺم سو لکيم“ ۾ ڇپجي چڪا آهن، پر ٻن سالن ۾ ٻن واقعن کان وڌيڪ نه!
1992ع ۾ مون وري هڪ جنرل ڪارگو جھاز، M.V. Lily جوائن ڪيو، جنهن مونکي ڪافي ملڪ گهمايا. آئون ڳنھن ملڪن جون (سواءِ ڪجھھ بندرگاھن جي)، باقاعدي احوال خطن ذريعي گهر ڏانهن موڪليندو رهيس. مونکي خوشي ٿيندي هئيته سائين الطاف شيخ وانگر مون به سفر ناما لکيا آهن، پر سائينءَ سان ملاقات جو شرف حاصل ٿي نه سگهيو.
1993ع ۾ آسٽريليا ٿرڊ آفيسر ۽ سيڪنڊ آفيسر جو امتحان ڏيڻ ويس. واپس اچي مختلف ڪمپنين ۾ نوڪري جاري رکيم. انهي دؤران خبر پئي ته سائين جن پاڪستان ميرين اڪيڊميءَ ۾ پڻ پڙهائين ٿا. دل سَٽون کائيندي رهي ته وڃي سائينءَ جا درشن ڪري اچجن، پر نوڪري ۽ گهريلو مصروفيتن سان گڏوگڏ ٿوري سُستيءَ جي ڪري اهو پنڌ اسان نه ڪيو.
وقت گذرندو ويو ۽ آخر آيو سال 2009ع، جڏهن مونکي وري منھنجو پراڻو لکيل سفر نامو، ڪنهن طرح ڇپرائڻ جو خيال آيو، ۽ سائين الطاف شيخ جي وري ياد آئي. تڏهن منهنجو بيچ ميٽ ڪئپٽن محمد عالم چانڊيو، ماسٽر جو امتحان ڏيئي رهيو هو. ان سلسلي ۾ کيس اڪيڊمي ۽ ٻين تعليمي ادارن ۾ وڃڻ ٿيندو هو، ۽ پاڻ ڪراچيءَ ۾ رهيل هو. کيس چيم ته تو ٻڌايو هو ته الطاف شيخ صاحب PMA ۾ پڙهائين ٿا، سندن فون نمبر لکي ڏي! تڏهن هن ٻڌايو ته هاڻ پاڻ PMA ۾ نٿا پڙهائين، پر فون نمبر هٿ ڪري ٿو موڪليان. اهو ٿوري ئي دير ۾ مونکي موبائل نمبر SMS ڪري موڪليائين. مون فوراً سائينءَ کي فون ڪري، ساڻن ڳالهائڻ جو شرف پهريون ڀيرو حاصل ڪيو. آئون پنهنجي سفرنامي جي باري ۾ فڪرمند هئس، ته اُن کي ڪتاب جي شڪل ۾ ڪيئن آڻجي، لهاذا سائينءَ کان گائيڊ لائين وٺڻ لاءِ فون ڪيم. مونکي ڪافي سٺا مشورا ڏنائون. آئون سندن ڏاڍو ٿورائتو آهيان. مونکي مهاڳ لکي ڏيڻ لاءِ پڻ حامي ڀريائون.
الطاف شيخ صاحب پڇيو ته ڪنهن کان پيو اهو سفرنامو ڇپرائين؟ مون جڏهن ٻڌايو ته Quest Publications وارن کان ته سائينءَ چيو ته آئون انهي نالي کان واقف ڪونه آهيان، پر جي توهان حيدرآباد ۾ ڪنهن کان ڪم ڪرايو پيا، ته آئون انهي سلسلي ۾ اوهان جي مدد ڪري سگهان ٿو. پر انهي هيرا ڦيريءَ ۾ منهنجي موڪل به پوري ٿي ۽ ڪوبه کڙتيل ڪونه نڪتو. ايتري حد تائين جو منهنجو مسودو پڻ راٺوڙ صاحب وٽ رهجي ويو، جنهن ڪمپوزنگ ۽ پروف ريڊنگ جو ذمو کنيو هيو.
