پُڇن سي پسن
پروين سان منهنجي پهرين ملاقات سنڌ يونيورسٽي ۾ ٿي. ڊاڪٽر نور افروز خواجه، ڊين فئڪلٽي آف آرٽس، سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ شاگردن کي ليڪچر ڏيڻ لاءِ مون کي گهرايو هو. پروين انهيءَ وقت ڊاڪٽر نور جي گائيڊينس ۾ سنڌيءَ ۾ پي ايڇ ڊي ڪري رهي هئي. هن مون کي پنهنجا ڇپيل ڪتاب گفٽ ڪيا ۽ مون کي خاص چيائين، ته، ادا الطاف!، انهي ۾ مون توهان جي ڪتابن تي تبصرا لکيا آهن. ضرور پڙهجو، ڏٺم ته پورو هڪ مڪمل باب ڏنل هو. جنهن ۾ “بندر بازاريون”، “سمونڊ جي سيوين”، “وايون وڻجارن جون”، “جت جر وهي ٿو جال”، دنگيءَ منجهه دريا، “ڪراچي کان لپڇمجيگم تائين” ۽ ٻين منهنجي ڪتابن تي هن واقعي اونهو analysis ڏنو هو. يونيورسٽيءَ واريءَ انهي ملاقات ۾ سڀن سان سٺي علمي ۽ ادبي ڪچهري ٿي. گڏ فوٽوز به نڪتا. پروين مون کي گهر اچڻ جي لاءِ به گهڻي قدر صلاح ڪئي. سندس گهر وارو انور خان انجنيئر آهي. هو به ڪيڊٽ ڪاليج پيٽارو مان پڙهيو آهي. سندس موجب ته “هو توهان سان ملاقات ڪري خوش ٿيندو” پر اتفاق ته وڃي ڪونه سگهيس. بهرحال فون تي هنن سان ڳالهائڻ ٿيندو رهي ٿو. سندس ڀاءُ اقبال احمد نيول ڪموڊور جي وفات آڪٽوبر 2015ع ۾ ٿي مون پنهنجي ڪتاب جو انتساب اقبال احمد جي نالي ڪيو آهي. هو ڏاڍو لائق ۽ محبتي ماڻهو هو.
آفتاب احمد سندس وڏو ڀاءُ اهي ساڻس منهنجي سٺي ملاقات رهي آهي. آفتاب پيٽارين پڻ آهي ته سي ايس ايس ڪري ڊسٽرڪٽ مئنيجمينٽ ۾ ويو ۽ سيڪريٽريءَ جي عهدي تان رٽائرڊ ٿيو. سندس سڃاڻپ بيورو ڪريسيءَ کانسواءِ هڪ اديب ۽ ليکڪ جي حيثيت ۾ به آهي هُن جا گذريل چند سالن ۾ چار ڪتاب شايع ٿيا آهن ۽ مختلف اخبارن ۾ ڪالم ۽ مضمون ڳچ عرصي کان لکندو اچي.
هن ادب شناس ڪٽنب ۾ پروين مستقل پنجويهن سالن کان سنڌي ادب جي مختلف موضوعن تي لکندي پئي اچي، سندس ڪتاب دير سان ڇپجڻ شروع ٿيا. 2004ع ۾ پهريون ڪتاب “سنڌي ادب جو جائزو” شايع ٿيس. جو چٽا ڀيٽيءَ جي امتحان ۽ ڪميشن لاءِ پڙهندڙن کي ڏاڍو لاڀائتو ٿيو. هيستائين ڏهه کن ڪتاب ڇپجي چڪا اٿس جن جا موضوع تحقيق، تنقيد، سوانح مضمون نويسي، لطيف شناسي آهن ته ٻاراڻي ادب لاءِ پڻ ڪتاب ۽ مضمون لکيا اٿس. ڪيترن ئي ڪتابن تي کيس انعام ملي چڪا آهن.
موجوده ڪتاب گلدستو مضمون نويسيءَ جي مد ۾ سنڌي ادب ۾ وڏي اهميت ماڻيندو. مون کي هنن مضمونن ۾ جيڪا خاص ڳالهه ڏسڻ ۾ آئي اُها اها ته هن اهو ڪم وڏيءَ محنت، محبت، عقيدت ۽ دلجمئيءَ سان ڪيو اهي. جنهن لاءِ کيس جَس هجي. هوءَ درس وتدريس جي پيغمبري پيشي سان سلهاڙيل آهي. قلم ۽ علم سان سندس ناتو ۽ ادب سان اهو محبت جو سفر جاري ۽ ساري آهي. اميد آهي ته پروين پنهنجو ادبي پورهيو جاري رکندي. رب پاڪ کيس وڏي حياتي تندرستيءَ صحت ڏئي سندس لاءِ شاهه لطيف جي بيت مطابق اهو چوندس ته:
پڇن سي پَسَنِ، جڏهن تڏهن پِرين کي
ڏورينديون ڏِسن، اڱڻ عَجيبَن جا.
(7-1 حسيني)
الطاف شيخ
ڪراچي