ملائيشيا ۾ ڇا مسواڙي ڦڏو نٿو ڪري؟
پڙهندڙ ضرور سوچيندا هوندا يا سامهون هجان ته اهو سوال ڪن ته “ملائيشيا ۾ ائين ڀلا ڇو آهي؟ ڇا اتي مسواڙي مسواڙ ڏيڻ ۾ ڦڏو نٿو ڪري ڇا، يا گهر تي قبضو نٿو ڪري ڇا؟” ٿي سگهي ٿو ته مسواڙيءَ جي نيت اتي به خراب ٿيندي هجي پر ملائيشيا جو مسواڙ بابت اهڙو قاعدو قانون آهي جو گهر جي مالڪ کي يڪدم انصاف مليو وڃي. آئون پاڻ به اهو ئي سوچيندو آهيان ته اسان وٽ به جيڪر ائين ٿئي ته اسان وٽ به ٻنهي ڌرين لاءِ سُک ٿي وڃي. بي گهر يا ان شهر ۾ بدلي ٿي آيل کي يڪدم گهر مسواڙ تي ملي وڃي ۽ مالڪِ مڪان جڏهن چاهي گهر خالي ڪرائي سگهي. ملائيشيا ۾ مسواڙ تي گهر وٺڻ يا ڏيڻ مهل فقط علائقي جي پوليس اسٽيشن تي اطلاع ڪرڻو پوندو آهي ۽ خالي ڪرائڻ وقت مقرر تاريخ کان هفتو مٿي ٿي وڃڻ تي وڪيل ڪرڻ يا ڪورٽ ۾ وڃڻ بدران ان پوليس اسٽيشن تي شڪايت درج ڪبي آهي ۽ ٻن ڏينهن کان پوءِ پوليس جي موبائيل مالڪ کي گهر خالي ڪري ڏيندي آهي. ان خواريءَ کان بچڻ لاءِ ڪو ورلي مسواڙي ڦڏو ڪري ٿو. ان ڪري ملائيشيا ۾ پوڙها، پوڙها، گهر مسواڙ تي ڏيڻ ۾ سڪون محسوس ڪن ٿا.
پڙهندڙن لاءِ ملائيشيا بابت هڪ ٻي دلچسپ ڳالهه به لکندو هلان. ملائيشيا ۾ ڪناري جي نوڪري ڪرڻ دوران مون ٻه ٽي دفعا اهڙا واقعا ڏٺا جن ۾ مسواڙين گهر خالي ڪرڻ ۾ دير يا ٽال مٽول ڪئي هوندي ۽ پوءِ ٿاڻي تي دانهن ڏيڻ تي پوليس سامان ڪڍي ٻاهر ڪيو هوندو. اهو ڪم باءِ روڊ سنگاپور يا ڪوالالمپور ويندي رستي تي مون ڪنهن لبوق چينا، سنگائي اڊانگ، موئر، جاسين جهڙي ڳوٺ مان لنگهندي ڏٺو هوندو. اهي ڳوٺ ته نه پر هالا، جهڏي، جهمپير ۽ کپري جهڙا شهر ٿيا. سامان ۾ مون هميشه ڏٺو ته ملئي ماڻهن جو اسان وانگر ڪو گهڻو نٿو ٿئي. بس ٻه کن پيتيون، اهڙيون ٻه کن هڙون ۽ ڇٻي کن ٿانون ديڳڙن جي توهان کي اهو پڙهي به حيرت ٿيندي ته