انهي سڄي ڀڄ ڊوڙ جو اهو فائدو ٿيو، ۽ خاص طور تي Email ذريعي اسان پڪا ڳنڍجي پياسين. مون جڏهن ايراني ٽينڪر M.T HADI جوائن ڪيو، ته اُتان پڻ سائين جن سان لڳاتار رابطي ۾ رهيس. اتفاق سان مونسان گڏ چيف انجنيئر فداءِ مهدي زيدي پڻ گڏ چڙهيو، جنهن سائين جن سان گڏ پاڪستان ميرين اڪيڊميءَ ۾ ڪجهه عرصو پڙهايو هيو.
زيدي صاحب سائينءَ کان تمام گهڻو متاثر هيو، اصل انتها تائين. هُن جيتريون خوبيون سائينءَ جون بيان ڪيون، تن جي باري ۾ الطاف شيخ صاحب پاڻ پڻ واقف نه هوندا! سڀ کان سٺي ڳالهه جيڪا هن بيان ڪئي اها هيءَ ته سائين تمام گهڻا Caring قسم جا آهن. منهنجي نوڪريءَ دؤران سائينءَ سان اي ميل تي رابطو رهيو، ۽ اسان کي ڪيتريون ئي سٺيون ڳالهيون پڙهڻ لاءِ مليون. هر دفعي سائينءَ جي اِي ميل مون کي تمام گهڻي خوشي ڏيندي هئي.
ٽائيم گذرندو ويو ۽ مون جھاز ايم ٽي HADI تان Sign Off ڪيو. مارچ 2010ع ۾ لهندي ئي، پنهنجو مسودو انهي دليءَ جي ٺڳ پبلشر کان واپس وٺڻ ۾ لڳي ويس. ڪافي ڪوششن ۽ ڪيترن ئي چڪرن کانپوءِ، ته متان همراهه گهران ڀڄي وڃي، نيٺ ڪجهه زور ذريعي ۽ ڪنهن جي مدد سان واپس ورتوسين.
انهي سڄي دؤر ۾ الطاف شيخ صاحب سان رابطي ۾ رهياسين. آخرڪار اهو اسان سفرنامو، ”جو ڏٺم سو لکيم“ سائين آسي زمينيءَ صاحب جي مدد سان، ڪمپوزنگ ۽ پروف ريڊنگ جي مرحلن ۾ داخل ٿيندي ئي، پهرين ڊمي ڪاپي سائين الطاف شيخ کي مهاڳ لکڻ لاءِ TCS ذريعي ڏياري موڪلي. گڏوگڏ سائينءَ کي فون تي پڻ ڪال ڪيم پر رابطو ممڪن نه هيو. ٿورو فڪر ٿيوته سائين ٿي سگهي ٿو ته ڪٿي ٻاهر ويل هجن، ۽ خبر ناهي ڪيترا ڏينهن لڳي وڃن! پر سائينءَ جن اهو به ٻڌايو هيو، ته مونکي ڪراچي ائڊريس تي پوسٽ ڪري ڇڏجو، آئون ڪٿي به هوندس ته، گهر وارا مسودو مونکي اوڏانهن ڏياري موڪليندا. انهي ڪري آئون مطمئن هئس، ته نيٺ ته سفرنامو منزل ماڻيندو، ۽ سائينءَ جو مهاڳ نصيب ٿيندو.
TCS موڪلڻ جي ٽئين رات 11.00 بجي آئون ننڊ ۾ ستل هئس، ته سائينءَ جو فون آيو ۽ مون هيلو ڪيو، ته سائين هڪدم سمجهي ويا ته ننڊ مان اُٿيو آهيان، سو معذرت ڪيائون، ۽ ٻڌايائون ته”آئون الطاف شيخ پيو ڳالهايان. تنهنجو سفرنامو ملي ويو آهي ۽ سرسري طور ڏٺو به اٿم، ڏاڍو سٺو آهي. ٻڌايائون ته آئون ايران ويل هئس ۽ اڄ ئي واپس وريو آهيان. سڀاڻ وري ڳالهائينداسين“. آئون ڏاڍو خوش ٿيس ۽ سائينءَ جو ٿورو مڃيم.
