10
مرهم پٽين وارو سفر ناخوشگوار هو ۽ مون بعد تائين اهو نه پئي ڄاتو ته مريض جي بستر تي هوندي به انهن کي ٺيڪ ڪري سگهجي ٿو. منهنجي پٽيوالي پاڻي هارڻ پورو ڪيو هو ۽ بسترو ڪافي ٿڌو ۽ دلڪش محسوس ٿي رهيو هو مان هن کي ٻڌائي رهيو هوس ته هن کي منهنجي پير جي پٺيان خارش واري ڪهڙي هنڌ تي کنهڻ گهرجي جڏهن هڪڙو ڊاڪٽر پاڻ سان گڏ رنالڊي کي وٺي آيو. هو ڪافي تڪڙو اندر گهڙي آيو ۽ بستر جي مٿان جهڪي پيو ۽ مون کي ڳراٽڙي پاتائين. مون ڏٺو هن هٿن تي جورابا پهري رکيا هئا. ”ٻچڙا، ڪيئن آهين؟ تون ڪيئن پيو محسوس ڪرين؟ مان تنهنجي لاءِ هي آندو آهي ـــــ.“ اها ڪوگنيڪ جي بوتل هئي. پٽيوالو هڪڙي ڪرسي کڻي آيو ۽ هو (رنالڊي) ان تي ويهي رهيو، ”۽ سٺي خبر. توکي سجايو ويندو. اهي توکي ميڊالگيا ڊِي ارجينٽينو ڏيڻ چاهن ٿا پر شايد اهو ڪنجهي جو هوندو.“ ”ڇالاءِ؟“ ”ڇاڪاڻ جو تون ڪافي گهايل آهين. اهي چئي رهيا آهن ته جيڪڏهن تون ثابت ڪري سگهين ٿو ته تو ڪو به بهادري وارو ڪم ڪيو ته تون چانديءَ جو ميڊل حاصل ڪري سگهين ٿو. نه ته اهو صرف ڪنجهي جو هوندو. ”تون مون کي ٻڌاءِ ته حقيقت ۾ ڇا ٿيو هو؟ ڇا تو ڪو بهادري جو ڪارنامو سر انجام ڏنو؟“ ”نه،“مون چيو. ”مان ان مهل ڌماڪي جو شڪار ٿي ويس جڏهن مان پنير کائي رهيو هوس.“ ”سنجيده ٿي. تو لازمي طور تي اڳ ۾ يا ان کان پوءِ ڪو نه ڪو بهادري جو ڪارنامو سر انجام ڏنو هوندو.“ چڱيءَ طرح ياد رک. مون ڪو به ڪانامو سرانجام نه ڏنو آهي. ”ڇا تو ڪنهن ماڻهوءَ کي پنهنجي پٺيءَ تي به ڪو نه کنيو؟ گورڊيني چوي پيو ته تو پنهنجي پٺيءَ تي ڪيترن ئي ماڻهن کي کنيو پر پهرين چونڪيءَ تي موجود طبعي ميجر ان کي ناممڪن قرار ڏئي ٿو. هن کي اعزاز جي تجويز تي صحيح ڪرڻي آهي.“ ”مون ڪنهن به ماڻهوءَ کي ڪو نه کنيو. مان ته هلڻ کان هلاک هوس.“ ”ان سان ڪو به فرق ڪو نه ٿو پوي،“ رنالڊي چيو. هن پنهنجي هٿن جا جورابا لاهي ڇڏيا. ”مان سمجهان ٿو ته اسان توکي چانديءَ جو ميڊل ڏيارائي سگهون ٿا. ڇا تو ٻين کان پهرين طبعي مدد کان انڪار ڪو نه ڪيو هو؟“ ”ايتري پڪ سان نه.“ ”ان سان ڪو به فرق ڪو نه ٿو پوي. ڏس تون ڪيترو نه گهايل آهين. تون پنهنجي ان دليراڻي چال چلت ڏانهن ڏس جو تون هميشه پهرين صف ڏانهن وڃڻ جو چوندو آهين. انهي کان علاوه، آپريشن به ڪامياب رهيو. ڇا انهن درياه پار ڪيو، ٺيڪ آ نه؟ “ ”نهايت.“ ”انهن هڪ هزار سپاهين کي باندي بڻايو آهي. اهو خبرن جي سرخين ۾ اچي ٿو. ڇا تو ان کي نه ڏٺو آهي.“ ”نه.“ ”مان تو لاءِ کڻي ايندس. اهو حيرت ۾ وجهندڙ هڪڙو ڪامياب حملو آهي.