مختلف موضوع

زندگيءَ جا ميلا

الطاف شيخ صاحب هاڻي هڪ نئين ترتيب سان لکي رهيو آهي، جنهن کي نہ تہ ڪو سفرنامو چئي سگهجي ٿو نہ وري نصيحت نامو! ڪي ويھارو کن موضوع، جن جو پاڻ ۾ ڪو لاڳاپو بہ نہ آهي، سي هن ڪتاب ۾ آندا ويا آهن. پر هر مضمون پڙهڻ کان پوءِ هڪ شعوري سگهہ حاصل ٿئي ٿي، ڪا نئين ڄاڻ ملي ٿي، ڪو جذبو اڌمو کائي ٿو تہ ڪاش اها جاءِ، بازار، بندر وغيره مان پاڻ ڏسان ها ۽ هڪ جيڏن کي ٻڌايان ها. ڪتاب ۾ موت ۽ حيات، اصحاب ڪھف جي غار جيڪا افسس شھر ۾ آھي، دين سان دلچسپي، پيري ۽ موت جي حقيتن بابت مضمون شامل آھن.

  • 4.5/5.0
  • 21
  • 3
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book زندگيءَ جا ميلا

اسان جا غلط سلط ڪم .....

اسان جا غلط سلط ڪم .....