ٿورا نه ٿورا، مون تي ماروئڙن جا،
ڀلايون ۽ ڀيرا، ڳڻي ڳڻيندس ڪيترا؟
ٻي ڏينهن تقريبن 11.00 بجي پاڻ وري فون ڪيائون، ۽ پوري تفصيل سان ڳالهه ٻولهه ٿي. پاڻ پورا 16 منٽ مونسان ڳالهايو ۽ منهنجو مڪمل انٽرويو ورتائون. آئون ته پنهنجن ڀاڳن تي ناز ڪندو ويس، خوشيءَ جي انتها نه هئي. اهو ٻڌي ويتر خوشي ٿي ته سفرنامو ڏاڍو سٺو آهي. سائينءَ جن جو اخلاص ۽ همت افزائي ڏسي، آئون ته سندس مريد ٿي پيس. مسودي سان گڏ مون هڪ ننڍڙو خط گڏي ڇڏيو هيو، ته سائين مهرباني ڪري جيترو جلد ٿي سگهي مهاڳ لکي موڪليندا، ته جيئن ڇپائي وغيره مڪمل ڪرائي وٺون. سائين بنا ڪنهن دير جي مهاڳ لکي موڪليو، ۽ تمام گهڻي عزت بخشي، سندن قرب.
اها ڳالهه جون 2010ع جي آهي، جڏهن سائينءَ جن جو فون آيو، ته پاڻ مهاڳ لکي موڪلي ڏنو اٿن، ۽ وري منهنجي رهنمائي ڪيائون ۽ همت افزائي پڻ!! سندن هر جملو ائين لڳندو هو، جيئن ڪو انتهائي مهربان پيءُ، پنهنجي بي حد پياري پٽ جو ڀلو پيو چاهي. ٻي ڏينهن مون TCS آفيس مان وڃي مهاڳ حاصل ڪيو. پهچ جو ستت ئي سائينءَ کي فون ڪيم ۽ اطلاع ڏنم.
هاڻ اسان ڪتاب کي آخري مرحلن ۾ داخل ڪيو، ٻه پروف ريڊنگ ڪري، بٽر وڃي ڪڍايوسين، ۽ آخرڪار جولاءِ ۾ منهنجو پهريون سفرنامو، ”جو ڏٺم سو لکيم“ وجود ۾ آيو. منهنجي لاءِ اهو هڪ وڏي خوشيءَ جو موقعو هيو.
منهنجي ڪمپنيءَ سان معاهدي مطابق، جون 2010ع جي آخر، يا جولاءِ جي شروع ۾ جھاز تي وڃڻ لاءِ تيار ٿيڻو هيو. آئون هن وقت ايراني ڪمپني “National Iranian Tanker company” (شرڪت ملي نفتڪش ايران) ۾ نوڪري ڪندو آهيان. اصل ۾ ڪمپني مونکي گهڻو اڳ ۾، ساڳئي جھاز MT. HADI تي واپس گهرائڻ ٿي چاهيو، جنهن تان آئون لٿو هئس. ڇو ته اُتي جي ڪئپٽن کي ڪنهن ضروري ڪم جي ڪري ٽن مهينن ۾ لهڻو هو، پر مونکي منهنجو پاسپورٽ ۽ لائسنس جھاز هلائڻ وارو، مطلب ته Certificate of Competency (COC) نئون ٺهرائڻو هيو، جيڪي Expire ٿي چڪا هئا. ٻئي پنجن سالن لاءِ هوندا آهن ۽ وري Renew ڪرائڻا هوندا آهن. پاسپورٽ ته مونکي حيدرآباد مان ٺهرائڻو هيو، پر COC برطانيا مان ٺهي اچڻو هيو، ڇو ته مون پنهنجو Master (ڪئپٽن ٿيڻ) جو امتحان اُتان پاس ڪيو هيو، جنهن لاءِ مون ڪيئي ٻيا سرٽيفڪيٽ اصلي ۽ ميڊيڪل سرٽيفڪيٽ، ۽ اسان جي سروس بڪ جيڪا پراڻي دؤر ۾ (Continuous Discharge Certificate) CDC سڏبي هئي، جيڪو نالو انگريزن جو رکيل هو، هاڻ وري SSB (Seaman Service Book) سڏجي ٿو، جيڪو اسان پاڪستانين جو رکيل آهي - اهي پڻ ٺهرائڻا هئا. اهو سڄو ڪم U.K. ۾ ٿيڻو هو، ۽ اهو سڄو ڪم ڪافي وقت وٺڻ وارو هيو. لهاذا پهريون سڏ جھاز جو ٿيو رَد، جنهن ۾ آئون پاڻ خوش هيس ته جيئن مونکي ڪجهه وقت ملي وڃي، ڇو ته مونکي پنهنجو ڪتاب پڻ ڇپائڻو هيو، جيڪو مونکي 07 جولاءِ تي مليو.
