مڱيل معاشرو ۽ ماٺ
جواب ڏيڻ بدران ماٺ ۾ رهي.
منجهند جو آفيس ۾ کائڻ لاءِ مانيءَ جو لفافو هٿ ۾ هوس ۽ آفيس وڃڻ لاءِ بس جي انتظار ۾ بيٺي هئي. چيومانس ”هل ڀلا ته حيدرآباد تنھنجي آفيس تائين ڇڏيندو وڃانءِ.“
”نه تون ڀلي هل. آئون پاڻھي هلي وينديس.“
ڏاڍوعجب لڳم. پڇيومانس: ”خير ته آهي. هونءَ ته توکي ڪار ۾ مون سان گڏ وهڻ ۾ ڪو آر نه هوندو هو. ڇا اعتبار ۽ اعتماد جا اڏيل سڀ مندر ڊهي ويا.“
” نه بس ۾ ٿي وڃان.“
ويتر وائڙو ٿي ويس ته ان تبديليءَ جو سبب ڇا ٿي سگهي ٿو. ٿورو سوچي پڇيومانس:
”تنھنجو مڱڻو ٿيو آهي، شايد! معاشرو موڪل نٿو ڏئي؟.“
کلندي وراڻيائين: ”نه نه. اهڙي ڳالھه نه آهي.“ پوءِ چوڌاري نگاهه ڦيرائي، طنزيه مرڪ مرڪي وراڻيائين: ”هتي ته سڄو معاشرو ئي مڱيل آهي.“
جلدي ۾ هوس، وڌيڪ سوال جواب ڪرڻ بدران هليو ويس. پر اڃا تائين ڪڏهن ڪڏهن سوچيندو آهيان ته سندس مرڪ ۾ اهڙي تکي زهراڻ معاشري جي ڪھڙي روپ ڏني. جنھن جي سڌارڻ لاءِ هن جا قدم ۽ ارادا پختا هئا. هوءَ مردن سان ڪلھو ڪلھي سان ملائي هلڻ واري ڇوڪري اڄ ايڏو هيڻو ڇو لڳي رهي هئي. سندس ذهين ڳالھيون ٻڌي ۽ اخبارن رسالن ۾ لڳاتار ايندڙ مضمون، شعر ۽ افسانا پڙهي چوندو هوس ته هيءَ انھن چند ماڻھن مان آهي جيڪا هن عمر ۾ ئي هيڏي هوشيار ۽ پختي ذهن جي آهي. هوءَ اڳتي هلي عورت کي سماجي غلاميءَ مان آزاد ڪرائيندي. ذهني پستيءَ ۾ ڪريل معاشري کي اڀکڙو بيھاريندي. ادب جي دنيا ۾ وڏي هلچل مچائيندي. پر اڄ هيءَ هيڏو دلشڪستو ۽ مدت کان لکڻ پڙهڻ جھڙين ڳالھين کان دور ڇو ٿي ويئي آهي. ڇا نوڪري (روزگار) جي چڪر کيس سوچيل ڳالھين کان دور ڪيو آهي. ڇا پنھنجي پسند جي نوڪري نه ملڻ ڪري هوءَ باغي ٿي پئي آهي. ڇا شاگردپائي جي دور کي ڇڏڻ سان هن هر ڳالهه کي ڇڏي ڏنو آهي. يا معاشري جي ڪنھن ٻئي انگ سندس معصوميت کي ڏنگي رکيو آهي. پنھنجي وطن کان هزارين ميل ڏور، ڏيساور ۾، اڄ آئون اهو ئي سوچي رهيو آهيان ته اسان وٽ ڇو اهڙا ڪيترائي معصوم چھرا يڪدم افق پويان گم ٿيو وڃن ۽ پٺيان مصر جي اهرامن جھڙي ماٺ ڇڏيو وڃن.