ڏکڻ وزيرستان ۾ ويڙهاند ۽ پاڪستاني ايجنسين جو ڪردار
هن عارضي ٺاهه جي باوجود مقامي قبيلائي لشڪر ڌمڪي ڏني آهي ته پرڏيهي ويڙهاڪن جي واپسي ۽ انهن کي بي هٿيار ڪرڻ تائين جنگ جاري رهندي. ان سلسلي ۾ قبائلي مصالحتي ڪميٽيءَ وارن به غير ملڪي جنگجوئن کي چتاءُ ڏنو آهي ته يا ته هو علائقو ڇڏي وڃن يا پر امن رهن. ان قسم جو مطالبو ازبڪ جنگجوئن في الحال مڃڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو آهي. ازبڪ جنگجوئن جو چوڻ آهي ته هن جنگ ۾ اسان جو جاني نقصان ڪافي ٿيو آهي، تنهن ڪري هي علائقو ڪنهن قيمت تي نه ڇڏينداسين. ان حوالي سان مقامي قبيلن جو چوڻ آهي ته جيڪڏهن پرڏيهي جنگجو ڏکڻ وزيرستان وارو علائقو خالي ڪري ٻاهر نڪرڻ چاهين ته سندن حفاظت ۽ سلامتيءَ جي ضمانت ڏيڻ لاءِ تيار آهيون. ان قسم جي آڇ وفاقي سرڪار پاران به انهن جنگجوئن کي ڏنل آهي، پر انهن جنگجوئن، مقامي قبيلن ۽ وفاقي سرڪار جو اهڙو مطالبو رد ڪري ڇڏيو آهي. ان سڄي صورتحال ۾ پرڏيهين جي چرپر تي آمريڪا نظر ۾ رکندو پئي آيو، ان حوالي سان آمريڪا باربار پاڪستان مٿان به الزام مڙهي رهيو آهي ته طالبان جي ري گروپنگ انهن قبائلي علائقن ۾ ئي رهي آهي. جتي افغان جنگجوئن کي وڏي فوجي رسد ملي ٿي. پاڪستان انهن ويڙهاڪن جي حوصله افزائي ڪري رهيو آهي.آمريڪي نائب صدر ڊڪ چيني جي پاڪستان ۽ افغانستان جي دوري کانپوءِ آمريڪي مطالبن ۾ شدت آئي آهي ۽ پاڪستان کي سوڙهي ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي، آمريڪي نائب صدر ڊڪ چيني صدر مشرف سان ملاقات ۾ پاڪستان اندر موجود ويڙهاڪن بابت خدشا ڏيکاريا هئا. آمريڪي انٽيليجنس جي سربراهه مائيڪل ميڪ نيل به چيو آهي ته انهن علائقن ۾ القاعدا اڳواڻ اسامه بن لادن ۽ ايمن الذواهري روپوش آهن. انهن اڳواڻن کي گرفتار ڪرڻ يا مٿن حملو ڪرڻ جي منصوبه بندي ٿي سگهي ٿي، ميڪ نيل جي انهيءَ بيان تي پاڪستان پاران سخت احتجاج ڪيو ويو. آمريڪي سفير ريان سي ڪروڪر کي پرڏيهي آفيس ۾ طلب ڪري احتجاج ڪيو ويو. ان کان اڳ جنوريءَ جي ٽئين هفتي ۾ آمريڪي سفير ريان سي ڪروڪر ۽ برطانوي هاءِ ڪمشنر رابرٽ برنڪلي کي پرڏيهي آفيس ۾ طلب ڪري اتر وزيرستان ۾ نيٽو جهازن پاران ڪيل بمباري تي سخت احتجاج ڪيو ويو. اُها بمباري اتر وزيرستان جي علائقي شوال مٿان ڪئي وئي جنهن ۾ پاڪستاني فوج جا جوان شهيد ۽ ڪيترائي زخمي ٿي پيا، نيٽو پاران دراندازيءَ جو هي پهريون واقعو، هن وقت تائين اها پهرين سرحدي ڀڃڪڙي هئي، جنهن تي پاڪستان آمريڪا اڳيان سخت احتجاج ڪيو. پاڪستان پاران آمريڪا ۽ برطانيا آڏو سخت لفظن ۾ واضح ڪيو ويو ته پاڪستان مستقبل ۾ اهڙا واقعا برداشت نه ڪندو.