منهنجا سڄا ڪاغذات تيار ٿي، جون جي آخر ۾ ملي چڪا هئا، ۽ 30 جون تي مونکي وري NITC جي جھاز M.T. NABI لاءِ ڪال آئي، ۽ سو به جلد از جلد، جنهن لاءِ آئون بلڪل ئي تيار نه هئس، پر هڪدم جواب ڏيڻ به مناسب ڪونه هيو. هڪ مجبوري ٻي به هئي، جو مون هڪ جاءِ پئي ٺهرائي، جنهن جو ڪم پورو ڪرڻ ۾ اڃا ڪجهه وقت هيو. گڏوگڏ مون پنهنجي اڳوڻي يوناني (Greek) جهازران ڪمپنيءَ ۾ به اپلاءِ ڪيو هيو، جنهن جي به اميد هئي ته جولاءِ جي وچ ڌاري شايد سڏ اچي وڃي. انهي ڪري سڀئي ته نه، پر مطلب جا سبب ڄاڻائي، NITC کي چيم ته مونکي ٻه هفتا کپن، مطلب ته 15 جولاءِ تي اچڻ لاءِ تيار ٿيندس.
اوهان کي آئون اهو به ٻڌائيندو هلان، ته آئون هڪ وقت ۾ ٻن ڪمپنين ۾ ڪيئن ٿو نوڪري ڪري سگهان، يا اپلاءِ ڪري سگهان؟ مرچنٽ نيويءَ ۾ نوڪري عام طور پرائيويٽ هوندي آهي. هر دفعي نئون Contract ڪيو ويندو آهي. جنهن ڏينهن کان معاهدي تي صحيح ڪئي، انهي ڏينهن کان پگهار شروع ۽ اهو ئي ڏينهن هوندو آهي، جنهن ڏينهن اسان پنهنجي Home Port جيئن ڪراچي، ٻين لفظن ۾ پنهنجو ملڪ ڇڏيندا آهيون.
وري جنهن ڏينهن جھاز ڇڏي واپس پنهنجي ملڪ ۾ لهندا آهيون، انهي ڏينهن تائين پگهار هلي پوءِ بند! هاڻ ڳچيءَ مان پٽو لٿو ۽ اسان آزاد آهيون. پر ترسجو! ساڳئي ڪمپني اسان کان اميد رکندي آهي، ۽ انهن جي قانون ۾ لکيل آهي ته چار مهينن کان وڌيڪ اسين گهر نٿا ويهي سگهون، ۽ واپس اچڻو پوندو ۽ جي انهن کي ضرورت وقت ڪم نه ڏنوسين، ته پوءِ دل ۾ ڪندا ۽ شايد اوهان کي ٿورو نظرانداز پڻ ڪن. انهي سلسلي ۾ اوهان کي منهنجين ٻنهي ڪمپنين، NITC ۽ Dynacom جي اصولن وچ ۾ ٿورو فرق ٻڌائيندو هلان، ته جيئن ڪوبه اسان جو ماڻهو هن لائين ۾ اچڻ ٿو چاهي، ته ڀلي اڳ ۾ خبر هجيس. جيئن پهرين ٻڌايم ته Dynacom جهازن جي ڪمپنيءَ ۾ جيڪڏهن اوهان چار مهينن کان وڌيڪ گهر رهيو، جڏهن ته ڪمپني اوهان کي گهرائيندي رهي، ته پوءِ هو توهان کي Rejoining Allowance ۽ Stand by wages نه ڏيندا، جيڪي پڻ چڱا خاصا پئسا هوندا آهن. ظاهر آهي ته ڪوبه نه چاهيندو ته هن کي اهي پئسا نه ملن ۽ هو هروڀرو اُهي پئسا وڃائي! ان جاءِ تي توهان جيڪڏهن وقت اندر Availability ڏئي ڇڏي، پر ڪمپنيءَ وٽ توهان کي ڪوبه جھاز ڏيڻ لاءِ ڪونه هو، ته پوءِ توهان کي ڪو خوف ڪونهي، ڇو ته اهو ڪمپنيءَ جو مسئلو ٿيو. لهاذا سڀئي الائونس توهان کي ڏيندا. پر توهان وري به ڪنهن ٻي ڪمپنيءَ ۾ وڃي ٿا سگهو، جيڪا توهان کي بهتر Package ڏئي. اوهان ڪنهن سان به ٻڌل نه آهيو، ڇو ته گهر ويٺي اوهان کي پگهار نٿا ڏين، ۽ ڪنهن قسم جو به Bond سائن نه ڪيل آهي. ٻي طرف NITC ڪوبه Rejoining Allowance ۽ Stand by wages ڪونه ٿي ڏي، پر توهان کان اميد ٿي رکي ته اوهان انهن وٽ واپس ايندا. هن ڪمپنيءَ وٽ جھاز تي ٻيون سهوليتون آهن جو هيءَ ڪمپني هڪ سرڪاري ڪمپني آهي، ۽ نوان جھاز- ۽ هتي رهي ڪم ڪرڻ تمام آسان آهي. هو پنهنجي ملڪ جي ماڻهن کي Contract بدران پڪي نوڪري ڏين ٿا، بلڪل PNSC وانگر. اوهان کي خبر هوندي ته الطاف شيخ صاحب هميشه PNSC ۾ رهيا، جيڪا هڪ Permanent نوڪري هئي، ۽ هو ٻي ڪنهن ڪمپنيءَ ۾ نٿي وڃي سگهيا، ۽ اُن لاءِ استعيفيٰ ڏيڻو پوين ها ۽ ڪجهه ڏنڊ وغيره، يا ٻيون ڪي شرطون پوريون پڻ ڪرڻيون پون ها، ۽ کين ٻاهر وڃڻ لاءِ NOC وٺڻ لازم هئي. ساڳيءَ طرح شروع ۾ جڏهن مون PNSC جو جهاز M.T Johar ڇڏيو، ته مونکي پڻ NOC وٺڻي پئي هئي، حالانڪه اُها هئي ته پرائيويٽ ڪمپني، ۽ ڪمپنيءَ جو نالو هو National Tanker company (NTC) پر PNSC جا اڌو اڌ Share هئا، اُن ڪري انهن جو اِهو قانون لاڳو پئي ٿيو، يا اسان کي مڙئي ڦاسائي رکڻ، ۽ اسان کي بيوقوف بنائڻ لاءِ اهو ڊرامو ٿي ڪيائون، الله ڄاڻي!
پر پاڪستان ۾ هاڻ پڪي نوڪري اڳي وانگر ملڻ ڏاڍي ڏکي ٿي پئي آهي. PNSC ۾ پڻ هاڻ Contract تي کڻن ٿا. اڄڪلهه ته ماستري به Contract based آهي!!
ڪافي ٻي طرف نڪري وياسين، هاڻ اچون واپس پنهنجي اصل موضوع تي. ذڪر هليو پئي، ته ايران جي جهازران ڪمپني NITC کان ٻن هفتن جي موڪل وٺڻ کان پوءِ، انهن اهو طئي ڪيو، ته هاڻ هو مونکي انهن جي هڪ ٻي M.T HIRMAND جهاز تي جولاءِ جي وچ ڌاري موڪليندا. انهي ڪري جھاز تي وڃڻ کان اڳ، مونکي پڪ سان سائين الطاف شيخ جي حاضري ڀرڻي هئي. منهنجي ڪتاب ڇپجڻ جي ٻن ٽن ڏينهن کان پوءِ، 10 جولاءِ ڌاري سائينءَ کي فون ڪيم، ته سائين توهان پاڪستان گهڻا ڏينهن آهيو، ۽ ڪيڏانهن ٻاهر ته ڪونه ٿا وڃو؟ مونکي ٻڌايائون ته پاڻ ٻه هفتا کن پڪ پاڪستان ۾ رهندا.
