الطاف شيخ ڪارنر

سانباھو سمونڊ جو

نورالھدا شاھ لکي ٿي: ”الطاف شيخ سنڌي ادب ۾ گهڻو لکڻ، پڙھڻ ۽ ڇپجڻ وارو ليکڪ آھي. اھا مڃتا پنھنجي جاءِ تي اٽل آھي تہ ھو سنڌيءَ ۾ سفرنامن کي اوج ڏيڻ وارو اڪيلو ليکڪ آھي، جنھن سنڌي ادب ۾ سفرنامن واري ڀاڱي کي ڀرپور نموني سان نڀايو آھي. الطاف شيخ اسان جو اھو ذھين ليکڪ آھي جنھن وٽ سوچ جو اھو وسيع ڪينواس آھي، جنھن تي سنڌي ادب جي سفرنامي وارو ڀاڱو پوريءَ سندرتا سان چِٽيل آھي.“

  • 4.5/5.0
  • 59
  • 17
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book سانباھو سمونڊ جو

ڪھڙي نڀاڳي زال شادي ڪندي

هڪ دفعي اسان جي جھاز جو انجڻ سرنگ، هڪ پٺاڻ، تمام وڏي ڏاڙهيءَ سان، تمام وڏي عمر جو هو. هو ايترو ته پوڙهو هو جو سندس اکين جا ڀرون به اڇا ٿي ويا هئا. گهٽ ۾ گهٽ ستر سال جو هوندو يا ٿي سگهي ٿو ته اڃا به وڏي عمر هجيس، جنھن جي کيس به ڄاڻ نه هئي. پر ڪمال جي ڳالھه اها ته همت ۽ ايمان جي سلامتي ايتري هيس جو خراب کان خراب سمنڊ ۽ موسم ۾، ڏکئي کان ڏکئي ڪم ۾، انجڻ روم جي گرميءَ ۾ به ٻين سان گڏ همراهي ڪرائيندو رهندو هو. جيتوڻيڪ هلڻ ۾ به ٿورو منڊڪائيندو هو. دم جو به عارضو هوس، پر تنھن هوندي به مجال آهي جو نماز جو هڪ وقت به گُسائي. هر وقت درود پڙھندو رهندو هو. انجڻ روم جي اڀين ڏاڪڻين تان هيٺ مٿي لھي ڇپ جھڙين مشينن کي بدلي ڪرائيندو هو. ڳرن اوزارن کي واجهه ٻڌي گھلڻ لاءِ ڇڪيندو هو. ساڳئي وقت پنھنجي عملي جي ماڻھن: آگ وارن، تيل وارن، ڪسب وغيره، کي دڙڪا ڏئي ڪم سمجهائيندو هو. مجال آهي جو ڪو هڪڙو ماڻھو به سندس اک کان پري ڀڄي يا ڪم کان گسائي. ڪاوڙ گهڻي ايندي هيس ته گارين مان به نه گسندو هو.
هڪ ڏينھن ڇا ٿيو جو ملائيشيا جي ڪنھن بندرگاهه ۾ جھاز جي روانگي وقت انجڻ جي لاءِ ڪجهه ڪيميائي دوا (پيروڪلين وغيره) جا ننڍا ڊم اچي ويا، جيڪي ان ڪمپني جي آفيس جا ماڻھو ڌڪي تي ڇڏي ويا. اسان جي همراهن کي، انھن کي ڏاڪڻ تان مٿي کڻي جھاز تي چاڙهڻا هئا ۽ ان بعد انجڻ روم ۾ رکڻا هئا. سرنگ، جيڪو آگ وارن ۽ خلاصين مٿان ائين آهي جيئن هارين مٿان ڪمدار، تنھن چئني آگ وارن کي هيٺ جيٽيءَ تي موڪليو ته وڃي ڊم کڻي اچو.
ڊم ڪي ايترا ڳرا به نه هئا پر هنن کي ڏانءَ ۾ نه پئي آيو ته ڪيئن کڻجن. نيٺ هڪ هڪ ڊم کي ٻه آگ وارا جهلي مٿي ڏاڪڻ تي جھڙو چڙهيا ته اڳيان پويان صحيح مفاصلو ۽ بئلنس نه رکڻ ڪري، ڏاڪڻ ڪجهه اڀي هجڻ ڪري، ڊم وڃي هيٺ ڦھڪو ڪيو.
