هڪ غريب ميوي جي ڳالهه
جپان اوسي پاسي جي ٻيٽن ۽ ملڪن کان ته ٺھيو پر آمريڪا جي وارياسين رياستن: ٽيڪساز، ايريزونيا وغيره کان به ڇانھِيون گهرائي ٿو جو اتي جي ڇانھين جي جنس سٺي ٿي ٿئي. اها ٻي ڳالهه آهي ته جپان ۾ اهو ٻاهر کان ايندڙ ميوو مھانگو_ ٻيڻ ڏيڍوڻ قيمت تي ملي ٿو پر مجال آهي جو هيترن داڻن مان ڪا هڪڙي ڇانھين به ڦڪي نڪري. ڪو هڪڙو گرمو، ڪَٺل يا سردو به ڦڪو نڪري. ڇاڪاڻ جو هي وٺن ئي اهڙن ملڪن مان ۽ اهڙي جنس، جيڪا بنا ڪنھن شڪ شبھي جي سٺي هجي ۽ اهڙي جنس اپائڻ وارا ملڪ سائنسي طريقن سان، ڀلي زمين تي، صحيح مُند ۾، سٺو ٻج پوکي ان کي گهربل نموني ۽ مقدار جو پاڻي، ڀاڻ ۽ ٻيون ڪيميائي دوائون ڏئي بيماريءَ کان بچائي، سٺو فصل اپائين ٿا. پوءِ ڀاڄي هجي يا ميوو، صحيح وقت تي پٽي، بازار ۾ وڪامڻ لاءِ موڪلين ٿا.
اسان جو انب جيتوڻيڪ دنيا جي سٺن انبن مان آهي، پر اهو جپان جھڙين مارڪيٽن ۾ ان ڪري ناڪام ٿو وڃي، جو بقول هڪ جپاني ميوي وري جي ته اڃا انب وڻ ۾ شاخ ئي نٿو ڏئي ته توهان جا باغائي سڄو انب جو وڻ پٽيو موڪليو ڏين ۽ ظاهر آهي ته اهو انب وقت کان اڳ premature state ۾ ڇنل، ڇا سوادي ٿي سگهندو؟ پوءِ اهو ڀلي کڻي ڪيڏي به سٺي جنس جو هجي. ان کان سواءِ اسان وٽ اها عام ڳالھ آهي ته ڳوڻ يا کوکي ۾ مٿان سو سٺا انب (يا ڪو ٻيو ميوو)وجهن پر هيٺ سادي ۽ خراب جنس جو مال! اها ويساهه گهاتي، جپان جھڙن ملڪن توڙي سعودي عرب ۽ گلف جي رياستن ۾ ايڏي خراب ڳالهه ليکي وڃي ٿي جو اسان جو ماڻھو ٽنڊو قيصر، ميرپورخاص يا قاضي احمد جي ڀاڄي مارڪيٽ ۾ ويھي سوچي به نٿو سگهي.
جپان ننڍڙو ٻيٽ آهي پر زمين جي حساب سان ماڻھن جي آدمشماري تمام گهڻي آهي. ان ڪري چين، بنگلاديش جھڙن ملڪن کان به گهڻو ڳتيل ملڪ آهي. سندس کاڌي پيتي جو گهڻو سامان ٻاهران، ڌارين ملڪن کان ئي اچي ٿو. ماڻھن جي رهڻ لاءِ ئي جاءِ ڏکي ٿي ملي سو ڪھڙيون ويھي ٻنيون ٻارا ڪن. جپان ۾ کاڌي جون شيون يا ميوو_جنھن جو ذڪر هلي رهيو آهي، جيتوڻيڪ ٿورو گهڻو مھانگو ملي ٿو پر هر جنس سٺي ملندي، ۽ اتي جي ڪمائيءَ جي حساب سان ڪا ايتري مھانگي نٿي لڳي. مزي جي ڳالهه سڀ کان مھانگو جيڪو جپان ۾ ميوو آهي، تنھن کي اسان وٽ ميوو چوندي به ميوي جي بي عزتي سمجهي ٿي وڃي _ اهو آهي گدرو! جپان جي ميوي مارڪيٽن ۾ گدري جو شان ۽ اگهه ڏسي، اسان پنھنجي ملڪ ۾ به گدري کي عزت سان کڻڻ لڳا آهيون. جپان جي وڏي ڊپارٽمينٽل اسٽورن: هئنڪو، متسوڪشي، دائيمارو وغيره ۾ به، ٻيا ميوا ته ائين ئي کوکن يا ٿالھن ۾ ڍير ٿيا پيا هوندا، پر هر هڪ گدرو، الڳ الڳ سھڻي دٻي ۾ بندٿيل نظر ايندو جنھن مٿان سھڻي ڳاڙهي يا سائي ربن ٻڌل هوندي، جيئن بمبئي بيڪريءَ جي پسٽري يا حافظ جي ملتاني حلوي جو دٻو.
ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته ان گدري جو سواد ۽ مٺاڻ ۾ جواب ناهي، پر تڏهن به قيمت ٻين ميون وانگر اسان جي ملڪ کان ٻيڻي ٽيڻي يا چئوڻي هجي تڏهن به ڪا ڳالهه. پر هتي ته گهٽ ۾ گهٽ پنجاهه کان سئو دفعا وڌيڪ هوندي. اهو اڌ سير، مُني سير جو گدرو، جيڪو ڪراچيءَ ۾ ٽي رپئي ملي ۽ حيدرآباد، ٺٽي، سانگهڙ جھڙن هنڌن تي ته ٻي رپئي به مس ملي، سو جپان ۾ _ چاهي ٽوڪيو، اوساڪا ۽ يوڪوهاما جھڙن شھرن جون ڀاڄي مارڪيٽون هجن يا شيزوڪا، هَما مستو يا ساسيبتو جھڙن ڳوٺن جون، مجال آهي جو گدري جو اگهه چار هزار يين (اٽڪل ٻههزار رپين) کان گهٽ هجي. ٽوڪيو جي هڪ شپ يارڊ جي ميس ۾ گذريل سال ماني کائيندو هوس. ٻيو ڪو فروٽ هوندو هو ته سڄو ملندو هو، چاهي انب، صوف هجي يا ڏاڙهون، بادام. پر گدري جي هميشه هڪڙي ڦار ملندي هئي. چانديءَ جي ورقن سان سينگاريل.
پنھنجي هڪ سنڌي دوست کان پڇيم ته پاڻ وٽ ته گدرو ائين ئي پيو رلي. باگڙي جتي ڪٿي پوکي، بس اسٽاپن تي ڳوڻين ۽ ڌڙن جي حساب سان وڪڻيو وڃن. پر پاڻ وٽ ان جو ڪو قدر ڇو ناهي؟
کلندي وراڻيائين: ”شايد ان جي ناقدريءَ جو سبب اهو ئي هجي جو هن غريب ميوي کي، پاڻ وٽ، باگڙي پوکين ٿا ۽ باگڙي ئي وڪڻن ٿا. ان ڪري اهو ميوو پاڻ وٽ باگڙين وانگر اڇوت ۽ گهٽ سمجيهو وڃي ٿو.“
هونءَ گدرو يورپي، آمريڪي، ۽ ٻين ملڪن ۾ به مھانگو ۽ سٺو ميوو سمجهيو وڃي ٿو. جيڪڏهن انصاف جي اک_ بلڪه _ وات سان ڏٺو وڃي ته گدرو کائڻ ۾ تمام سٺو ۽ سوادي ٿئي ٿو. توهان انب، ڪيلي وغيره جو ملڪ شيڪ پي ڏسو ۽ پوءِ گدري جو ملڪ شيڪ به آزمايو. سعودي عرب ۽ دبئي، دوحا، بحرين، ڪويت پاسي ته گدري جو شيڪ (Shake) ٺاهڻ ۾ کير به نه وجهن. ٺلھو پاڻي کنڊ ۽ گدرو_ پوءِ گدرو کڻي ڦڪو به هجي، سڀني ميون ۾ بھتر لڳندو. سندس ڳر (Texture) اهڙي آهي جو پاڻيءَ ۾ مليل گدرو به کيرڻي/ ڪسٽرڊ جھڙو لڳي ٿو. گهڻن جي راءِ ۽ کپت مطابق، سندس ٻيو ڪو ميوو مقابلو نٿو ڪري سگهي. جيلي به سڀ کان وڌيڪ گدري جي هلي ٿي. ٻئي نمبر تي اسٽرابيري، انناس يا ڪيلي جي.
نه فقط عرب ملڪ، سنڌ ۽ راجستان جا ماڻھو پر سڄي اتر آفريڪا ۾_ مصر کان موراڪو تائين:عرب بَربَر ۽ شيدي، ڀاڄي يا ٻوڙ نه هجڻ جي حالت ۾، ماني گدري سان کائين. اڄڪلهه Long Life، پئسچورائيزڊ يا پائوڊر جو کير عام ملڻ ڪري يورپ ۽ آمريڪا ۾ “ميلن_ آئيسڪريم” (گدري واري آئسڪريم) ۽ ڪسٽرڊ، سڀ کان وڌيڪ مشھور ٿي ويو آهي. ماڻھو کير مٿان گدرو يا گدري مٿان کير پيئندي نه باديءَ يا بدهضميءَ جو سوچي ٿو ۽ نه چٽيءَ جي چنتا ڪري ٿو.