مختلف موضوع

زندگيءَ جا ميلا

الطاف شيخ صاحب هاڻي هڪ نئين ترتيب سان لکي رهيو آهي، جنهن کي نہ تہ ڪو سفرنامو چئي سگهجي ٿو نہ وري نصيحت نامو! ڪي ويھارو کن موضوع، جن جو پاڻ ۾ ڪو لاڳاپو بہ نہ آهي، سي هن ڪتاب ۾ آندا ويا آهن. پر هر مضمون پڙهڻ کان پوءِ هڪ شعوري سگهہ حاصل ٿئي ٿي، ڪا نئين ڄاڻ ملي ٿي، ڪو جذبو اڌمو کائي ٿو تہ ڪاش اها جاءِ، بازار، بندر وغيره مان پاڻ ڏسان ها ۽ هڪ جيڏن کي ٻڌايان ها. ڪتاب ۾ موت ۽ حيات، اصحاب ڪھف جي غار جيڪا افسس شھر ۾ آھي، دين سان دلچسپي، پيري ۽ موت جي حقيتن بابت مضمون شامل آھن.

  • 4.5/5.0
  • 21
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book زندگيءَ جا ميلا

وزيراعظم صحيح طرح ڊيوٽي نه پيو ڏئي....

وزيراعظم صحيح طرح ڊيوٽي نه پيو ڏئي....

اسان جي ڪيترن ماڻهن کي اها ڳالهه ذهن ۾ رهي ٿي ته مغرب فحاشي جو نالو آهي، مغرب جا ماڻهو ڪافر آهن... پر اها ڳالهه ناهي. جيڪي اسان جا ماڻهو يورپ يا آمريڪا ۾ رهن ٿا انهن کان پڇي ڏسو. هو توهان کي ٻڌائيندا ته هو مذهب جي معاملي ۾ آزاد آهن ۽ اتي جي مسجدن ۾ سڪون سان نماز پڙهن ٿا. مختلف ملڪن جا عالم جمع نماز تي واعظ ۽ خطبو پڙهن ٿا. ڏٺو وڃي ته پاڻ اسان وٽ مسجدن ۾ بم ڦاٽڻ جو خوف رهي ٿو... اسان وٽ هڪ مسلمان ٻئي تي ٽيڪا ٽپڻي ڪري ٿو ۽ پاڻ کي نيڪ ۽ ٻئي کي ڪافر ثابت ڪرڻ جي ڪوشش ڪري ٿو.
سچ ڳالهه اها آهي ته اسان کي اسلام جي ڄاڻ پنهنجي ڳوٺ يا ملڪ ۾ نه پر ولائت ۾ انهن نو مسلم گورن کان گهڻي پئي جيڪي عيسائي يا يهوديءَ مان مسلمان ٿيا. سئيڊن ڊئنمارڪ، جرمني ۾ رهڻ دوران اتي جي مسجدن جي امامن يا ٻين ملڪن کان ايندڙ گورن يا شيدي آمريڪن مسلمانن جي ليڪچرن مان ڄاڻ ٿي. اسان وٽ ماڻهو سمجهن ٿا ته مغرب، يعني يورپ يا آمريڪا جهڙن ملڪن۾ ۽ جپان جهڙن ماڊرن ايشيائي ملڪن ۾ رهندڙ اتي جا ماڻهو اخلاقي طرح ڪريل آهن. بس اسان ئي نيڪ ۽ شريف انسان آهيون. جيتوڻيڪ جي انصاف جي نظر سان ڏٺو وڃي ته مسلمان