منهنجي خيال ۾ 1980 واري ڏهاڪي ۾ سڄي دنيا ۾ اها بداخلاقي سمجهي وڃڻ شروع ٿي ته هلندڙ ڪار يا بس مان ڪو چاڪليٽ جي پني يا ٻي ڪا شيءِ اڇلي .... ويندي آفريڪا جي ملڪن ۾ به توهان کي ڪو ائين ڪندو نظر نه ايندو. پر اسان وٽ اسان جي هاءِ وي توڙي ڪراچي جي رستن تي ماڻهن کي دريءَ مان ڪچرو اڇلائيندو ڏسندائو. ٻيو ته ٺهيو رستي تي توهان کي ماڻهن جون اڇلايل ڪيلي جون کلون به نظر اينديون. ذرا سوچيو اها شيءِ ڪيڏو خطرناڪ آهي؟ ڪنهن جو پير ترڪڻ تي مٿي ۾ يا پٺيءَ جي ڪنڊي ۾ ڌڪ لڳڻ سان هو عمر ڀر لولو لنگڙو رهي سگهي ٿو. ان ڪري ته ڪيترن ملڪن ۾ ڪيلي جي کل اڇلڻ جو ڏوهه Attempt to Murder (اقدام قتل) برابر آهي. هونءَ ته اسان جي اسلامي ملڪن ۾ هئڻ ته ائين کپي ته ڏسڻ وارو اها کل کڻي پاسي تي ڪري جيئن ڪنهن ٻئي انسان کي ڌڪ نه لڳي. اسان لاءِ اهو صدقي برابر آهي. نه فقط اهي پر ٻيون به ڪيتريون ڳالهيون آهن جيڪي اسلام اسان کي سيکاري ٿو. پر ڏٺو وڃي ته اهي سٺيون ڳالهيون اسان مسلمانن ۾ گهٽ آهن يورپ ۾ رهندڙن ۾ گهڻيون آهن پوءِ ڀلي اهي غير مسلم هجن. تڏهن ته سئيڊن ۾ تعليم دوران منهنجو ساٿي، مصر جو ڪئپٽن حنفي مون کي چوندو هو ته ”الطاف! لڳي ٿو ته مسلمان پاڻ وٽ رهن ٿا پر اسلام هتي يورپ م آهي“.
جپان واري هڪ سفرنامي ۾ لکي چڪو آهيان ته اتي هڪ نوجوان نو مسلم کان حيرت مان پڇيم ته اسلام ۾ ته ڪافي سختيون آهن هو مسلمان ٿي ڪجهه ڏکيائي نٿو محسوس ڪري؟
هن طنزيه مرڪ چپن تي آڻي چيو ته ”جن شين کي توهان تڪليفون ٿا سمجهو.... يعني سج اڀرڻ کان اڳ اٿڻ، پاڙي وارن جو خيال ڪرڻ، ايمانداري سان ڊيوٽي ڏيڻ، سچ ڳالهائڻ، ٻئي جو حق غضب نه ڪرڻ.... وغيره.... اهي ته اسان جي جپاني قوم جون روٽين جون ڳالهيون آهن. اسلام جن ڳالهين جي تاڪيد ڪري ٿو، اسان مسلمان ٿيڻ بنا به انهن جي پابندي ڪريون ٿا. اسان لاءِ اسلام قبول ڪرڻ ته فقط ڪلمو پڙهڻ آهي.... اسان وٽ ته آچر واري موڪل جي ڏينهن تي به هر جپاني فجر نماز کان اڳ اٿي ٿو. هر جپاني صاف سٿرو رهي ٿو.... وڏي جي مدد ۽ عزت ڪري ٿو.... بيمار جي خذمت ڪري ٿو.... بنا اجازت جي ڪنهن جي شيءِ نٿو کڻي.... ٻئي جي گلا ۽ غيبت کان گريز ڪري ٿو....
اڄڪلهه واٽس ائپ تي هڪ جپاني ڇوڪريءَ بابت ڪنهن نعيم مشتاق نالي همراهه جو هڪ دلچسپ ميسيج هلي رهيو آهي. هو لکي ٿو ته مي وا (Miwa) هڪ جپاني ڇوڪري آهي. هڪ ڏينهن هوءَ مون کي چوڻ لڳي ”هي جو تون روزو رکي رمضان جو سڄو مهينو صبح کان شام تائين اڃيو بکيو رهين ٿو، ان مان توکي ڇا ٿو ملي؟“
مون هن کي ٻڌايو ته روزو فقط اڃايل يا بکايل رهڻ جو نالو نه آهي، پر روزي ۾ ڪوڙ نه ڳالهائڻ، ايمانداريءَ سان پنهنجو ڪم ڪرڻ، صحيح طرح ماپ تور ڪرڻ، ٻئي کي گهٽ وڌ نه ڳالهائڻ، انصاف ڪرڻ..... وغيره اچيو وڃي ۽ ان قسم جي سڀني خراب ڪمن کان بچڻو پوي ٿو“.
مي وا وراڻيو ”توهان جون ته موجون آهن. اسان کي ته سڄو سال انهن ڪمن کان بچڻو پوي ٿو“.
پر افسوس جي ته اها ڳالهه آهي جو اسان وٽ روزي ۾ به ماڻهو نٿا بخشين. وڏي ڏاڙهي وارا دڪاندار به ماپ تور يا مال جي جنس ۾ کوٽ ٿا ڪن. اهو اسان جو ئي ملڪ آهي جتي ميوي جي دٻي ۾ ڏيکارڻ لاءِ مٿئين تهه ۾ ته سٺو ميوو رکيو وڃي ٿو هيٺين تهن ۾ سادو ۽ پاروٿو. اهو ئي ته سبب آهي جو عرب ملڪن ۾ توڙي ملائيشيا، سنگاپور ۽ يورپ ۾ اسان جا پاڪستاني دڪاندار به پاڪستان بدران انڊيا مان ميوو ڀاڄي گهرائين ٿا. هاڻ مڙيئي ڏسان ٿو ته اسان جي ملڪ جون ڪجهه ڪمپنيون پنهنجا سٺي Quality جا آچار ۽ مسالا ولايت جي مارڪيٽ ۾ موڪلين ٿا. آمريڪا ۾ انهن مان هڪ ٻن ڪمپنين جو آچار کائي خوشي ٿي ته اسان جي ملڪ جون ڪمپنيون به انڊيا جي مقابلي جو آچار ۽ نمڪو ٺاهين ٿيون. ٻه مهينا آمريڪا ۾ رهڻ بعد ڪراچي پهچي انهن ڪمپنين جو آچار خريد ڪيم ته ڏاڍو ڏک ٿيو ته اهي گورن (آمريڪن، يورپين) ۽ عربن لاءِ ته سٺي شيءِ ٺاهين ٿا پر پنهنجن ماڻهن لاءِ اهو ئي ساڳيو ڪِن سِن. ان جو هڪ سبب اهو به آهي ته اسان وٽ کاڌي جي شين تي نظر رکڻ وارا ادارا اسان پاران ڪهڙي چڪاس ڪن ٿا، ڪهڙي سختي ڪن ٿا؟ هو فقط انهن ڪارخانن ۽ دڪانن تي سختي ڪن ٿا جيڪي هنن کي دل وٽان رشوت ڏيڻ ۾ ڪيٻائين ٿا. ٻين ملڪن ۾ ائين نه آهي. عربن کي اسان ڀلي چريو چئون پر هنن جا ادارا مضبوط آهن جن کي پنهنجي ملڪ جي ماڻهن جو خيال رهي ٿو. هو ان معاملي ۾ سخت آهن هو پنهنجو ڀڀ ڀرڻ لاءِ عوام کي بيماريون نٿا ڏين. هينئر ته هو هيڪاندا ماڊرن ۽ وڌيڪ هوشيار ٿي ويا آهن پر مون کي حيرت آهي ته اڄ کان 40 سال اڳ 1978ع ۾ اسان جو جهاز پاڪستان مان سامان کڻي جدي پهتو. دستور موجب جهاز تي سعودي ڪسٽم، اميگريشن ۽ ميڊيڪل جي ٽيم چڪاس لاءِ جهاز تي آئي جيئن جهاز تي موجود ماڻهن جي سفري ڪاعذن ۽ آندل سامان جي جانچ پڙتال ڪئي وڃي. آندل سامان ۾ ٻيو سامان ته صحيح حالت ۾ هو پر آچار جي پئڪنگ يا شايد معيار مضر صحت هو. هنن اسان جي جهاز کي بندرگاهه ۾ اندر گهڙڻ بدران اتان آئوٽر ائنڪريج تان ئي کلئي سمنڊ (Open Sea) ڏي ڀڄايو ته پهرين اهو گند (آچار) جدي بندر گاهه کان 50 کن ميل پري سمنڊ ۾ ٻوڙي اچو. اسان هنن کي گهڻو ئي چيو ته اسان کي بندرگاهه ۾ گهڙڻ ڏيو جتي اسان پنهنجي خرچ تي ٽرڪون Hire ڪري اهو آچار اڇلائينداسون پر هنن اهو پنهنجي زمين ۾ ڊمپ ڪري ان کي خراب نه ڪرڻ چاهيو. اسان جي جهاز ران ڪمپنيءَ کي مال ڍوئڻ جو اجوري بدران نقصان ڀرڻو پيو جيڪو اسان کي وري آچار ڪمپنيءَ کان اوڳاڙڻو پيو. منهنجي خيال ۾ آئندي لاءِ اها آچار ڪمپني سمجهي وئي هوندي ته اهو گند پنهنجن کي کارائي انهن کي ڀلي بيمار ڪجي پر ٻين ملڪن کان ڊڄي رهجي. اوڏانهن سٺي شيءِ موڪلجي. پر ان کان اڳ جدي جي ان ڪمپنيءَ جنهن اسان وٽان هي آچار گهرائڻ جو آرڊر ڏنو، آئندي ڪا شيءِ گهرائڻ کان توبنهه ڪئي هوندي.
سو مون اهو پئي ٻڌائڻ چاهيو ته عربن جهڙا جاهل به سڌري ويا. هنن کي پنهنجي ملڪ ۽ ماڻهن جو ڪيڏو خيال ٿئي ٿو. ان سلسلي ۾ ويجهڙائيءَ ۾ درپيش آيل رڍن جي واقعي کان ته اسان جا ماڻهو چڱي ريت واقف هوندا جنهن جو احوال ”موج نه سهي مَڪڙي“ واري سفرنامي ۾ تفصيل سان ڏئي چڪو آهيان. جنهن ۾ آسٽريليا کان ٻه هزار کن رڍون جڏهن سعودي عرب جي بندرگاهه جدي ويجهو پهتيون ته سعودي عرب جا ڍورن جا ڊاڪٽر هن Cattle Ship تي چڪاس لاءِ پهتا. هنن کي هي رڍون صحيح نه لڳيون. هنن کي انديشو ٿيو ته هنن مان ڪجهه کي سمنڊ تي کُرن واري بيماري لڳي چڪي آهي. آسٽريليا وارن ڏاڍي ڪوشش ڪئي پر سعودي عرب وارن انهن کي قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو. آخرڪار آسٽريليا وارن رڍن جي قيمت ۽ ڀاڙي تان هٿ کنيو هنن سعودي وارن کي فقط اهو عرض ڪيو ته رڍن کي ضايع ڪرڻ لاءِ زمين تي لاٿو وڃي جيئن جهاز خالي ٿي اڳيان روانو ٿي وڃي. پر سعودي عرب وارن اهو به Risk کڻڻ نه چاهيو. هنن جهاز کي سندن ملڪ جي پاڻين کان پري هاڪاري وڃڻ لاءِ چيو.
آسٽريليا وارن لاءِ رڍن کي سمنڊ ۾ ڦٽو ڪرڻ به مشڪل ڪم ٿي پيو جو سمنڊ ۾ جانورن کي ڦٽو ڪرڻ ڏوهه جو ڪم آهي ۽ واپس هيڏو پنڌ ڪري آسٽريليا کڻي وڃڻ تي به وڏو خرچ هو. هنن پوءِ پهرين سوماليا يا شايد جبوتي وارن کي مفت ۾ رڍون ڏيڻ جي آفر ڪئي پر هنن قبول نه ڪئي. ان بعد پاڪستان جي واسطيدار عملدارن کي آفر ڪئي. افسوس جو هنن انهن کي وڪڻي چار پئسا ڪمائڻ لاءِ هائوڪار ڪئي. اهي لاهي ڪراچيءَ جي ويجهو ڪنهن فارم هائوس تي لڪائي رکيون ويون پر پوءِ ميڊيا وارن کي شاباس هجي جن کي ڄاڻ ٿيڻ تي ايڏي ته واويلا مچائي جو حڪومت کي انهن کي شوٽ ڪري زمين ۾ دفن ڪرڻو پيو. نه ته اهي کائڻ سان وڪڻڻ وارا ته سيٺون ٿي وڃن ها پر غريب عوام بيمارين ۾ وڌيڪ مبتلا ٿي وڃي ها. اسان وٽ مئل ڪڪڙين جو گوشت جيڪو کلئي عام ”ٺنڊا گوشت“ جي نالي سان وڪامي ٿو، ان سان گڏ بيمار ڍورن، گڏهن ۽ ڪتن جو گوشت پڻ وڪامندو ڪيترا دفعا پڪڙيو ويو آهي.