آخرڪار اُهو مبارڪ ڏينهن آيو. 13 جولاءِ 2010ع اڱاري جو ڏينهن هيو، مون ڪراچيءَ جو رخ رکيو. خاص ڪمن ۾ سائينءَ جا درشن به هئا ۽ جھاز تي وڃڻ لاءِ ڪمپنيءَ جو ميڊيڪل ۽ شپنگ آفيس جو ميڊيڪل به ڪرائڻو هو. رستي ۾ ئي سائينءَ کي فون ڪيم ته سائين اسان اوهان ڏانهن اچون پيا. مون ساڻ منهنجو سؤٽ جميل به گڏ هيو. تقريبن 11.00 بجي ڊفينس جي گزري لين جي گهٽيءَ نمبر 8 ۾، سائينءَ جي گيٽ جي اچي گهنٽي وڄائيسين. ڊفينس جي گهٽين ۾ اوهان کي هڪ مختلف قسم جي خاموشي محسوس ٿيندي. اوچتو ئي دروازو کليو ۽ اسان کي بيگم صاحبه اندر اچڻ لاءِ چيو، اسان کيس سلام ڪيو ۽ هُن اسان کي ڊرائنگ روم ۾ اچي ويهاريو.
اِتي توهان جي نوٽ ڪيو هجي، ته مون بيگم صاحبه سان ڪوبه رشتو نه جوڙيو آهي ... ”ڀاڄائي“ عام طور تي آئون پنهنجن دوستن يا واسطي وارن جي بيگمات کي ڪوٺيندو آهيان، وڌ ۾ وڌ ادي. پر اهو سوچيندو رهيس ته سائين جن جي ڄمار منهنجي والد صاحب جيڏي آهي، لهاذا جي چاچي چوان ته متان سٺو نه لڳي!!؟ ان کان علاوه مونکي اها به خبر هئي ته پاڻ گهڻو نه ته اڌ sailor ضرور آهي. هن شادي بعد الطاف صاحب سان گڏ اٺ سال ڏينهن رات جهاز تي گذاريا ۽ حيرت جي ڳالهه اها ته کين توڙي ساڻس گڏ سامونڊي سفر ڪندڙ ٻنهي ٻارن کي سخت خراب سمنڊ ۾ به sea-sickness نه ٿي ... جيتوڻيڪ چيف صاحب (الطاف) سندس سفرنامن مطابق، آخري وقت تائين طوفانن ۽ مڇريل ڇولين ۾ الٽيون نه ته اُٻڙاڪ ڏيندو رهيو ٿي.
بهرحال اسان اچي بيٺڪ ۾ ويٺاسين، ته چند لمحن ۾ سائين اسان لاءِ چانهه کڻي آيا، ۽ گڏوگڏ ٻه ڪتاب، ”بندر بازاريون، چنڊ چوائين سچ“ ۽ هڪ رسالو ”وائس آف سنڌ“ جنهن تي سندن فل فرنٽ پيج ڪور فوٽو هيو.
