آمريڪا جي ويزا ملڻ .....
ڪجهه سال اڳ آمريڪا ۾ هڪ اهڙي همراهه سان ملاقات ٿي جنهن کي لاٽريءَ ۾ آمريڪا رهڻ جي اجازت ته ملي وئي پر هو نه ايترو پڙهيل ڳڙهيل هو ۽ نه هنرمند. نيويارڪ ۾ هڪ پٺاڻ جي هوٽل تي پهرين ٿانوَ ڌوئڻ لڳو پوءِ ڪچن ۾ ترڻ جي ڪم تي لڳايو ويس. ڪلاڪ جي حساب سان پگهار ملندو هوس. ڪوشش ڪري ٻين کان وڌيڪ پورهيو ڪندو هو جيئن هو ڪجهه بچائي سگهي. گهٽ پگهار ۽ گهٽ بچت ڪري هو زال ۽ پنهنجي ڌيءَ کي پاڻ وٽ گهرائي نٿي سگهيو جو ان لاءِ کاڌي پيتي، اسڪول ۽ گهر جي مسواڙ جي خرچ جو حساب لڳائي هن کين پنهنجي ڳوٺ ۾ ئي رهڻ ڏنو. هر سال ڀاڙو ڀري مهيني لاءِ هنن سان ملڻ ويو ٿي. نيويارڪ جي هڪ ٻهراڙي واري علائقي ۾ مسواڙ جي هڪ ڪمري ۾ ٻين سان شيئر ڪري رهيو ٿي. هن جي پوري ڪوشش هئي ته هن جي زال سندس موڪليل خرچ مان بچت ڪري حيدرآباد شهر ۾ بڪ ڪيل فليٽ جون قسطون ادا ڪندي رهي جيئن هو ڳوٺ ۾ هڪ ڊٺل ڪچي ۽ ننڍي گهر مان نڪري شهر ۾ رهي سگهن ۽ هنن جو اڪيلو ڌيءَ ٻار سٺي اسڪول ۾ وڃي سگهي.
ڪيترن سالن بعد هِن مهانگائيءَ جي دور ۾ هُنن آخر فلئٽ جون قسطون پوريون ڪري، فلئٽ حاصل ڪيو. ان سال موڪل تي اچڻ تي هن ڪجهه فرنيچر ۽ ٻيو ضروري سامان وٺي پنهنجي زال ۽ ڌيءُ کي حيدرآباد شفٽ ڪيو. هنن کيس موٽي اچڻ لاءِ چيو پر هن جي ڳالهه به صحيح هئي ته موٽي اچڻ تي کيس پنهنجي وطن ۾ ڪهڙي نوڪري ملندي جو هو پنهنجو ۽ فئملي جو پيٽ گذر ڪري سگهي. جيتوڻيڪ سندس دل به ڏاڍو چيو ٿي ته هو ولايت جي سخت پورهئي کان پنهنجي وطن پنهنجي فئملي ۽ دوستن سان سُک چين جي زندگي گذاري. بيمار به ڏاڍو رهيو ٿي. خاص ڪري شگر ۽ بلڊ پريشر جي پراڻي عارضي سبب. پر مجبوري هئي، ڇا ٿي ڪري سگهيو. زال به ڪا خاص صحتمند نه هئي. ڌيءَ به ننڍي عمر ۾ پريشانين ڪري يا خانداني ورثي ڪري ڊائبيٽڪ هئي. غريب ماڻهو دوائن، ٽيسٽن، ڊاڪٽري فِين پويان آخر ڪيترو خرچ ڪن. ٻه ويلا ماني، اسڪول/ ڪاليج جي في، لائيٽ جي بلن ئي چريو ٿي ڪيو.
سال ٻن بعد پيءُ مهيني جي موڪل تي آيو ته وري نيويارڪ وڃي نه سگهيو. سندس گردن جي حالت خراب ٿي چڪي هئي ۽ ان پٺيان اڌ رنگ جي بيماريءَ هن کي جڏو ڪري رکيو. بچت جا چار پئسا هن جي زال هن جي علاج تي لڳائي ڇڏيا پر بچي نه سگهيو. هو کين اڪيلو ڇڏي ويو. سندس زال گهر جي خرچ کي منهن ڏيڻ لاءِ آخر اهو ئي ڪيو جو حيدرآباد جو فليٽ مسواڙ تي ڏئي پنهنجي ڌيءَ سان ڳوٺ واري پراڻي گهر کي مٽيءَ ليپو ڪري اتي وڃي رهي. مسواڙ لاءِ هن پنهنجن ۽ پنهنجي مڙس جي مائٽن سان صلاح مشورو ڪري ڪنهن چڱي ماڻهوءَ کي فلئٽ ڏنو. هو هنن کي ٻه ٽي مهينا ته وقت تي مسواڙ ڏيندو رهيو پوءِ دير سان ۽ قسطن ۾ ٻن ٽن مهينن لاءِ ڏئي ڏيڻ بنهه بند ڪري ڇڏي. هو هر دفعي ٻئي مهيني ڊبل ڪري ڏيڻ جا واعدا ڪندي ٽڙڪائيندو رهيو. آخر هن عورت وچ ۾ آيل مائٽن سان ڳالهه ڪئي، اهي به پهرين ته هن جو پاسو کڻي مسواڙيءَ کي سمجهائيندا رهيا پر پوءِ اهو ئي چيائون ته اسان ڇا ڪريون. اسان جي ڳالهه نٿو مڃي. ڏسڻ ۾ ته شريف هو. هاڻ ڪورٽ ۾ کڻي ڪيس ڪر.
