مغرب بابت اسان جي غلط سوچ ....
هن مضمون جي شروعات ئي مون ان سان ڪئي آهي ته اسان جي اها غلط سوچ آهي ته اسان مغرب جي هر شيءِ کي خراب ۽ ناپاڪ سمجهون ٿا. جيتوڻيڪ مغرب، يعني يورپ يا آمريڪا ڇاهي؟ خاص ڪري آمريڪا ۽ ڪئناڊا ۾ ته هيڪاندا مسلمان آهن... اسان جا پاڪستاني ۽ انهن جو اولاد آهن ۽ جيڪي مسلمان نه آهن انهن تي به هروڀرو اندر ۽ ٻاهر جون اکيون پوري الزام نه هڻون ته هو بُرا آهن. غور ڪنداسين ته هو ڪيترين ڳالهين ۾ اسان کان بهتر لڳندا ۽ سندن ڪيتريون ئي سٺيون ڳالهيون اسان مسلمانن کي انهن عيسائين، يهودين ۽ ٻڌن کان سکڻ کپن، جو اتي جا ماڻهو اهي سٺا ڪم ڪن ٿا جنهن لاءِ اسلام تاڪيد ڪري ٿو ۽ اسان وٽ اسان جي ماڻهن جا ڪم ڏسي شرم ٿو اچي.... ڇاهي جو اسان کي اهڙي سُتي پياريل آهي جو هر ڳالهه ۾ پنهنجي تعريف ڪنداسين ۽ ٻين تي خاص ڪري مغرب تي، فحاشي ۽ بداخلاقيءَ جو الزام هڻنداسين. ڪنهن کي کڻي آئينو ڏيکار ته ناراض ٿيو وڃي. سوال آهي ته جڏهن پنهنجي ڪوتاهيءَ جي ڄاڻ نه رکبي ته اها ڪيئن دور ڪري سگهبي. اسان فقط پنهنجي تعريف ٻڌڻ جا اهڙا ته عادي نشئي ٿي ويا آهيون جو ٻي ڪا ڳالهه ٻڌڻ لاءِ تيار نه آهيون.
ٽي سال کن اڳ آئون جڏهن ڪئڊٽ ڪاليج لاڙڪاڻي ۾ ليڪچر ڏيڻ ويس ته لاڙڪاڻي جي بازار ۽ روڊن جي حالت.... انڪروچمينٽ ۽ اٿلندڙ گٽر ۽ شهر ۾ وڌندڙ اغوائن جون وارداتون ٻڌي مون هڪ ٻن دوستن کي جڏهن چيو ته هڪڙو سنڌي هندن جو شهر الهاس نگر آهي ۽ هڪ سنڌي مسلمان جو شهر لاڙڪاڻو آهي. موهن جو دڙو هجڻ جي باوجود ڪهڙو ٽوئرسٽ پنهنجي جان کي جوکي ۾ وجهڻ لاءِ هتي ايندو؟!.
مون ڏٺو ته هو دل ۾ ڪرڻ لڳا.... چي اسان جي پراڻي تهذيب آهي، اسان مهمان نواز آهيون، موهن جي دڙو جي سِڌين گهٽين ۽ صاف گهرن جي دنيا ۾ هاڪ آهي.... وغيره. دل ۾ سوچيم اهو سڀ ڪجهه ماضيءَ ۾ هو اڄ اسان ڪٿي بيٺا آهيون دنيا کي خبر نه پئي پوي ڇا؟ سنڌ جي ڳوٺن ويندي ڪراچي جهڙن شهرن ۾ ڇا گندگي آهي. ان جهڙي گندگي ۽ پبلڪ ٽرانسپورٽ آفريڪا جي ڪنهن ڏتڙيل ملڪ جي شهر ۾ به نه هوندي. آئون پنهنجي سنڌ جي نوجوان جهاز رانن کي چوندو آهيان ته سڄي دنيا جي گولي تي جهاز هلايو ٿا. مون کي ڪنهن آفريڪا يا ڏکڻ آمريڪا جي پٺتي پيل ملڪ جو ئي ڪو شهر ٻڌايو جتي اسان جي ملڪ جي شهرن جهڙي گندگي هجي؟ Unhygenic حالتون هجن؟ پيئڻ جي پاڻيءَ ۾ انسانن ۽ جانورن جي ڪرفتي مليل هجي؟ اسان جي ملڪ ـــ خاص ڪري سنڌ جي ماڻهن وانگر تعليم ۽ صحت جي ٻيڙي ٻڏل هجي ۽ اسان جهڙي غلاميءَ واري ذهنيت هجي جتي بريانيءَ جي ٿالهيءَ تي ساڳين حاڪمن کي ووٽ ڏئي پنج سال موچڙا کائيندا رهندا هجن.... اسان لاءِ نه امن امان آهي ۽ نه انصاف! نه ترقياتي ڪم آهن نه تعليم!