قبيلائي علائقن ۾ غير ملڪي جنگجوئن ۽ سيڪيورٽي فورسز وچ ۾ ڪو وقت اهڙو هو جو سيڪيورٽي فورسز وارا وڙهي وڙهي ٿڪجي پيا ۽ مقابلي جي سگهه به هاري ويٺا. پاڪستاني سيڪيورٽي فورسز جو وڏو نقصان ٿيو. اهڙي جنگ کي ڪنٽرول ڪرڻ نهايت ڏکيو ڪم هو. پرڏيهي جنگجو انتهائي خطرناڪ ويڙهه جو هنر ڄاڻن ٿا، جنهن سان سيڪيورٽي فورسز کي وڏو نقصان پهتو جنهن لاءِ پاڪستان مٿان آمريڪا جو مسلسل دٻاءُ رهندو پئي آيو ته، طالبان ان علائقي ۾ ري گروپنگ ڪري رهيا آهن، آمريڪا پاران پاڪستان کي ٻه آپشن ڏنا ويا ته پاڪستان سرڪار القاعده ۽ طالبان کي انهن علائقن مان ختم ڪري ڇڏي يا اسين پاڻ انهن تي حملا ڪري انهن کي انهن قبائلي علائقن مان ختم ڪري ڇڏيون، ان سلسلي ۾ نيٽو فورس پاران اتر وزيرستان تي حملو ڪيو ويو. جنهن جي نتيجي ۾ ڪافي نقصان ٿيو. ان حوالي سان پاڪستاني سرڪار آمريڪي سفير کي پرڏيهي آفيس ۾ گهرائي نيٽو طرفان ٿيل هوائي حملي بابت شديد احتجاج ڪيو. گڏوگڏ اهو چيو ته جيڪڏهن ٻيهر اهڙو حملو ٿيو ته جوابي ڪاروائي ٿي سگهي ٿي.
پاڪستاني سرڪار آمريڪي طاقت ۽ دٻاءُ کي پيش نظر رکندي، جنگجوئن سان ويڙهاند بدران مذاڪرات وارو رستو اختيار ڪيو، جنهن تحت هڪ امن معاهدو عمل ۾ آيو ۽ ڏکڻ وزيرستان جنگجوئن کان خالي ٿي ويو ۽ پر امن فضا ۾ قبائلي ساهه کڻڻ لڳا اهڙي ٺاهه کانپوءِ اهي جنگجو ڏکڻ وزيرستان مان هليا ويا پر انهن جنگجوئن پنهنجيون ويڙهاند جي سلسلي ۾ سرگرميون جاري رکيون، قبائلين جي اهڙي روشَ کي ڏسندي آمريڪا وري رڙيون ڪرڻ شروع ڪيون ته ساڳيا قبائلي جيڪي ڏکڻ وزيرستان مان نڪري اتر وزيرستان ۾ پهتا آهن، سي آمريڪا ۽ افغان حڪومت خلاف ري گروپنگ ڪري رهيا آهن. جڏهن ته اتر وزيرستان ۾ جنگجوئن جو اثر وڌڻ لڳو ته آمريڪا خدشن جو اظهار ڪيو، آمريڪي شڪايتن کي منهن ڏيڻ لاءِ پاڪستان بجاءِ فورسز کي اتر وزيرستان ۾ جنگ لاءِ تيار ڪري. هنن انتهائي هوشمنديءَ سان هڪ ڀيرو وري مذاڪرات جو رستو ڪڍي ان تي عمل ڪيو. ان سلسلي ۾ جي يو آءِ (ف) جون خدمتون حاصل ڪيون ويون. جي