آئون پنهنجيBasic Instinct کي اڃا استعمال ڪرڻ جي شروعات ئي ڪئي هئي، جيڪا هر انسان ۾ قدرتي صلاحيت هوندي آهي، ته هو هر ٻي شخصيت کي پنهنجي صلاحيت، ڄاڻ، علم ۽ تجربي جي آڌار تي پرکڻ جي ڪوشس ڪندو آهي. هيءُ سبجيڪٽ به هڪ عجيب ۽ تمام وسيع آهي. ڪجهه ماڻهو ته رڳو تصوير ڏسي ئي شخصيت جي باري ۾ پنهنجو رايو ڏيندا آهن. ڪي وري ڄمڻ جي تاريخ کان يعني برج ڏسي. هندو مذهب ۾ وري جنم ڪنڊليءَ جي وڏي اهميت هوندي آهي. ڪن سان وري شخصيت جا ستارا ڳالهائيندا آهن. ڪي ماڻهو حاضر جي حرڪتن ۽ چرپر کان به Judge ڪندا آهن، ڪجهه چون ته همراهه رڳو هڪ لفظ منهن مان ڪڍي، ته سندس پورو زائچو ڪڍي ڏيان. هڪ وڏو علم وري Face Reading جو آهي، جنهن جو مون وٽ هڪ سٺو ڪتاب پڻ آهي. گهڻا چون ته صاحب جي صحيح (Signature) وري سڀڪجهه ٻڌايو ڇڏي، نه ڄاڻ اڃا وڌيڪ ڪيترا علم هوندا، جيڪي مون ته ٻڌا ئي ڪونه هوندا.
خير سائين، پاڻ ڪوشش پئي ڪئي سائين الطاف شيخ کي پرکڻ جي، سو به پهرين ملاقات ۾ !!! آهي نه حيرت جهڙي ڳالهه ؟
يقين ڪيو اهي سڀ علم سائين جن تي آزمائڻ جي ڪوشش ڪرڻ وارو، احمقن جي نگريءَ مان آيو هوندو، ڇو ته ڪنهن ڳجهي شخصيت جي گھرائيءَ کي جهاڳڻ جي ڪوشش ڪبي آهي - محترم سائين الطاف شيخ ته هڪ کليل ڪتاب جيان آهن ... سفيد ڪاغذ جيان صاف، هڪ پارسا، چمڪندڙ موتي، شفاف پاڻيءَ وانگر، ٻيائي ته وجود ۾ ئي ڪونه هونِ، جيڪي اندر سو ٻاهر. جيڪا سچائي سندن لکڻيءَ ۾ اهڙي ئي سندن گفتار ۾ سندن ذاتي وڏائي (Ego) جو قتل شايد هو بچپن ۾ ئي ڪري، پوءِ جوانيءَ ۾ قدم رکيو هونِ.
سائين ايندي ئي، اهڙي ته بي تڪلفيءَ سان ڳالهائيندا آيا، ڄڻ اسان هڪ ٻي کي ڪن صدين کان سڃاڻيندا هجون، ۽ ڪنهن به قسم جي تعارف يا (Formal) رواجي ڳالهه ٻولهه جي ته ضرورت ئي ڪونه هئي. سائين ايندي ئي منهنجي ڪتاب جي باري ۾، همٿ افزائيءَ جا الفاظ جهونگاريندا رهيا. اوهان سوچيو، ڪٿي آئون ناچيز، ڪٿي وري پاڻ! سائينءَ جي حيثيت نٿو بيان ڪري سگهان.
مون پنهنجي ڪتاب جون کين 3 ڪاپيون ڏنيون، جيڪي سائينءَ قبول ڪيون ۽ چيائون ته خاص خاص ماڻهن کي ڏيندس جيڪي واقعي پڙهن. اهي سڀ سائين جن جا ٿورا. اتي وري مٿي ٻڌايل سندن ڪتاب به مونکي ڏنائون. عرض ڪيم ته سائين پنهنجي هٿن سان الفاظ لکي ڏين ته مهرباني، ۽ پاڻ تمام قرب مان دعائي الفاظ لکي ڏنا. منهنجي ڪتاب کي کڻندي ئي پنا اٿلايائون ۽ ٻه ٽي مفيد ڳالهيون مونکي ٻڌايائون، جيڪي پبلشر کان ڪوتاهه ٿيون، هڪ ته فوٽو هميشه وچ ۾ ڏبا آهن، نه ڪي بلڪل اڳ ۾، ڇو ته عام ماڻهوءَ جي هڪ فطرت آهي، ته جڏهن هو ڪتاب کي کڻي پنا هڪ پاسي کان تڪڙا اٿلائيندو آهي، ته يڪدم وچ تي پهچندو آهي ۽ فوٽو نظر ايندا آهن. ٻيو هڪ صفحي تي ٻن کان وڌيڪ فوٽا نه ڏجن. ان کان علاوه ڪيئي مشورا، همٿ افزائي ۽ گائيڊ ڪرڻ جون ڳالهيون. اسان اڃا ڳالهين ۾ ئي هئاسين، ته پاڪستانين جو نصيب اچي اسان کي مليو، ”لوڊشيڊنگ“! جي ها! بجلي هلي وئي!! اتي اسان ٻڌا ٽپڙ ۽ هلي ويٺاسين ٻي ڪمري ۾، جنهنجون دريون کليل هيون ۽ هوادار هو، ايتري ۾ سائين چانهه به کڻي آيا، جيڪا پيتيسين.