اڪيلي ۽ غريب عورت ڇا ڪري. ڇا ڪورٽ ۾ ڪيس وڙهڻ به سولو ڪم آهي. سالن جي پورهئي ۽ بچت بعد حق حلال جي ڪمائيءَ مان حاصل ڪيل اجهو به سندس هٿن مان نڪري ويو. سکئي ۽ ڏاڍي جا اسان وٽ سڀ ساٿي، غريب جو ڪير داد فرياد سڻي؟ ڀاڙا ڀري مسواڙ لاءِ هر هر حيدرآباد اچڻ ئي هنن کي قرضي بڻائي ڇڏيو. سوچن ۽ پريشانين هنن جون ننڊون هڪ طرف ڦٽائي ڇڏيون ته ٻئي طرف هن جي نياڻي جيڪا مئٽرڪ ڪري هاڻ ڪاليج ۾ داخلا جا خواب ڏسي رهي هئي ان کان پڙهائي هلي وئي. پڙهائيءَ ۾ هوشيار هوندي، ڊاڪٽر ٿيڻ جي شوق هوندي به هوءَ ڪجهه نٿي ڪري سگهي. في الحال ته هنن وٽ ايترو به پئسو نه هو جو علاج لاءِ کڻي ڊاڪٽرن کي ڏين. هر وقت هو اهو ئي سوچيندا رهيا ته هنن گهر مسواڙ تي ڏئي غلطي ڪئي. هاڻ ڇا ٿيندو. مسواڙ به ملندي يا نه.... گهر به واپس ٿيندو يا نه......
پنهنجي پڙهندڙن کي ڇا چوان ته مسواڙيءَ جي تنگ ڪرڻ ۽ مالڪ مڪان جي پريشان ٿيڻ جو هي ڪو واحد مثال ناهي. اهڙن ڪيترن ئي ڪيسن کان واقف آهيان. ان قسم جون وارداتون ايتريون ته اسان جي ملڪ ۾ عام آهن جو توهان کڻي ڪهڙي به شهر ۾ هجو توهان هڪ ٻن اهڙن ڪيسن کان ضرور واقف هوندائو. اهو ئي سبب آهي جو اسان وٽ ڪو به امير توڙي غريب پنهنجو گهر مسواڙ تي مجبوري جي حالت ۾ ۽ ڏکي دل سان ڏئي ٿو. گهر کڻي ڪنهن امير جو هجي پر ان جو مطلب اهو ته نه آهي ته اهو مسواڙ تي وٺي هن کي مسواڙ نه ڏجي يا ان تي قبصو ڪجي. مالڪ مڪان جي مدد ۽ کيس جلد انصاف ڏيڻ لاءِ ورلي ڪو آهي. بلڪه مون ته ڏٺو آهي ته اسان وٽ همدرديءَ جو لائق مسواڙي سمجهيو وڃي ٿو. ان ڳالهه جو غلط سبق اسان جي کوپڙين ۾ ننڍي هوندي کان فلمون ڏسڻ سان ٿيو آهي. جن ۾ مالڪ مڪان مهينو پورو ٿيڻ تي مسواڙ لاءِ اچي ٿو ته هيرو صاحب ۽ ان جي ماءُ خالي کيسا ڏيکارين ٿا ته اسان وٽ پئسو ناهي. مالڪ مڪان وري وڏين مڇن وارو هڪ غنڊو ٽائيپ ڏيکاريو وڃي ٿو جنهن کي ڏسڻ سان Viewers (فلم ڏسڻ وارن کي) چڙ ٿي وڃي ۽ هيرو لاءِ ته سڀني کي همدردي آهي جو هو هڪ سيٺ جي امير ڌيءَ سان عشق ٿو ڪري ۽ ڇوڪريءَ جو پيءُ پنهنجي ڌيءَ ڪنهن اهڙي سان شادي نٿو ڪرائڻ چاهي جيڪو نه پڙهيل آهي ۽ نه هنرمند- رڳو گانا ڳائي سگهي ٿو. هن جي ڌيءَ وانگر اسان ڏسندڙن کي به هيرو وڻي ٿو جيڪو ڳائي ۽ ڊانس ڪري اسان جي دل وندرائي رهيو آهي جنهن لاءِ اسين ٽڪيٽ ڀري آيا آهيون. ان ڪري اسان به اهو ئي چاهيون ٿا ته مالڪِ مڪان هيرو صاحب کان گهر جي مسواڙ وٺي تنگ نه ڪري. اها ڳالهه سوچڻ کان ته اسان قاصر آهيون ته آخر مالڪ مڪان پنهنجي زندگيءَ جي ڪمائي (Investment) مان گهر جو ٺهرايو آهي هو ان جي مسواڙ ته لهڻي ۽ اهو به نه سوچينداسين ته هيرو صاحب کان جڏهن ڪو پورهيو نٿو پڄي يا پئسو ناهي ته پوءِ ههڙو اوچو گهر مسواڙ تي وٺڻ جي ڪهڙي ضرورت جنهن جي هو مسواڙ ادا نٿو ڪري سگهي ۽ اسان کي اهو سبق ئي نه پڙهايو ويو آهي ته اسان فيصلو ڪري سگهون ته ان ۾ ڏوهه ڪنهنجو آهي. هن ملڪ ۽ سوسائٽي لاءِ ڇا خراب آهي، ڇا سٺو؟.