“ ”هر شيءِ ڪيئن پئي هلي؟“ ”شاندار. اسان سڀ شاندار آهيون. هر ڪو ماڻهو تو تي فخر ڪري رهيو آهي. تون مون کي ٻڌاءِ ته اهو حقيقت ۾ ڪيئن ٿي گذريو. مان مثبت آهيان توکي چاندِيءَ جو تمغو ملندو. جاري رک مون کي ٻڌاءِ. مون کي ان جي باري ۾ سڀ ڪجھ ٻڌاءِ.“ هو رڪجي ويو ۽ سوچڻ لڳو. ”ٿي سگهي ٿو ته توکي هڪڙو انگريزي تمغو پڻ ملي. اتي هڪڙو انگريز به هو. مان هن ڏانهن ويندس اهو ڏسڻ لاءِ جيڪڏهن هو تنهنجي لاءِ سفارش ڪري. هو هر شيءَ ڪرڻ جي قابل هئڻ گهرجي. ڇا تو ڪافي سَٺو؟ هڪڙو پيالو پيئندين. چپراسي، وڃ ڍڪڻ کولڻ جو هڪڙو اوزار کڻي اچ.“ ”او تون لازماَ ڏس ته مون ننڍڙي آنڊي جا ڇھ ميٽر ڪڍرائڻ دوران ڇا ڪيو ۽ هاڻي اهو پهريان کان بهتر آهي. اهو لينسٽ Lancet جي لاءِ آهي تون مون کي هڪڙو ترجمو ڪري ڏيندين ۽ مان اهو لينسٽ ڏانهن ڏياري موڪليندس. مان روزانو بهتر ٿي رهيو آهيان. پيارا صغير ٻچڙا، تون ڪيئن پيو ڀانئين. اهو ڪمبخت ڍڪڻو کولڻ جو اوزار ڪٿي آهي؟ تون ڪافي بهادر ۽ خاموش آهين مون وساري ڇڏيو ته تون تڪليف ۾ آهين“. هن بستر جي ڪناري تي پنهنجا جورابا ڦهڪايا. ”هي وٺو ڍڪڻو کولڻ وارو اوزار، سگنور تينينت،“ چپراسي چيو. ”بوتل کي کول. هڪڙو گلاس کڻي اچ. ٻچا، انهي کي پي. تنهنجو مٿو ڪيئن آهي؟ مون تنهجن ڪاغذن تي نظر ڦيرائي هئي. تنهنجو ڪو به هڏ ٽٽو ناهي پهرين چونڪي وارو ميجر هڪڙو سوئر ڪاسائي آهي. مان توکي پاڻ سان وٺي ويندس ۽ ڪڏهن به توکي ڪا تڪليف نه ڏيندس. مون ڪڏهن به ڪنهن انسان کي ڪا تڪليف نه ڏني آهي. مون سکي ورتو آهي ته اهو ڪيئن ڪجي. هر ڏينهن مان شين کي سڌي ۽ بهتر نموني ڪرڻ جي سکيا حاصل ڪندو آهيان. ٻچا، مون طرفان گهڻو ڳالهائڻ جي لاءِ تون مون کي معاف ڪري ڇڏجانءِ. توکي بريءَ طرح گهايل ڏسي ڪري منهجي دل ڀرجي آئي آهي. اتي، انهي کي پيءُ. اهو ڪافي سٺو آهي. اهو پندرنهن لايرن جو خريد ڪيل آهي. اهو لازماَ سٺو هئڻ گهرجي. پنجن ستارن وارو. جڏهن مان هتان کان روانو ٿي ويندس مان ان انگريز شخص ڏانهن ملڻ ويندس ۽ هو توکي هڪڙو انگريزي تمغو وٺرائي ڏيندو.“ ”اهي اهڙي نموني سان نه ڏيندا آهن.“ ”تون ڪافي خاڪسار آهين. مان معاون آفيسر کي موڪليندس. هو انگريز کي سڌو ڪندو.“ ”ڇا تون مس بارڪلي سان مليو آهين؟“ ”مان هن کي هتي وٺي ايندس. مان هاڻي وڃان ٿو ۽ ان کي وٺي ٿو اچان. ”تون نه وڃ،“ مون چيو. ”مون کي گوريزيا جي باري ۾ ڪجھ ٻڌاءِ. ڇوڪريون ڪيئن آهن؟