الطاف شيخ ڪارنر

سانباھو سمونڊ جو

نورالھدا شاھ لکي ٿي: ”الطاف شيخ سنڌي ادب ۾ گهڻو لکڻ، پڙھڻ ۽ ڇپجڻ وارو ليکڪ آھي. اھا مڃتا پنھنجي جاءِ تي اٽل آھي تہ ھو سنڌيءَ ۾ سفرنامن کي اوج ڏيڻ وارو اڪيلو ليکڪ آھي، جنھن سنڌي ادب ۾ سفرنامن واري ڀاڱي کي ڀرپور نموني سان نڀايو آھي. الطاف شيخ اسان جو اھو ذھين ليکڪ آھي جنھن وٽ سوچ جو اھو وسيع ڪينواس آھي، جنھن تي سنڌي ادب جي سفرنامي وارو ڀاڱو پوريءَ سندرتا سان چِٽيل آھي.“

  • 4.5/5.0
  • 59
  • 17
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book سانباھو سمونڊ جو

سوڊان جا ٻه ٽڪرا ٿيڻ

سوڊان در اصل سمجهو ته پنجاب جي اتر ۽ ڏکڻ وانگر آهي، جيئن پنجاب جي اتراهين حصي ۾ صوبي جي گاديءَ جو شھر لاهور آهي تيئن سوڊان جي گادي جو شھر خارطوم به اتر واري حصي ۾ آهي. پنجاب جي اتراهين حصي ۾ پنجابي ڳالھائي وڃي ٿي ۽ هيٺ ڏکڻ ۾ سرائيڪي. اهڙي طرح سوڊان جي اتر ۾ عربي ۽ ڏکڻ ۾ انگريزي آهي. پنجاب ۾ هڪ ئي مذهب ۽ ڪلچر آهي ۽ ماڻهن جي هڪ ٻئي سان شڪوه شڪايت آهي ته معمولي حد تائين پر هيڏانھن سوڊان ۾ ايتري قدر اختلاف رهيو جو سالن جا سال هڪ ٻئي سان جهڳڙا هلندا رهيا. اتر سوڊان ۾ صدين کان عربن جو اثر رسوخ رهيو ۽ ڪيترن جو نسل عربن سان وابسته آهي ۽ عربي هلي ٿي. اها ٻي ڳالهه آهي ته اها نج عربي نٿي ڳالھائي وڃي، جيڪا مڪي ۽ مديني ۾ ڳالھائي وڃي ٿي. اتر سوڊان ۾ گهڻائي مسلمانن جي آهي ۽ هيٺ ڏکڻ ۾ اصلي ڪارا آفريڪن ۽ انھن جو اولاد رهي ٿو. اهم ٻولي انگريزي آهي ۽ ٿورا ڪي مسلمان آهن باقي ٻيا عيسائي يا جانورن جي پوڄا ڪرڻ وارا آهن. شروع کان سوڊان جا حاڪم اتر سوڊان جا عرب نسل جا رهيا ٿي ۽ هنن جيڪا ٿوري گهڻي ترقي ڪرائي ٿي اها اتر سوڊان ۾، ڏکڻ سوڊان جا رهاڪو هر وقت ڌڪار جي نگاهه سان ڏٺا ويا ٿي. نتيجي ۾ ”تنگ آمد به جنگ آمد“ وارو قصو ٿي پيو. مغرب جي دنيا به ڏکڻ سوڊان ۾ ٿيندڙ ظلمن جي پت وائکي ڪئي ۽ اتي جي ماڻھن جو پاسو کڻي سوڊاني حاڪمن تي دٻاءُ وڌو. نيٺ 2011 ۾ ڏکڻ سوڊان جي ماڻھن ريفرنڊم ۾ اتر سوڊان کان ڌار رهڻ لاءِ ووٽ ڏنو. ڏکڻ سوڊان هڪ الڳ ملڪ جي حيثيت سان نقشي تي آيو ۽ يونائٽيڊ نيشن جو ميمبر ملڪ ٿيو. ڏکڻ سوڊان جا ماڻھو هاڻ سائوٿ سوڊاني سڏجن ٿا ۽ ڪرنسي نوٽ سائوٿ سوڊاني پائونڊ سڏجن ٿا. ڏکڻ سوڊان پکيڙ توڙي آدمشماريءَ ۾ سوڊان (يعني اتر واري سوڊان) کان ننڍو آهي. اتر سوڊان جي پکيڙ 1.9 ملين چورس ڪلوميٽر آهي۽ ڏکڻ سوڊان جي 0.6 ملين چورس ميٽر آهي. يعني اتر سوڊان جي ٽئين حصي جيترو آهي. اتر سوڊان جي آدمشماري 37 ملين آهي ته ڏکڻ سوڊان جي 11 ملين آهي. اتر سوڊان جي گاديءَ جو شھر ساڳيو خارطوم آهي. ڏکڻ سوڊان جو جُوبا (Juba) آهي. جوبا ڪو وڏو شھر ناهي سندس آدمشماري 3 لک آهي. سطح سمنڊ کان مٿي هجڻ ڪري ڪينيا جي گادي واري شھر نئروبي ۽ اسان جي ڪوئٽا وانگر ٿڌڪار وارو شھر آهي نه ته هيڏانھن سخت گرمي رهي ٿي.
ڏکڻ سوڊان الڳ ٿيڻ تي ان جو صدر سالوِيا ڪِيئر (Salva Kiir Mayardit) ٿيو جيڪو يڪي سوڊان جي ڏينھن ۾ 2005 کان 2011ع تائين نائب صدر هو. سالوِيا ڪئٿولڪ عيسائي آهي. سالويا ڪائو بئاءُ ٽوپلي کان مشھور آهي. هو هر وقت ان ٽوپلي ۾ رهي ٿو. هو هونءَ نه پائيندو هو، پر ”جارج بش“ جي دعوت تي، جڏهن واشنگٽن ويو ته آمريڪا جي صدر هن کي اهڙو هڪ ٽوپلو تحفي ۾ ڇا ڏنو، هو ان جھڙا ٻيا به درجن کن وٺي آيو. هاڻ ڏينھن نه ڏس رات نه ڏس. اونھارو هجي يا سيارو_ هو هر وقت ان ٽوپلي ۾ رهي ٿو.
سائوٿ سوڊان جو هي صدر سالوِيا به ڪو نوجوان ناهي. 1951ع ۾ ڄائو هو. 67 سالن جو آهي. ستن سالن کان صدر ٿيو ويٺو آهي. الڳ ملڪ ڪرائڻ بعد به ملڪ جي ڪا بھتري نه ڪري سگهيو آهي. ڦڏا ۽ فساد_ خاص ڪري تيل جي ڪمائيءَ تي جاري آهن _ ڀر وارن ملڪن سان به ته پنھنجي ملڪ وارن سان به. امن امان ۽ انصاف نه هجڻ ڪري بک ۽ بيروزگاري ڪري هر ماڻھو پريشان آهي. تعليم ۽ ٻي سھولت نه هجڻ ڪري هر وقت ۽ هر هنڌ ڦڏو فساد لڳو رهي ٿو. معمولي معمولي ڳالھ تي قبيلن جون خونريزيون... سڄي سوڊان جو اهو حال آهي جيڪو جيڪب آباد ڪشمور ضلعن جو، حڪومت ٺاهه ڪرائڻ بدران خوش آهي ته اهي ڏکڻ سوڊان جا قبيلا پاڻ ۾ ته وڙهندا رهن پر ڀر وارن ملڪن جي قبيلن سان به. حڪومت اهو ان ڪري به چاهي ٿي ته عوام حڪومت تي تنقيد ڪرڻ بدران پنھنجون ٻوٽيون پٽيندي رهي. پوليس، وڪيل، ۽ ترجا وڏيرا، سردار ۽ ڀوتار به ان ۾ خوش آهن. هن پاسي ڏٺو وڃي ته هڪ دفعو صدر (حاڪم) ٿيڻ واري مان موت ئي جان ڇڏائي.