ڪجهه ڏينهن اڳ اسان واري اديب دوست حسن نثار جي ٽي وي پروگرام ۾ هڪ همراهه هن کي چئي رهيو هو ته ”اسان سائنس ۽ ٽيڪنالاجيءَ ۾ مغرب کان کڻي پٺتي آهيون پر اخلاقي قدرن ۾ هنن کان اڳيان آهيون“.
حسن نثار طنزيه مرڪ چپن تي آڻي چيو: ”اخلاقي قدرن جو تعلق ڪو توهان جي لباس سان ناهي ته توهان شلوار پاتي آهي يا اسڪرٽ، توهان بلائوز پاتو آهي يا قميص. حضرت عليءَ کي ڪنهن چيو ته فلاڻو ثوم و صلوات جو وڏو پابند آهي. حضرت عليءَ چيو ”ڇڏيو ان ڳالهه کي، اهو ٻڌايو ته هو معاملات ـــ ڏيتي ليتيءَ ۾ ڪيئن آهي؟“.
اسان وٽ ته ڪا به ڍنگ جي شيءِ آهي ئي ڪا نه. الله معاف ڪري هي ڳريل سڙيل معاشرو آهي جنهن وٽ ندامت ۽ شرمساري به نه آهي. هڪ ته انسانيت جي اها ليول هوندي آهي ته غلط ڪم ڪرڻ وارو نادم ۽ شرمسار ٿئي ٿو. آئون ٿو توهان کي ڪجهه ڳالهين جو مثال ڏيان. پوري مهذب دنيا ۾ توهان کي هن گندگي جو هزارهون حصو به نظر نه ايندو. تور ماپ ۾ کوٽ، ملاوٽ، ڪوڙيون شاهديون ـــ عدالتن ۾ وڃي ڏسو ڍير لڳا پيا آهن اهڙن ڪاروباري ڪوڙن شاهدن جا، ذخيره اندازي ، تجاوزات (انڪروچمينٽ)، ناجائز منافع خوري، سرڪاري ۽ نجي زمينن تي قبضو، سڄي ملڪ جا ٻيلا وڪڻي کائي ويو ٽمبر مافيا.... مصنوعي مهانگائي، بلئڪ مارڪيٽنگ، گندو کيرـــ اسان جو ملڪ زرعي ملڪ آهي جتي هڪ ڪلو کير ۾ شئمپو، سرف ۽ پاڻي ملائي چوڏهن ڪلو کير ٺاهيو وڃي ٿو ۽ اهو هڪ ڪلو کير به اهو آهي جيڪو مينهن/ ڍڳيءَ کي Oxytocin جي سئي هڻي ڏهيو ٿو وڃي. سئي لڳڻ سان جيڪا تڪليف ۽ تڙپ مال کي ٿئي ٿي ان جو ظالمن تي ڪو اثر نٿو ٿئي. ويچاري مينهن کان پيشاب وهيو وڃي جنهن جا ڦڙا کير سان گڏ برتن ۾ هليا وڃن پر اسان جي ماڻهن کي ڪٿي آهي ان جو خيال! هو ته مردار مينهن ۽ ڍڳيءَ جو گوشت به مارڪيٽ ۾ وڪڻيو ڇڏين.... نقلي شناختي ڪارڊ ۽ پاسپورٽ، ڪوڙيون ذاتيون، نقلي ويزائون..... ٻڪرن کي حلال ڪري، تڪبير پڙهي ذبح ڪري انهن جي گوشت ۾ گندو پاڻي Inject ڪيو وڃي ٿو جيئن هنن جي تور گهڻي ٿئي. ڪهڙي اخلاقيات جي ڳالهه آهي؟ مهذب دنيا ۾ توهان کير وڪڻندڙ کان پڇو ته هن ۾ ملاوٽ ته ڪانهي؟ هن کي توهان جي ڳالهه سمجهه ۾ نه ايندي ته توهان پڇو ڇا پيا؟ توهان يورپ يا آمريڪا ۾ ــــ ويندي جپان، ملائيشيا، ٿائلينڊ ۾ دڪاندار کان پڇو ته ”هيءَ دوا جعلي ته نه آهي“. يقين ڪريو هنن کي توهان جي ڳالهه سمجهه ۾ نه ايندي ته توهان پڇو ڇا پيا.... ۽ ڇا ائين به ڪو ٿي سگهي ٿو. يقين ڪريو هنن جي گمان ۾ به نه هوندو ته ڪو شيطان يا ابليس جعلي دوائون به وڪڻي سگهي ٿو! کير ۾ ملاوٽ به ڪري سگهي ٿو، جيڪا ڪنهن جي خوراڪ آهي؟ توهان جي معصوم ٻارن جي! توهان هتي ان قسم جون نقلي، ملاوٽ واريون ۽ مردار شيون اسان کي کارائي نسلن جو قتل عام ڪري رهيا آهيو. ۽ پوءِ به چئو ٿا ته مغرب کان وڌيڪ توهان وٽ اخلاقي قدر آهن!