ٿي ڪري صحيح طرح هلڻ بدران جڏا ڪم اسان جا ماڻهو ڪن ٿا. اسان جي اخلاق جو گراف هاڻ ته اسان جي ايشيائي مسلمان ملڪن کان به ڪري پيو آهي. انڊيا واري سفرنامي ۾ لکيو اٿم ته اسان دهليءَ جي ڪالڪا علائقي جي هڪ ڌرمشالا ۾ رهيل هئاسين جتي ڪالڪا ديويءَ جي مندر کان علاوه ٻيا به ڪيترائي مندر آهن جيئن ته رگهوناٿ مندر، ڪرشنا مندر، ساءِ ڌام مندر، شِوَ مندر ۽ هڪ سکن جو گوردوارو ”شي گرو سنگهه صاحبا“ پڻ آهي. يعني هيءَ سڄي پسگردائي هندن جي آهي. اتي گرو روي داس مارگ (روڊ) جي ڪنڊ تي جامع مسجد گري نگر پڻ آهي. آئون ڌرمشالا جي پوئين پاسي واري گهٽي ”مسجد لين“ وٺي اتي نماز پڙهڻ ويندو هوس. خاص ڪري مغرب ۽ عشا جي نماز. هيءَ مسجد تمام وڏي آهي ۽ منجهس مدرسو به آهي. آئون پنهنجي ملڪ جو ستايل خاص ڪري انهن ڏينهن ۾ ڪراچي جي مسجدن ۽ امام بارگاهن ۾ جيڪي بم ڦاٽي رهيا هئا، انهن جو خوف کاڌل، هر وقت اهو سوچيندو رهندو هوس ته هتي نمازي ڪيئن ٿا اچن! انهن جي چهرن تي نه خوف آهي ۽ نه سندن ڳالهين مان ڊپ لڳي ٿو. هتي ته ڪنهن وقت به هندو حملو ڪري سگهن ٿا جو گيٽ تي ڪو پوليس وارو به ڪونهي. آخر هڪ ڏينهن مسجد جي امام کان پڇيم جيڪو ٻارن ٻچن سان مسجد اندر ڪوارٽر ۾ رهي ٿو. تنهن چيو ته هتي انڊيا ۾ اهڙي به بدامني ناهي ”هن مسجد ۾قرآن پڙهڻ لاءِ ٻاهران ايندڙ ٻارن کان علاوه ٽيهارو کن اندر به رهن ٿا. جمعي نماز تي ته ايترا ماڻهو اچن ٿا جو روڊ تائين صفون ٿين ٿيون. مسجد جي پويان سڄو علائقو هندن جو آهي ته به هتي ڪو ائين نالو نٿو وٺي“ هن وڌيڪ ٻڌايو ته ”هن مسجد کي ٺهي ٽيهه سال اچي ٿيا آهن پر اسان هن کي تالو نه هنيو آهي. ڏينهن رات کلي پئي آهي.“
”اسان اخبارن ۾ پڙهندا رهون ٿا ته توهان وٽ پاڪستان ۾ محرم جي ڏينهن ۾ شيعن ۽ سنين جا جهيڙا ٿيندا رهن ٿا. هتي به شيعا حضرات جلوس ڪڍن ٿا. پر ڪو اهڙو وڏو گوڙ نٿو ٿئي. البت ڪڏهن ڪڏهن ڪنهن هنڌ ٿوري گهڻي معمولي کٽ ڦٽ ضرور ٿئي ٿي پر پوليس يڪدم ڪنٽرول ڪريو وڃي“.