جھاز تي پائلٽ به چڙهي چڪو هو. ان بندرگاهه جا ملئي ڪم وارا رسن ۾ هٿ وجهيو بيٺا هئا ته جيئن ئي ڊم چڙهن ته رسا کولي جھاز کي وڃڻ ڏين. مٿان دريءَ مان آئون به انتظار ڪري رهيو هوس ته ڊم کڄن ته انجڻ اسٽارٽ ڪجي. پر هتي هيٺ چارئي آڳ وارا کلڪو لڳائي بيٺا هئا. اتي ڊيڪ تي هي پوڙهو انجڻ سرنگ نمودار ٿيو ۽ آگ وارن کي گهوريندو، ڏاڪڻ ڏي منڊڪائيندو پھتو. آگ وارن هن کي ڏسي کلڪو بند ڪيو پر ڊم مٿي چاڙهيندي اڃا گهٻرائي رهيا هئا. سرنگ اڌ ڏاڪڻ تان سھڪندي رڙ ڪري چين: ”کيا بات هي؟“
”اڙي سرنگ ڊم تمام ڳرا آهن.“ آگ وارن ۾ موجود هڪ مڪرانيءَ وراڻيو.
سرنگ کي باهه وٺي وئي. اکيون ڪڍي چيائين: ”شرم ڪريو، شرم!جوان ٿيا آهيو. هي ڳرا آهن؟ حيف هجي توهان جي مڙسيءَ تي. هينئر ئي چيلهه ڀڳي پئي اٿانوَ. توهان جھڙن سان شادي به ڪھڙي نڀاڳي زال ڪندي_؟!“ ان دوران هو هيٺين ڏاڪي تائين پھچي ويو هو. هڪ ڊم کي پاڻ ڏي ڇڪي، اُڀو بيھاري، ڳن ۾ هٿ وجهي کڻي جا مٿي سَٽ ڏنائين ته سڌو سندس ڪلھي تي. پوءِ هڪ هٿ ڏاڪڻ جي هٿي ۾ ته ٻيو ڊم ۾ وجهي، اڪيلي سر مٿي کڻي آيو.
پوڙهي سرنگ کي ڏسي ٻين کي به شرم آيو ۽ کڻڻ جي اٽڪل به اچي وئي. پنجن ڏهن منٽن ۾ سڀ ڊم مٿي چڙهي ويا ۽ جھاز ملايا جو بندرگاهه ڇڏي سنگاپور ڏي روانو ٿيو.
بھرحال ڳالھه ان پوڙهي سرنگ جي ٿي ڪئيسين ۽ خاص ڪري سندس وڏي عمر جي. اسان کانئس سندس عمر جو پڇندا هئاسين ته معصوميت مان چوندو هو: ”بابا خبر نه اٿم. پٽڙو نه اٿم. ٽي نياڻيون هيون، سي پرڻجي ويون. ان کي به وڏو عرصو ٿيو. انھن جو اولاد به جوان آهي. مون کي ته نالا به ياد نه آهن.“ يا چوندو: ”خبر ناهي، آئون شادي بعد جھاز تي ويس ته به رڳو گورا جھازن تي هوندا هئا.پاڪستان به گهڻو گهڻو پوءِ ٿيو.“
هڪ ڏينھن ڪئپٽن جي ڪئبن ۾ ويٺو هوس ته ڪنھن ڪم سانگي هي سرنگ هن جي ڪئبن ۾ آيو. ڪئپٽن پاڻ به جيتوڻيڪ پوڙهو هو پر سرنگ کان گهڻو گهڻو گهٽ. ڪئپٽن کي اک ڀڃي چيم ته سرنگ کان عمر ته پڇ.
”سرنگ ڪيترا سال گذريا آهن توکي_؟“
سرنگ سهڪندي ڪنڌ هيٺ ڪري پشتو لهجي ۾ چيو: ”صاحب! چاليهه ۽ پنج.“
”سرنگ ڏاڍي ٻڌايئه! چاليھه ۽ پنج_ يعني فقط پنجيتاليهه!“ ڪئپٽن سان گڏ مون کي به تعجب لڳو ته سرنگ نسورو ڪوڙ پيو ڳالھائي.
”جي ها. پنجيتاليهه” سرنگ نماڻيون اکيون کڻي، وري ورجايو.
ڪئپٽن چيس: “سرنگ ڪمال ٿو ڪرين. تنھنجي پنجيتاليھه سال عمر! آئون تنھنجي اولاد جيڏو منھنجي عمر پنجاهه سال آهي. توکي پنجيتاليھه ڪيئن ٿيا؟“
”بلڪل. منھنجي سي ڊي سي (پاسپورٽ) کڻي ڏس ته مون جھاز تي پنجيتاليهه سال گذاريا آهن. يعني ايتري سي سروس اٿم.“
”سرنگ! اسين تنھنجي جملي ڄمار جو پيا پڇون ته ڄمڻ کان وٺي هيستائين گهڻا سال ٿيا آهن؟“
”اهو ته معلوم نه اٿم،“ سرنگ نماڻين اکين سان نھٺائيءَ سان وراڻيو. ”جڏهن مون شادي ڪئي هئي، پورا اٺ سال رکي پھرين جرمل عروس (جرمن روس) جي وڏي لڙائي لڳي هئي...“