ملائيشيا جي گهرن ۾ سامان رکڻ لاءِ اسان وانگر ڍير ڪٻٽ ۽ پڇٽيون به نه آهن. اسان کي رهائش لاءِ ٽن بيڊرومن وارو جيڪو سٺي ۾ سٺو گهر مليو ان ۾ به هڪ ٻه ڪٻٽ اسان پنهنجي پئسن مان وٺي رکيو، ڀتين ۾ ته هوئي ڪو نه. اهو ان ڪري آهي جو هڪ ته ملائيشيا ۾ سڄو سال سئيٽر جهڙو به سيءُ نٿو پوي. ملائيشيا، انڊونيشيا ۽ سنگاپور جهڙا ملڪ دنيا جي گولي تي خط استوا جي ڀرسان آهن جن ۾ سڄو سال سج جا ڪرڻا سڌا پوڻ تي آفريڪا جي ڪينيا، يوگنڊا، سوماليا، گئبن ۽ ڪانگو جهڙن ملڪن وانگر سخت گرمي ٿيڻ کپي پر ٻارهوئي مينهن ۽ جهڙ هجڻ ڪري ملائيشيا جي موسم خوشگوار رهي ٿي پر سيءُ هرگز نٿو پوي سو ان ڪري هن پاسي جي ملڪن جا رهاڪو سئيٽر، ڪوٽن، رلين سوڙن جي خريداري ۽ انهن کي ڪٻٽن ۾ رکڻ کان بچيا پيا آهن. اندر ٻاهر پائڻ جي سٿڻ قميص (يعني گوڏ قميص يا پتلون) به ٻه يا ٽي ڪافي ٿا سمجهن. اسان وانگر گرمي ۽ مٽي ڌوڙ ناهي جو روز وڳو ميرو ٿئي. هفتو هفتو پائڻ بعد به اهڙي جو اهڙو رهي ٿو. سڄو ملڪ جابلو آهي. هر وقت مينهن پوڻ ڪري مٽيءَ جونالو نشان به نه آهي. ڪنهن ڪونڊيءَ ۾ گل پوکبا آهن ته ان لاءِ مٽي ڊپارٽمينٽ اسٽور تان وٺي اچبي آهي. سو ملائيشيا جا ماڻهو گهڻا وڳا ٺهرائڻ کان به ڇٽا پيا آهن جو پوءِ انهن کي رکڻ لاءِ ڪٻٽ ڳوليندا وتن. ڪيترن کي ته مون ڏٺو ته هڪ وڳو هنن جي جسم تي هوندو ته ٻيو ڌوئي رسيءَ تي سڪڻ وارو اتي ئي پيو لڙڪندو آهي. هفتي ڏيڍ کان پوءِ ان کي استري ڪري پائيندا ۽ جسم تي پهريل لاهي ڌوئندا.
اسان وٽ شادين لاءِ-خاص ڪري ڇوڪرين لاءِ وڳا وٺي گڏ ڪن پر ملائيشيا ۾ امير توڙي غريب شادي وارن ڪاڄن لاءِ دڪانن تان مسواڙي وڳا توڙي سون جهڙا نقلي ڳهه ڳٺا وٺي استعمال ڪن. اسان وٽ لکين رپين جا ٺهرايل شاديءَ جا جوڙا شادي رات پائڻ بعد ڪٻٽ ۾ سٿيا ويندا آهن جن کي پوءِ تُٿو کائيندو رهي ٿو.