يو آءِ جي وچ ۾ پوڻ ڪري هڪ ته قبائلي طالبان وارا امن ٺاهه لاءِ تيار ٿي ويا. ٻئي طرف سرحد حڪومت به ان ڪاوش ۾ وفاقي سرڪار سان سهمت ٿيندي ڀرپور مدد ڪئي، اهڙيءَ طرح وزيرستان ۾ امن معاهدو ٿيو، جنهن کي آمريڪا ۽ برطانيا جي حڪومت ساراهيو ۽ پاڪستاني سرڪار جي امن بابت ڪيل ڪاوشن جي واکاڻ ڪئي. هن امن معاهدي جي خاص ڳالهه اها آهي ته ان جي ضمانت مقامي قبائلي عمائدين ڏني، اتر وزيرستان ۾ امن معاهدي کانپوءِ باجوڙ ايجنسيءَ ۾ به مقامي طالبان ۽ وفاقي سرڪار وچ ۾ امن معاهدو ٿيڻ وارو هو، پر جنهن ڏينهن باجوڙ ايجنسي ۾ امن معاهدي وارين ڌرين وچ ۾ لکت تي صحيحيون ٿيڻ واريون هيون، عين انهيءَ ڏينهن مدرسي تي بمباري ڪئي وئي ۽ اهو امن معاهدو ڪاغذن ۾ رهجي ويو. اها بمباري مقامي طالبان جي چوڻ موجب ته نيٽو فورسز پاران ڪئي وئي هئي. جڏهن ته پاڪستان سرڪار جو چوڻ آهي ته اهو حملو اسان ڪيو آهي. ڇاڪاڻ جو اتي اسان کي طالبان جي چرپر نظر آئي، ان کي ختم ڪرڻ لاءِ بمباري ڪئي وئي، ان عمل کانپوءِ اتر وزيرستان ۾ جنگجوئن جي ڪيمپ تي به پاڪ فوج پاران بمباري ڪئي وئي، اهڙي عمل کانپوءِ هن علائقي ۾ صورت حال هڪدم بدلجي وئي. مقامي قبيلا هڪ دفعو وري سرڪار تي ناراض ٿي پيا. ان سلسلي ۾ هڪ ٻي قبيلائي ويڙهاڪ بيت الله محسود سرڪار کان بدلي وٺڻ جو اعلان ڪري ڇڏيو. اتر وزيرستان ۾ سيڪيورٽي فورسز مٿان بيت الله محسود وارن خودڪش حملو ڪيو. جنهن ۾ سڪيورٽي فورسز جو وڏو نقصان ٿيو ۽ ان کانپوءِ مشهور درگئي خودڪش حملو پيش آيو. جنهن ۾ پاڪ فوج جا ڪيترائي جوان شهيد ۽ زخمي ٿي پيا. ان عمل کانپوءِ ٺاهه ۾ ضامن پوندڙ ڌرين بيت الله محسود تي دٻاءُ وڌو ته هو اتر وزيرستان خالي ڪري وڃي. اهڙي طرح هي سڀئي جهادي قوتون ۽ ويڙهاڪ جٿا هڪ دفعو ٻيهر ڏکڻ وزيرستان ۾ وڃي گڏ ٿيا. ساڻ پنهنجي عسڪري چرپر پڻ ڪندا رهيا. ڏکڻ وزيرستان ۾ جڏهن اهي جنگجو آيا ته علائقي ۾ انهن پنهنجو نيٽ ورڪ جوڙي رکيو وري ٻئي طرف آمريڪا کي هڪ ڀيرو ٻيهر شڪايت ٿي ته مقامي طالبان ري گروپ ٿي رهيا آهن.