ٻڌو ٻي ڳالهه! استادن کي پينشن نه ڏيڻ.... کين پاڻي جا ڦوهارا هڻي ذليل ڪرڻ، بانٺا هڻي مارڪٽ ڪرڻ..... نيٽ تي فاحش مواد Search ڪرڻ (ڳولڻ) ۾ اسانجو ملڪ پهرين نمبر تي آهي. شرم ئي نٿو اچي اسان کي جڏهن اسان ان قسم جون ڳالهيون ڪريون ٿا ته اسان اخلاقي قدرن ۾ اڳيان آهيون!
نماز ۽ روزري کي بهانو بڻائي ڪم نه ڪرڻ.... جيل ۾ چرس جي موتين جون ٺهيل تسبيحون اسان جا حاجي پيا وڪڻن! آقا جو فرمان آهي ته صفائي نصف ايمان آهي... اسان جا گهر گندا، گهٽيون گنديون، ڳوٺ گندا، شهر گندا.... تور ۾ کوٽ اسين ڪريون.... ملاوٽ اسان ڪريون... ڪوڙ اسان ڳالهايون..... جعلي دوائون ۽ زهريلو کير اسان وڪڻون! هي آهن اسان جا اخلاقي اقدار؟ مغرب ۾ انهن ڳالهين جو وجود ته ڇا سوچ به نه آهي. ولايت ۾ ڪنهن کي ماءُ ڀيڻ جي گار ڏيو هو ايترو دل ۾ نه ڪندو. چئوس “Son of a bitch” هو درگذر ڪري ڇڏيندو. پر هن کي توهان ”ڪوڙو“ ته چئي ڏسو ته ڪيئن ٿو توهان جي خبر وٺي. ملاوٽ، دو نمبري شين جو وڪرو، گندگيءَ جو ڍير.... سڄي گهر جي غلاظت گهر کان ٻاهر.... هي آهي معاشرو توهان جو؟ حڪمران ڪرپٽ.... هيٺ تائين، وزيرن سيڪريٽرين کان آبدار تپيدار تائين! اسان کي خدا جو خوف ڪرڻ کپي.... اخلاقي قدرن جي ڪهڙي منهن سان ڳالهه ٿا ڪريون .... اخلاقي اقدار ڪي چرچو ته نه آهن.
هلندي هلندي هڪ ٻي ڳالهه ياد اچي وئي.... اسان جو هي اهو معاشرو آهي جنهن ۾ ظالم معصوم انسانن کي رستي تان اغوا ڪري، هن جي سرجري ڪري هن جو گردو ڪڍي ڪنهن ويران هنڌ تي اڇليو ڇڏين. هن کي جڏهن هوش اچي ٿو ته هو ڏسي ٿو ته هن جو گردو غائب آهي! خدا جو خوف ڪريو.... توهان ڪهڙي منهن سان اهو چئو ٿا ته اخلاقي طرح اسان مغرب کان بهتر آهيون.... هرگز نه آهيون.... آئون مغرب وارن مان مرعوب نه آهيان. آئون هنن کان وٺي نٿو کان.... پر افسوس جو اسان کي احساس ئي ناهي.... ائين ئي پنهنجي منهن ميان مٺو ٿيو پيا هلون ته اسان کان بهتر دنيا ۾ ڪو آهي ئي ڪونه. ۽ ڏٺو وڃي ته سڄي دنيا اسان کي سڃاڻي ٿي.... اسان کي سمجهي ٿي ته اسين آهيون ڇا. اسان جي جڏن ڪمن اسان جي قوم ۽ ملڪ کي بدنام ڪري ڇڏيو آهي....“