“ ”اتي ڪا به ڇوڪري ڪونهي. هاڻي ٽن هفتن کان انهن انهن کي نه مَٽايو آهي. مان هاڻي اوڏانهن نه ويندو آهيان. اها بيهودگي آهي. اهي ڇوڪريون نه آهن؛ اهي جنگ جون پوڙهيون ساٿياڻيون آهن.“ ”تون اوڏانهن صفا نه ويندو آهين؟“ ”مان ته بلڪل ويندس اهو ڏسڻ جي لاءِ ته ڪا نئين شيءِ آئي آهي يا نه؟ مان اتان گذرندي بيهندو آهيان. اهي سڀ تنهنجي باري ۾ پڇنديون آهن. اها بيهودگي آهي جو اهي لازماَ ايترو وقت ٽڪي پون جو اهي اسان جون دوست بڻجي وڃن.“ ”ٿي سگهي ٿو ته ڇوڪريون وڌيڪ لاءِ محاذ ڏانهن اچڻ نه چاهينديون هجن.“ ”يقيناَ اهي نه ٿيون اچڻ چاهن. انهن وٽ ڇوڪرين جا ڍير آهن. انتظاميه جو ڪو چاڙهو ڪونهي. اهي انهن کي پويان تھ خاني ۾ لڪلن جي مزي لاءِ رکيون ويٺا آهن.“ ”غريب رنالڊي،“ مون چيو. ”نين ڇوڪرين کان سواءِ جنگ ۾ صفا تنها آهيان.“ رنالڊي پنهنجي لاءِ ڪوگنيڪ جو هڪڙو ٻيو گلاس اوتيو. ”ٻچا، مان نه ٿو سمجهان ته ان سان تنهجي دل ڏکاري ٿيندي. تون ان کي پيءُ.“
مون ڪوگنيڪ پيتو ۽ ان کي اندر تائين گرم محسوس ڪيم. رنالڊي هڪڙو ٻيو گلاس اوتيو. هو هاڻي خاموش هو. هن گلاس کي مٿي کنيو. ”تنهنجي دليراڻن زخمن جي نالي. چانديءَ جي تمغي جي نالي. ٻچا، مون کي ٻڌاءِ ته جڏهن تون سارو وقت گرم موسم ۾ هتي پيو هوندو آهين تڏهن ڇا تون پاڻ کي بي قابو محسوس نه ڪندو آهين؟“ ”ڪڏهن ڪڏهن.“ ”مان اهڙي طرح پيو هجڻ جو تصور به نه ٿو ڪري سگهان. مان پاڳل ٿي ويندس.“ ”تون پاڳل آهين.“ ”ڪاش تون واپس وري اچ. رات جو جوکن ڀريا ڪم ڪرڻ کان پوءِ ڪو به نه ٿو اچي. ڪو ناهي جنهن سان کل ڀوڳ ڪجي. ڪو ناهي جيڪو مون کي پيسا اڌارا ڏئي. ڪو رت جي رشتي جهڙو عزيز ڀاءُ ڪونهي ڪو هڪڙي ڪمري ۾ گڏ رهڻ وارو ساٿي ڪونهي. تون ڇو گهائجي پئين؟“ ”تون پادريءَ سان کل ڀوڳ ڪري سگهين ٿو.“ ”اهو پادري. ان سان مان ڪٿي مذاق ڪندو آهيان. ان سان ته ڪپتان مذاق ڪندو آهي. مان هن کي پسند ڪندو آهيان. جيڪڏهن لازماَ توهان وٽ ڪو هڪڙو پادري هئڻ گهرجي ته اهو هن جهڙو ئي هئڻ گهرجي. هو توکي ڏسڻ لاءِ اچي رهيو آهي. هو وڏيون تياريون ڪندو آهي.“ ”مان هن کي پسند ڪندو آهيان.“ ”او، مون اهو ڄاتو پئي. ڪڏهن ڪڏهن مان سوچيندو آهيان ته تون ۽ هُو ڪِي قدر هڪجهڙا ئي آهيو. توکي خبر آهي.“ ”نه، توکي ناهي.“ ”ها، ڪڏهن ڪڏهن مون کي هوندي آهي. ڪجھ هن طرح جيئن بريگاٽا اينڪونا (Brigata Ancona) جي پهرين ريجمينٽ جو نمبر هوندو آهي. ”او، جهنم ۾ پئو.“ هو اٿي بيٺو ۽ پنهنجا جورابا پهريائين. ”توکي تنگ ڪرڻ ۾ مونکي ڪافي مزو ايندو آهي، ٻچا. تو واري پادري ۽ تو واري انگريز ڇوڪريءَ سميت تون اندريان بلڪل مون جهڙو آهين.