اڄ کان ٽيهارو سال اڳ اسان جو سنڌيءَ جو ليکڪ قمر شهباز انڊيا ويو هو. هن ٻڌايو ته هن جڏهن انڊيا جي ڪجهه مسلمانن کان پاڪستان اچڻ لاءِ پڇيو ته هنن جي ڳالهين مان پاڪستان ۾ رهڻ جي شديد خواهش ظاهر ٿي رهي هئي. بنا ڪنهن شڪ جي انهن ڏينهن ۾ پاڪستان جون معاشي حالتون انڊيا کان بهتر هيون. نوڪريون ۽ Jobs ايترا هئا جو تعليم مڪمل ڪرڻ سان نوڪري ملي وئي ٿي. ٻاهرين ملڪن ۾ به پاڪستان جي وڏي عزت هئي. ڪيترن ملڪن ۾ ته پاڪستاني بنا ويزا جي ويا ٿي. جتي ويزا جي ضرورت هئي اتي اپلاءِ ڪرڻ سان يڪدم ملي وئي ٿي. آئون ملائيشيا ۾ هوس ته مون سان ڪم ڪندڙ انڊين کي سنگاپور يا ٻئي پاسي ٿائلينڊ وڃڻ لاءِ پهرين ويزا لاءِ Apply ڪرڻو پوندو هو پر اسان پاڪستاني جڏهن چاهيندا هئاسين پنهنجي ڪار ۾ يا ٽرين ذريعي ملائيشيا کان سنگاپور يا ٿائلينڊ هليا ويندا هئاسين. اسان کي ويزا جي ضرورت نه هوندي هئي. پوءِ 1989ع ۾ ٿائلينڊ ۽ 1990 ۾ سنگاپور اسان جي ملڪ تي پابندي مڙهي ته سندن ملڪن ۾ داخل ٿيڻ لاءِ ڪراچي يا اسلام آباد مان ويزا لڳرائي اچو. جيڪا پهرين ته يڪدم ملي وئي ٿي پر پوءِ اسان پاڪستانين جي وڌندڙ ڏوهن ڪري اسان لاءِ اڄ تائين ڪنهن ملڪ جي ويزا حاصل ڪرڻ هڪ ڏکيو ڪم ٿي پيو آهي. گهڻن جو اهو چوڻ آهي ته ان ۾ افغانين جو ڏوهه آهي. جيڪي پاڪستاني پاسپورٽ ٺهرائي ولايت جي ملڪن ۾ ڏوهه ڪن ٿا پر سوال آهن ته انهن کان رشوت وٺي پاسپورٽ ۽ شناختي ڪارڊ ته اسان جا نادرا جي اداري جا پاڪستاني يا اسانجي سفارتخانن جا ماڻهو ڏين ٿا. ان کان علاوه اڄ به هر ملڪ ۾ غيرقانوني اسان جا ماڻهو پهچن ٿا يا ويزا جو مدو ختم ٿيڻ بعد ترسي پوڻ ڪري اسان جا ئي ماڻهو جيلن ۾ آهن. ان قسم جي ڏوهن ڪري اسان جي ماڻهن کي ڌارين ملڪن ۾ نوڪريون ۽ Jobs به نٿا ملن. ايتري قدر جو آئون ڏسان پيو ته ڪيترن ملڪن ۾ دبئي دوحا کان ملائيشيا انڊونيشيا ۾ اسان جي پاڪستانين جا يا انهن پاڪستانين جا ڪارخانا ۽ ڪاروبار آهن جيڪي انهن ملڪن جا شهري آهن. هو انڊين، بنگلاديشي ۽ سريلنڪن کي ته نوڪريون ۽ مزوريون ڏين ٿا پر پنهنجن پاڪستانين کي هرگز نه! هو اهو ئي چون ٿا ته پاڪستاني ڦڏي باز آهن. پاڪستانين وٽ ڊگري آهي پر ڪم جي ڄاڻ ناهي. پاڪستاني ايمانداريءَ سان نوڪري نٿا ڪن... هر وقت گسائڻ جي چڪر ۾ رهن ٿا.... پگهار تي به گهوپي ڪن ٿا ۽ ڪيترا ڏوهن ۾ به Involve ٿين ٿا.... هاڻ هي ڳالهيون اڻ واقف کي ٿي سگهي ٿو ڪوڙ لڳن ۽ ڏک پهچائين پر جن کي ٻاهر جو تجربو آهي انهن کي خبر آهي ته اسانجي ملڪ جي ڪجهه ماڻهن جي غلط حرڪتن ڪري اسانجو ملڪ بدنام ٿي ويو آهي ۽ ان سان واسطو رکندڙ سڀ ماڻهو Suffer ڪن ٿا.