ٽي ڳالهه اها ته اسان وٽ رڌڻا ۽ انهن سان گڏيل اسٽور اٽي، چانورن، کنڊ دالين۽ ٻين شين سان ڀريا وڃن ٿا. اهو سوچي ته اها شيءِ متان مهانگي ٿي وڃي، متان ناپيد ٿي وڃي. پر ملائيشيا ۾ ائين نه آهي. ملائيشيا جو وڏو شهر هجي يا ڳوٺ، اتي جي دڪانن تي ٻارهوئي هر شيءِ ملي ٿي ۽ تقريبن ساڳي اگهه تي، ويندي ننڍڙن ڳوٺن (ڪمپونگن) ۾ به پائوڊر کير، مکڻ، پنير، ماکي، تيل جهڙيون ولائتي شيون ۽ ميوو هر وقت ساڳي اگهه تي ملي ٿو. صوف ٿڌن ملڪن جو ميوو آهي جيڪو ڌارين ملڪن کان ملائيشيا ۾ امپورٽ ڪيو وڃي ٿو. پر سال جا ٻارهن مهينا توهان کي صوفن، سنگترن، انگورن جهڙو ميوو شهرن توڙي ڳوٺن ۾ ملندو. ان ڪري ملائيشيا جي ماڻهن کي ڪا به شيءِ اسٽور ڪرڻ جي عادت ئي ڪانهي. جيڪا شيءِ جڏهن وڻي ٿي اها ضرورت جيتري ان وقت وٺي اچن. پر جي ٻه ڏينهن گهر ۾ رڌ پچاءُ نٿو ٿئي ته به هنن کي فڪر نٿو رهي ٻار ٻچا (شاگرد)، صاحب (مڙس)، سس سهرو گهر کان ٻاهر ڪنهن ريسٽورنٽ، گاڏي واري، ڌاٻي واري گهوريئڙو کان روٽي چنائي (دال اڦراٽو) ناسي ليما (مڇي ڀت) يا ڪا ٻي شيءِ وٺي کائي ڇڏين. خرچ ۾ اوڻهين ويهن جو فرق مس ٿئي. ڇو جو ان معاملي ۾ به ملائيشيا جون ٻه ڳالهيون ڏاڍيون سٺيون آهن: هڪ ته وڪڻڻ وارو گهڻو فائدو نٿو رکي ۽ نه زوريءَ مقرر سنگل يا ڊبل پليٽ گراهڪ جي مٿي ۾ هڻي ٿو. هوٽلن ۾ به گراهڪ جي مرضيءَ تي آهي ته هو خالي پليٽ کڻي ان ۾ پنهنجي مرضيءَ مطابق ڀت، ڀاڄي يا مڇي، ڪڪڙ کڻي، سلاد کڻي وغيره ۽ آخر ۾ دخل تي ويٺل سيٺ هن جي کنيل کاڌي موجب هن کان پئسا وٺي ٿو. ٻي ڳالهه اها ته کاڌي جي معيار قائم رکڻ ۾ ملائيشيا جي حڪومت تمام سخت آهي. ڪو به پاروٿو کاڌو يا ملاوت وارو مصالحو يا ڪا شيءِ گراهڪ کي ڏيو نٿو سگهي جو ان لاءِ تمام ڳريون سزائون آهن. اهو ئي سبب آهي جو توهان ڪنهن فائيو اسٽار هوٽل ۾ کائو يا ڪنهن گاڏي واري کان وٺي يا انهن مائين کان جيڪي ڀت ۽ ڀاڄيءَ جون پڙيون ٺاهي ڇٻڙيءَ ۾ رکي گهر گهر وڪڻن ٿيون، سڀني جو کاڌو صاف سٿرو ۽ صحتمند ٿئي ٿو. اهو ئي سبب آهي جو ڪوالالمپور جهڙن وڏن شهرن ۾ به توهان ڏسندائو ته ڪيترين وڏين آفيسن جا اعليٰ آفيسر فوٽ پاٿ تي ويٺل مائين کان يا گاڏي وارن کان ڀت ٻوڙ يا ٻي ڪا شيءِ وٺي کائيندي نظر ايندا. سو ملائيشيا جي حڪومت قاعدا قانون سخت رکي عوام لاءِ سک ڪري ڇڏيا آهن. ساڳي وقت گاڏي وارن (ريڙهي وارن) ۽ ڌاٻي وارن جا به مزا آهن جو اهي جيڪي ڪمائين ٿا ان ۾ سڄو حصو هنن جو ئي رهي ٿو. نه پوليس کي خرچي ڏيڻي پوي ٿي ۽ نه ڪنهن سياسي غنڊي کي ڀتو ڏيڻو پوي ٿو.