پهرين کان وڌيڪ عنايتون ...
حضرت ايوب عه بابت قرآن مجيد ۾ رب پاڪ فرمائي ٿو ته بيشڪ اسان کيس صابر ۽ ثابت قدم ڏٺو. هو ڪهڙو نه چڱو ٻانهو هو. يقينن هو هر حالت ۾ (الله جي حڪمن ڏي) رجوع ڪندڙ هو (يعني الله جي حڪمن جي تعميل ڪندو هو). 40:38
امام بخاريءَ رحه پنهنجي تاريخ ۾ حضرت ابوالدرداءَ رضه جي حوالي سان نقل ڪيو آهي ته جڏهن حضرت ايوب جو ذڪر ايندو هو ته نبي ڪريم صه جن چوندا هئا: “کَانَ اعبَدَ البَشَرِ”. (هو سڀ ۾ گهڻو عبادت گذار ماڻهو هو).
حضرت ايوب جو قصو ٻڌايو ويو آهي ته الله جي نيڪ ٻانهن تي جڏهن تڪليفون اچن ٿيون ته هو پنهنجي رب سان گلا شڪوو ڪرڻ بدران صبر سان انهن آيل آزمائشن کي برداشت ڪن ٿا ۽ رب کان ئي مدد گهرن ٿا. هنن جو اهو طريقو هرگز نٿو رهي ته جيڪڏهن ڪجهه عرصي لاءِ خدا کان دعا گهرڻ تي هنن مٿان اها مصيبت نه ٽري ته هو مايوس ٿي ٻين جي آستانن تي وڃي مٿو ٽيڪين. الله جا نيڪ ٻانها سمجهن ٿا ته جيڪي ڪجهه ملڻو آهي اهو پنهنجي اپائڻهار کان ئي ملندو ان ڪري مصيبتن جو سلسلو کڻي ڪيڏو به ڊگهو ٿئي هو پنهنجي رب جي رحمت جائي اميدوار رهن ٿا.
هڪ عقلمند ماڻهوءَ لاءِ اهو ئي سبق آهي ته انسان کي نه سٺين حالتن ۾ خدا کي وساري سرڪش ٿيڻ کپي ۽ نه خراب حالتن ۾ مايوس ٿيڻ کپي. تقدير جي ڀلائي توڙي برائي رب جي اختيار آهي. ان ڪري عقلمند ماڻهوءَ کي هر حال ۾ الله تي توڪل ڪرڻ کپي ۽ هن جي رحمت مان اميد لاهڻ نه کپي.
الله تعاليٰ کي بندي جي آڪڙ جيڏي ناپسند آهي ايڏي ئي هن جي عاجزيءَ جي ادا پياري آهي. بندو جيڪڏهن ڪو ڏوهه ٿو ڪري ۽ تنبيهه ڪرڻ تي ابتو هو وڌيڪ آڪڙجي ٿو ته هن جو انجام ابليس وارو ٿئي ٿو. ان جي برعڪس ٿوري به لغزش بندي کان ٿي وڃي ۽ هو توبه تائب ٿي عاجزيءَ سان پنهنجي رب جي اڳيان جهڪي وڃي ته هن جي مٿان اهي نوازشات فرمايون وڃن ٿيون جيڪي حضرت دائود ۽ حضرت سليمان تي فرمايون ويون. حضرت سليمان عه استغفار بعد جيڪا دعا ڪئي (اي منهنجا رب مون کي معاف ڪر ۽ مون کي اها بادشاهي ڏي جيڪا مون کان پوءِ ڪنهن لاءِ باعث سزا نه ٿئي. بيشڪ تون ئي اصل داتا آهين) الله تعاليٰ ان جو لفظ بلفظ پورو ڪيو ۽ هن کي واقعي اهڙي بادشاهي عطا ڪئي جيڪا ان کان اڳ پهرين نه ڪنهن کي ملئي هئي ۽ نه ان کان پوءِ عطا ڪئي وئي. هوائن تي حڪم ۽ جنن تي حڪمراني هڪ اهڙي غير معمولي طاقت آهي جيڪا انساني تاريخ ۾ فقط حضرت سليمان عه کي ئي بخشي وئي.
رب پاڪ حضرت سليمان عه ۽ حضرت دائود عه جو قصو ٻڌائي هڪ ئي وقت ٻه ڳالهيون ذهن نشين ڪرائڻ ٿو چاهي. هڪ ته پروردگار جي وٺ پڪڙ کان نبين تائين ڪو بچي نٿو سگهي، تابديگران چه رسد. ٻي ڳالهه ته انسان لاءِ صحيح رويو اهو ناهي ته هو ڪو ڏوه ڪري آڪڙ ڪري. پر هن کي کپي ته پنهنجي غلطيءَ جو احساس ٿيڻ تي هو عاجزيءَ سان پنهنجي رب جي اڳيان جهڪي توبهه ڪري ۽ معافي گهري. ان ئي رويي جي نتيجي ۾ الله تعاليٰ انهن بزرگن جي لغزشن کي نه فقط معاف ڪيو پر هنن کي پهرين کان به وڌيڪ عنايتن ۽ خوشحالين سان نوازيو.