سو دهليءَ ۾ هجڻ دوران جن مسلمان شاگردن، دڪاندارن، پورهيتن سان سلام دعا ٿي انهن مان ڪجهه کان مون ضرور پڇيو ته هو چاهيندا ته انڊيا ڇڏي پاڪستان رهن جيڪو مسلمانن جو ملڪ آهي؟ مون کي حيرت ٿي ته ڪنهن هڪ به هائوڪار نه ڪئي.
”ڇو ڀلا؟“ مون پڇيو. جواب ۾ هنن اهو ئي چيو ته ”انڊيا جي پاسپورٽ جي Value آهي. اسان کي هر ملڪ جي آسانيءَ سان ويزا مليو وڃي ۽ اتي نوڪري پڻ. ان کان علاوه انڊيا ۾ موٽرڪار کان پاڻي جي جهاز ٺاهڻ جا ڪارخانا، ڪپڙا، ڪمپيوٽر ۽ اليڪٽرانڪ سامان ٺهڻ جون فئڪٽريون هر روز ايتريون ته کلي رهيون آهن جو هر هڪ کي سندس حيثيت موجب ڪو نه ڪو روزگار مليو وڃي. ويندي ڳوٺن ۾ به ڪارخانا، اسڪول ۽ اسپتالون آهن“.
منهنجي خيال ۾ هنن جي ڳالهه ۾ وزن آهي. انڊيا ۾ اڄ به غربت ڏاڍي آهي پر عوام غربت جي ليڪ کان تمام تيز رفتار سان ٻاهر نڪري رهيو آهي. ان جو اندازو توهان هن جي ڪرنسيءَ مان به لڳائي سگهو ٿا. 1995 تائين به انڊيا جو روپيو اسان جي رپئي برابر هو. اڄ اسان جا ٻه رپيا انڊيا جي هڪ رپئي برابر آهن ۽ ڊالر جي اسان وٽ قيمت 120 رپين کان چڙهي وئي آهي. هاڻ مهيني ٻن بعد اليڪشن ٿئي شل نئين حڪومت اهڙن سياستدانن جي هٿن ۾ اچي جن کي پنهنجو ڀڀ ڀرڻ بدران پنهنجي ملڪ ۽ ماڻهن جو خيال ٿئي. ڇو ته بقول ملائيشيا جي وزيراعظم مهاتير محمد جي مهانگائي ۽ ملڪي ناڻي جو قدر ڪِرڻ جو ذميوار حاڪم ٿئي ٿو. پنهنجي ملائيشيا واري سفرنامي ۾ شايد ان بابت لکي چڪو آهيان ته ملائيشيا ۾ 1981ع ۾ مئرين اڪيڊمي کولڻ جو شوق مهاتير کي ٿيو هو. هو ۽ سندس زال ملاڪا شهر مان لنگهندي هر دفعي اسان جي اڪيڊمي ۾ آيا ٿي جتي آئون ڏهه سال کن مئرين انجنيئرنگ ڊپارٽمينٽ سان سلهاڙيل رهيس. هنن شاگردن کي تعليم ۽ تربيت ڏيڻ لاءِ ڏهه کن مختلف ملڪن جي جهازران ڪمپنين جا چيف انجنيئر ۽ ڪئپٽن رکيا هئا. اڃان پهرين بئچ نه نڪتي هئي ته هڪ دفعي اسان سان گڏ ڊنر تي ويٺل مهاتير ملائيشيا جي ڪئڊٽن لاءِ فڪر جو اظهار ڪندي چيو ته خبر ناهي اهي ڪيئن پيا وڃن. ان تي اسان جي ڀر ۾ ويٺل انڊين ڪئپٽن چيو ته پڙهائڻ وارا اسان سڀ تجربيڪار آيا آهيون جن مان هر هڪ جو رڪارڊ اعليٰ آهي. ان تي مهاتير چيو هڪ ٽيچر جي ڄاڻ ته هو ڪيترو سٺو، محنتي ۽ هڏ ڏوکي آهي ان مان پوندي جڏهن شاگرد بين الاقوامي مقابلي جي امتحانن ۾ اعليٰ پوزيشن کڻن. ان تي مون کلي چيو ته ”سر! پرڌان منتريءَ (ملئي ٻوليءَ ۾ وزير اعظم ”پرڌان منتري“ سڏجي ٿو) جي سڃاڻپ ڀلا ڇا آهي؟“ ان تي هن پنهنجي کيسي مان هڪ رنگٽ (ملائيشين ڊالر) جو نوٽ ڪڍي چيو: “Apabila Nilai Ringgit …., Saya, tidak melakukan tugas dengan betul”
جنهن ڏينهن توهان کي ملائيشيا جي رنگٽ جو قدر (Value) ڪرندو نظر اچي ته سمجهي وڃجو ته آئون صحيح طرح ڊيوٽي نه پيو ڪريان.)