سائينءَ جي چوڻ مطابق ”ماڻهو سوچيندا هوندا ته آئون ڪو ڏاڍو ڪو ڪچهريءَ جو ڪوڏيو هوندس ۽ ملڻ ۾ وڏو مزو ايندو هوندو، پر حقيقت ۾ پنڌرهن منٽن کانپوءِ ماڻهو بور ٿيو پون. آئون کين خشڪ قسم جو ماڻهو لڳندو آهيان“، پر مونکي اهو ڪجهه ڪونه لڳو. اصل ۾ اسان جو وقت ڪيئن گذريو؟ خبر ئي ڪونه پئي! ڄڻ ته ڪو وقت اُڏامي ويو هجي. آخرڪار اجازت وٺڻ جي گهڙي اچي وئي، پر انهن لمحن کي هميشه محفوظ ڪرڻ لاءِ، اسان سائينجن جي گهر جي ٻاهران لڳل، جھاز جي Steering Wheel جي پاسي ۾ اچي فوٽو ڪڍرايا. جيڪي واقعي هڪ يادگار تحفو آهن. مون به پنهنجي ڪئميرا ساڻ آندي هئي، لهاذا اسان به سائينءَ جي ڪئميرا کان علاوه فوٽو ڪڍرايا. اسان موڪلائي اچي گاڏيءَ ۾ ويٺاسين، بس روانا ئي ٿيڻ وارا هئاسين، ته سائينءَ جو وري دروازو کليو ۽ سائين چيو لطيف! رستو خبر اٿئي نه؟ هتان سڌو وڃي کاٻي ڦرجان، ۽ پوءِ مين روڊ تي وڃي چڙهندين، اهو سولو اٿئي. سائين اسان جي گاڏيءَ جو رخ ڏسي اندازو لڳايو هوندو ته اسان ڏکئي رستي کان آيا آهيون. سائينءَ جو رستو ٻڌايل واقعي بنهه سولو هو، ڇو ته اسان اچڻ وقت ڀلجي پيا هئاسين. ڏسو نه سائينءَ جي پرک ڪرڻ ۽ خيال ڪرڻ!
اهو ڏينهن هيو 13 جون 2010ع جو، آئون ڪمپنيءَ جي آفيس روانو ٿي ويس. ان کانپوءِ هڪ واري سائين ٻڌايو ته امر جليل سان منهنجو انٽرويو آهي، سنڌ TV تي، فلاڻي ڏينهن ۽ وقت، ضرور ڏسجان! جيڪو ڏٺوسين.
اصل ۾ سائين منهنجو ذڪر ڪيو هيو، ۽ منهنجي سفر نامي ”جو ڏٺم سو لکيم“ جو پڻ! جيتري تائين مون جھاز جوائن ڪيو، تنهن ڏينهن تائين مونکي گائيڊ ڪندا رهيا، جڏهن مون کين وڃڻ کان اڳ فون ڪيو هيو.
واقعي سائين هن مقدس ڌرتي، سنڌ جا اُهي سپوت پُٽ آهن، جنهن تي هي سرزمين ۽ سنڌي قوم، ڀٽائي گهوٽ ۽ شيخ اياز وانگر هميشه ناز ڪندي رهندي.
ماسٽر مئرينر،
ڪئپٽن عبدالطيف لاشاري
فون 03013284711