هن ڀيري پاڪستان سرڪار هڪ نئين پاليسيءَ تي عمل ڪيو. هنن ڇا ڪيو ته پاڪستاني ايجنسين ذريعي مقامي طالبان کي ننڍن ننڍن مسئلن ۾ الجهائي ڏيهي ۽ پرڏيهي قبيلن ۾ تضاد اڀاري، ويڙهائڻ شروع ڪيو. نتيجو اهو نڪتو ته هڪ زوردار جنگ مقامي قبائلين ۽ پرڏيهين جنگجوئن وچ ۾ شروع ٿي وئي. هن وقت حالت اها آهي ته مقامي ۽ پرڏيهي جنگجوئن جي دلين ۾ هڪٻئي خلاف نفرتون چوٽ چڙهي ويون آهن. ايندڙ ڏينهن ۾ اهي ڏيهي ۽ پرڏيهي ويڙهاڪ هڪٻئي لاءِ خطرناڪ ثابت ٿيندا. ڇاڪاڻ ته پرڏيهي ازبڪ هن وقت ثقافتي طور تي پٺاڻن ۾ ضم ٿي چڪا آهن، پٺاڻن جي ٻولي روانيءَ سان ڳالهائن ٿا ۽ انهن جي سامهون ايندا ته انهن کي سڃاڻڻ مشڪل ٿيو پوي ته هي مقامي پٺاڻ آهي يا پرڏيهي ازبڪ. وڏي ڳالهه ته اهي پرڏيهي اتان جي ماڻهن ۾ رلي ملي ويا آهن. تازي شروع ٿيل ويڙهاند جيڪا شروع ٿيڻ واري آهي، اها پاڪستان سرڪار جي ڪامياب پاليسيءَ جو نتيجو آهي. ڏکڻ وزيرستان ۾ سرڪار جي حمايت يافته امن ڪاميٽيءَ جي سربراهه ملڪ سعيد الله جي اعظم ورسڪ ۾ ڪجهه ازبڪ جنگجوئن سان جهڙپ ٿي. ازبڪن ملڪ سعيد الله مٿان فائرنگ ڪئي هئي. ان حوالي سان ملڪ سعيد الله سان واسطو رکندڙ دلي خيل قبيلي جي قبائلين، پرڏيهي ازبڪن تي حملو ڪيو. اهڙي طرح هي سلسلو به انهيءَ ويڙهه جي هڪ ڪڙي آهي. تازو ويڙهه جي باري ۾ ڪجهه ماڻهن جو چوڻ آهي ته مقامي قبائلن ۽ پرڏيهي ويڙهاڪن کي ويڙهائڻ جو ڪم آمريڪي سي.آءِ.اي. وارن ڪرايو آهي. جيڪو ٻنهي جهادي قوتن کي ويڙهائي پنهنجا مفاد حاصل ڪرڻ چاهي ٿو. اهو تاثر به آهي، ته آمريڪا جا سيڪريٽ ايجنٽ انهن علائقن ۾ پاڪستاني ايجنسين جي تعاون سان پنهنجي مشن جي ڪاميابيءَ لاءِ مصروف آهن. هڪ طرف آمريڪي سيڪريٽ سروسز جا ماڻهو طالبان اڳواڻ اسامه بن لادن،ايمن الذواهري ۽ ملا عمرکي ڳولي رهيا آهن. ٻئي طرف نيٽو فورس به ان سلسلي ۾ متحرڪ آهي، هو جڏهن چاهين، پاڪستاني حدن ۾ اچي ڪري پاڪستاني سرڪارکي بغيراطلاع ۽ اجازت جي اتر ۽ ڏکڻ وزيرستان ۾ پنهنجيون ڪاروايون ڪري سگهن ٿا،ان جو واحد سبب اهو آهي ته آمريڪا مسلسل پاڪستان کي دٻاءَ هيٺ رکي طالبان خلاف وڌيڪ متحرڪ ڏسڻ چاهي ٿو.¡¡
تاريخ : 27-3-2007