“ ”نه، مان ناهيان.“ ”ها، اسان آهيون. تون حقيقت ۾ هڪڙو اطالوي آهين. سموري باه ۽ دونهي جي هوندي سوندي به اندريان کوکلو آهين. تون آمريڪي هئڻ جو فقط ڍونگ رچائيندو آهين. اسان ڀائر آهيون ۽ اسان هڪٻئي کي چاهيون ٿا.“ ”جڏهن مان هليو وڃان ته تون ٺيڪ ٿي وڃ،“ مون چيو. ”مان مس بارڪلي کي تو ڏانهن موڪليندس. مون کان سواءِ، تون هن سان بهتر هوندو آهين. تون خالص ترين ۽ مٺي کان مٺو آهين.“ ”او، جهنم ۾ پئو.“ ”مان هن کي تو ڏانهن موڪليندس. تنهنجي پياري نماڻي ديوي. انگريزي ديوي. منهنجا خدا! اهڙي قسم جي هڪڙي عورت سان هڪڙو ماڻهو سواءِ ان کي پوڄڻ جي ٻيو ڇا ڪري سگهندو؟“ ”هڪڙي انگريز عورت ٻي ڪهڙي ڀلائي جي ڪم اچي سگهي ٿي؟“ ”تون گندين نظرن وارو هڪڙو ناسمجھ پرديسي اطالوي آهين.“ ”ڇا چيئي؟“ ”هڪڙي اٻوجھ اطالوي خاندان مان.“ ”اٻوجھ اطالوي خاندان مان. تون هڪڙي سرد مُهر صورت وارو...اٻوجھ اطالوي خاندان مان آهين.“ ”تون ناسمجھ آهين. نادان.“ مون ڏٺو اهو لفظ هن کي مشڪل لڳي رهيو هو ۽ هو چوندو رهيو. ”بي خبر. اناڙي، تجربي کان بيوقوف.“ ”واقعي؟ مان توکي توهان جي ڪجھ سٺين عورتن جي باري ٻڌايان ٿو. توهان جون ديويون. هڪڙي ڇوڪري جيڪا هميشه کان سٺي رهي آهي ۽ هڪڙي عورت جي درميان فقط هڪڙو ئي فرق آهي. هڪڙي ڇوڪري سان اهو دردناڪ آهي. اهو سڀ ڪجھ مان ڄاڻان ٿو.“ هن پنهنجي جورابي سان بستر کي ٿڦڪي هنئي. ”۽ تون ڪڏهن به نه ڄاڻيندين ته واقعي ۾ ڇوڪري ان کي پسند ڪندي.“ ”ڪاوڙ نه ڪجانءِ.“ ”مان ڪاوڙ نه ٿو ڪيان.“ ”مان ٻچڙا، توکي فقط تنهنجي ڀلائيءَ جي لاءِ چئي رهيو آهيان. توکي ڏکيائي کان بچائڻ لاءِ.“ ”فقط اهو ئي فرق آهي؟“ ”ها. پر تو جهڙا لکين نادان ان کان اڻ واقف آهن.“ ”تون مون کي پيارو آهين تنهن ڪري توکي چوان پيو.“ ”ٻچا، اسان جهيڙو ڪو نه ڪنداسين. مان تو سان بي پناه پيار ڪيان ٿو. پر تون چريو نه ٿي.“ ”نه. مان تو جيان سياڻو سيبتو ٿيندس.“ ”ٻچا ڪاوڙ نه ڪر، کِلُ. هڪڙو پيالو پيءُ. مون کي واقعي ۾ وڃڻ کپي.“ ”تون هڪڙو سٺو پوڙهو ڇوڪرو آهين. مون کي چمي پاءِ، خدا حافظ.“
”تون گندو آهين.“ ”نه. مان وڌيڪ ملڻسار آهيان. مون هن جي ساه کي پنهنجي نزديڪ ايندي ڏٺو. ”خدا حافظ. مان وري توکي ڏسڻ لاءِ ستت ايندس.“ هن جو ساه مون کان جدا ٿي ويو. ”جيڪڏهن تون چاهيندين ته مان توکي چمي نه پائيندس. مان تنهنجي انگريزي ڇوڪريءَ کي موڪليندس. ٻچا، الوداع. ڪوگنيڪ بستري جي هيٺان رکيل آهي. جلدي ۾ چاق چڱو ٿي وڃ.“ هو هليو ويو.