دنيا جا ٽوئرسٽ اِفسوس شهر لاءِ اچن ٿا....
اصحاب ڪهف (Seven Sleepers) جي قبرن مٿان يادگار ۽ اِفسوس شهر جون ٻيون شيون ڏسڻ لاءِ اڄ به دنيا جا ٽوئرسٽ اچن ٿا. افسوس شهر جيڪو ان وقت خوبصورت ۽ مشغول بندرگاهه هو درياهه جي رخ بدلجڻ ۽ حملن ڪري آهستي آهستي ڀنڀور وانگر کنڊهر ٿي ويو آهي. بندرگاهه جي لٽجڻ ڪري سامونڊي ڪنارو پري ٿي ويو. اتي هاڻ نئين بندرگاهه سيلچوڪ (Selcuk) جنم ورتو آهي، جتي آئون ترڪ ميزبان سان گڏ ازمير کان باءِ روڊ پهتو هوس. منهنجو جهاز ازمير ۾ لنگر انداز هو. ترڪيءَ جي شهرن مان سڀ کان گهڻا ٽوئرسٽ سيلچوڪ ۾ اچن ٿا. سيلچوڪ بندرگاهه ۾ دنيا جي مختلف ملڪن کان وڏا وڏا ڪروزر (پئسينجر جهاز) ٽوئرسٽن کي کڻي ايندا رهن ٿا ۽ مسافرن جي ڪري هنن جهازن کي بندرگاهه ۾ جيٽي (ڌڪي) سان لڳي بيهڻ جي ترجيح ڏني وڃي ٿي. اسانجا جهاز مالبردار (Cargo) هجڻ ڪري هميشه Along Side (يعني جيٽيءَ تي بيٺل پهرين جهاز سان لڳي) بيهن ٿا يا بندرگاهه جي وچ چئنل ۾ لنگر ڪيرائي يا موئرنگ (Buoy) سان ٻڌجي بيهن ٿا. اِفسوس سمجهو ته هاڻ سيلچوڪ Celcuk جو ئي هڪ حصو آهي جيئن ”ستين جو آستان“ روهڙيءَ جو. سيلچوڪ ۾ ايندڙ ٽوئرسٽ ايجين سمنڊ جي خوبصورت آبهوا ۽ شهر جي رنگينين مان لطف وٺڻ کان علاوه افسوس شهر جا کنڊهر، خاص ڪري هيءَ غار ۽ غار وارن سنگتين (اصحاب ڪهف) جي ياد ۾ ٺهيل يادگار، ورجن ميريءَ جو مندر، سلجوقين جي زماني جو آرٽ ورڪ، ڇهين صديءَ جو گرجا گهر Basilica of St John وغيره ڏسڻ اچن ٿا. ان کان علاوه ”عيسيٰ بي“ مسجد جيڪا 1375 ۾ ٺهي ۽ Grand Fortess قلعو پڻ، ڏسڻ وٽان شيون آهن. سيلچوڪ بندرگاهه وارو سامونڊي ڪنارو جيڪو اڄ به ”اِفسوس بيچ“ سڏجي ٿو ترڪيءَ جي وڏين بِيچين (سامونڊي تانگهن ڪنارن) مان آهي، جنهن جي ڊيگهه 12 ڪلوميٽر ٿيندي. مسجد عيسيٰ بي (Isa Bey) ترڪ شهزادي عيسيٰ جي ياد ۾ ٺهرائي وئي هئي. ترڪ ٻوليءَ ۾ Bey جي معنيٰ شهزادو آهي.
آخر ۾ اهو لکندو هلان ته هي سڄو احوال ڪهف سوره جي ڪري ڌيان ۾ اچي ويو نه ته ترڪيءَ جي هن شهر اِفسوس جهڙن ٻين به ڪيترن ۾ وڃڻ ٿيو پر پوءِ ڪنهن تي لکڻ جي موڊ ٿي ڪنهن تي نه. مون کي خبر ناهي ته اسان وٽ ڪيترا ڪهف سوره جي معنيٰ ۽ تفسير کان واقف آهن پر منهنجو جن ڏيهي توڙي پرڏيهي مسلم ۽ نو مسلم دوستن سان واسطو پوي ٿو اهي هن سوره جي تلاوت ڪرڻ جي تلقين ڪن ٿا. قرآن جي هيءَ سوره هڪ طاقتور سوره آهي جيڪا ڪيترائي ماڻهو جمعي ڏينهن ضرور پڙهن ٿا.
* حضور صلعم جن فرمايو ته ڪهف سوره پڙهندا ڪيو ڇو ته ان سان سڪون ملي ٿو ۽ اها سوره بذريعه وحي قرآن ۾ نازل ٿي آهي. (بخاري شريف)
* حضرت ابوالدرداءَ رضه کان روايت آهي ته حضور صه جن فرمايو ته جيڪو شخص سوره ڪهف جون شروعاتي ڏهه آيتن جي تلاوت ڪندو اهو دجال جي فتني کان محفوظ رهندو. (ابو دائود، نسائي).
* معاذ بن انس رضه کان روايت آهي ته حضور صه جن فرمايو ته جنهن ماڻهوءَ سوره ڪهف جي شروعات ۽ آخر پڙهي اهو مٿي کان پيرن تائين روشن رهندو ۽ جيڪو شخص هن سوره کي مڪمل پڙهندو ان لاءِ زمين ۽ آسمان جي وچ ۾ نور ئي نور هوندو. (مسند امام احمد)
* حضرت عبدالله بن عمر رضه کان روايت آهي ته حضور صلعم جن فرمايو ته جنهن شخص جمعي ڏينهن سوره ڪهف پڙهي قيامت جي ڏينهن مٿي کان پيرن تائين ۽ زمين کان آسمان تائين هن لاءِ نور ئي نور هوندو ۽ ٻنهي جمعن جي وچ ۾ ڪيل گناهه معاف ڪيا ويندا. (تفسير ابن ڪثير)
* حضرت امام حسين رضه کان روايت آهي ته جنهن شخص جمعي جي ڏينهن سوره ڪهف پڙهي اهو سڄي هفتي تائين هر فتني کان محفوظ رهندو ۽ جيڪڏهن دجال به نڪتو ته هو ان کان به محفوظ رهندو. (تفسير ابن ڪثير).