منهنجو مطلب آهي ته ملڪن کي انهن جا سياستدان ٺاهين ٿا. ملائيشيا کي ”مهاتير“ ٺاهي ڇڏيو. سنگاپور دو نمبري ۽ ٺڳن جو ملڪ هو ان کي ان جي وزيراعظم ”لي ڪئان يو“ ٺاهي ڇڏيو. انصاف ۽ قانون جي سختيءَ سان هنن پنهنجن ملڪن ۽ ماڻهن کي سڌاري ڇڏيو. اڄ ملائيشيا ۽ سنگاپور جو ايڏو مٿانهون مان آهي جو جپان ۽ آمريڪا جهڙن ملڪن هتي جي ماڻهن لاءِ ويزا کلي ڪري ڇڏي آهي. جتي اسان جا تعليمدان، سائنسدان، وڏا وڏا بزنيس مين، سياستدان، وزير انهن ملڪن جي ويزا حاصل ڪرڻ لاءِ خوار ٿيندا رهن ٿا اتي ملائيشيا ۽ سنگاپور جا شيڊول ڪاسٽ جا اڇوت به بنا ويزا جي جپان ۽ آمريڪا ۾ ايندا ويندا رهن ٿا. اهو ان ڪري جو انهن جي ملڪن جو هاڻ مٿاهون نالو آهي ۽ انهن ملڪن جو مٿانهون نالو ان ڪري آهي جو انهن ملڪن جا ماڻهو ڌارين ملڪن ۾ وڃي ڏوهه نٿا ڪن. گذريل صديءَ جي سٺ، ستر ويندي اسي واري ڏهاڪي تائين اسان جي ملڪ جو نالو هو اسان جي ماڻهن جي عزت هئي. 1980 تائين به اسان کي جپان جي ويزا وٺڻي نٿي پيئي. دڪان تان فقط ون وي ٽڪيٽ وٺي جهاز ۾ چڙهبو هو پوءِ ٽوڪيو يا اوساڪا جي ايئرپورٽ تي لهڻ تي اتي موجود اميگريشن آفيسر اسان جي پاسپورٽن تي ٽن شهرن ۾ ٽي مهينا رهڻ جي ويزا جو ٺپو هڻي ڏيندو هو. هاڻ ته سائين انهن ملڪن ۾ وڃڻ لاءِ پاڪستان ۾ سندن سفارتخانن مان اڳواٽ ويزا وٺڻي پوي ٿا جنهن لاءِ هو اسان کان ڪَئين قِسمن جا سوال پڇن ٿا، اسان جو بئنڪ اڪائونٽ ڏسن ٿا، پاڪستان ۾ موجود پراپرٽيءَ جي پڪ ڪن ٿا ته ائين هٿين خالي ته نه آهيون ۽ اتي پهچي متان اتي ترسي پئون ۽ اتي پنندا وتون يا چوريون ڪندا وتون! ڇا ڪجي! اسان جي هم وطنين ٻاهر پهچي اهڙا اهڙا ڏوهه ڪيا آهن جو ڪيترا ڌاريان ملڪ اسان جي سکئي ستابي ماڻهوءَ کي به پنهنجي ملڪ ۾ داخل ٿيڻ لاءِ ويزا ڏيندي ڪيٻائين ٿا.