بينظير ڀٽو جي شهادت کانپوءِ پاڪستان جي صورتحال تي نظر
”No one could save Benazir Bhotto why we need to save Pakistan’’
ان جو مطلب آهي ته ”ڪو به بينظير ڀٽو کي بچائي نه سگهيو ته اسان ڇو پاڪستان کي بچائڻ جي ضرورت محسوس ڪريون“ ٽائيم لکي ٿو پاڪستان دنيا جي نقشي تي هڪ اهڙو ملڪ ٿي اڀريو آهي، جتي هڪ طوفان کانپوءِ ٻيو طوفان سامهون اچي ٿو. اهو سلسلو 1947ع ۾ پاڪستان جي قيام بعد وزيراعظم لياقت علي خان جي قتل کان شروع ٿيو ۽ بينظير ڀٽو جو قتل به ان طوفاني سلسلي جي ڪڙي آهي.“
بينظير ڀٽو جي قتل بعد آمريڪا پنهنجي پاليسن ۾ تبديلي ڪري ڇڏي آهي. 4 جنوري تي وائيٽ هائوس ۾ صدر بش پاران هڪ اهم گڏجاڻي ڪوٺائي وئي. ان گڏجاڻي ۾ سي آءِ اي ۽ سيڪيورٽيءَ جي اعلــي‘ عهديدارن سان صلاح مشورا ڪيا ويا.گڏجاڻيءَ ۾ بينظير ڀٽو جي قتل جي جاچ، پاڪستاني قبائلي علائقن ۾ سي آءِ اي ۽ آمريڪي فوج کي نوان اختيار ڏيڻ سميت پاڪستان جي ايٽمي اثاثن جي تحفظ لاءِ هڪ ڪاميٽي جوڙي تحفظ ڪرڻ جا فيصلا ڪيا ويa. ان اهم اجلاس ۾ اهو به چيو ويو ته القاعده پاڪستان ۾ پنهنجي پوزيشن مضبوط ڪري چڪي آهي. جنهن پنهنجن ڪارواين ۾ اضافو آندو آهي. تنهن ڪري ان حوالي سان القاعده کي منهن ڏيڻ لاءِ پاڪستان جي سيڪورٽي ايجنسيون قوت نٿيون رکن. تن ڪري اهو ضروري آهي ته پاڪستان ۾ القاعده کي سيکت ڏيڻ لاءِ آمريڪي فورسز پاڪستان اندر موڪلي القاعده کي چٿجي. ٻيو فيصلو اهو هو ته صدر مشرف انتهائي غير مقبول ٿي چڪو آهي تنهن ڪري پاڪستان پنهنجي علائقن ۾ القاعده خلاف آمريڪي فوجي ڪارروائي جي مخالفت نه ڪندو، صدر بش طرفان اُهو سمورو ٽاسڪ C I A کي ڏنو ويو آهي. ساڻ ٽي هزار فوج نيٽو جي مدد لاءِ افغانستان موڪلڻ جي اجازت پڻ ڏني وئي آهي.
سي آءِ اي جتي دنيا ۾ تباهه ڪارين ڪري مشهور آهي اُها سي آءِ اي جڏهن پاڪستان ۾ پنهنجا مقصد کڻي داخل ٿيندي ته پوءِ ڪا خير جي توقع رکڻ اجائي هوندي. اهو به ٻڌڻ ۾ آيو آهي ته صدر بش جيڪي ٽي هزار فوج افغانستان لاءِ موڪلي رهيو آهي، اُها فوج دراصل جلد افغانستان ذريعي پاڪستان ۾ داخل ٿي پنهنجو مشن مڪمل ڪندي، ان اهم مشن ۾ هڪ القاعده جو صفايو ۽ ٻيو ايٽمي اثاثن جو تحفظ شامل هوندو. آمريڪي چونڊن ۾ اميدوار هيلري ڪلنٽن ۽ اوباما خدشو ڏيکاريندي چيو آهي ته ”پاڪستان ۾ موجود سياسي افراتفري سبب ايٽمي هٿيارن جي محفوظ رهڻ جي گارنٽي نٿي ڏئي سگهجي. ان لاءِ جوهري اثاثا پاڪستان ۽ آمريڪا جي گڏيل فورسز جي نگراني ۾ هئڻ گهرجن ان لاءِ آمريڪي فورسز کي پاڪستان ۾ داخل ٿيڻ جو حق حاصل هوندو، ان لاءِ جيترو جلد ٿي سگهي پاڪستان سان معاهدو ڪيو وڃي، سفارڪاري ناڪام هئڻ جي صورت ۾ پاڪستان ۾ هڪ طرفي ڪارروائي ڪئي وڃي“.
عالمي ائٽامڪ انرجي جي چيئرمين محمد البرادي، بينظير ڀٽو جي شهادت کانپوءِ فورن رد عمل ڏيکاريندي چيو ته ايٽمي اثاثا محفوظ ناهن ان کانپوءِ پاڪستان جي وزارتِ خارجه جي ترجمان البرادي جي بيان کي ننديو ۽ چيو ته البرادي کي اهڙي قسم جا بيان جاري ڪرڻ جو ڪو حق ناهي. پاڪستان جا ايٽمي اثاثا محفوظ آهن. آمريڪي سينيٽر بائيڊن پاڪستان جي دوري تي آيو صدر مشرف ۽ ان کانسواءِ ٻين سرڪاري عملدارن سان ملاقاتون ڪيون. ان هڪ اهم ڳالهه ٻڌائي ته ”جيڪڏهن پاڪستان اندر شفاف چونڊون نه ٿيون ته پاڪستاني معاشرو ٻن حصن ۾ ورهائجي ويندو. ان سبب ڪري آمريڪا پاڪستان بابت تشويش ۽ فڪر ۾ مبتلا آهي“، هڪ معاشري مان مراد ماڻهن جو ميڙ آهي. معاشري ۾ انسان جون سڀئي علمي، ادبي، تهذيبي، ثقافتي ، اخلاقي، روحاني، سياسي، سماجي، منظم ۽ غير منظم سرگرميون محبت ۽ نفرت جا لاڳاپا شامل هوندا آهن. ارسطو چواڻي” انسان سماجي حيوان آهي، فرد کي معاشري ۾ رهندي سڀني ادارن ۾ لاڳاپن سان واسطو پوي ٿو، جڏهن اهو معاشرو ورهائجي وڃي ٿو ته پهريون نقصان اهو ٿو ٿئي ته انسان معاشري جي سڀني فيڪٽرن کان منهن موڙي وڃي ٿو. ان صورت ۾ ان معاشري ۾ وڏي تباهي اچي ٿي. اهو فرد جيڪو معاشري ۾ قانون ۽ اصولن جو پابند هوندو آهي، اهو فرد معاشري جا مروج قانون ۽ قاعده پاڻ ٽوڙڻ جو سبب بڻجندو آهي. اهو فرد معاشري جي ورڇ جو سبب بڻجندي هڪ مڪمل حيوان ٿي ويندو آهي، ”اها وصف آهي معاشري جي ورهائجڻ جي، جيڪڏهن پاڪستان جو معاشرو ورهائجي ٿو جنهن طرف آمريڪي سينٽر بائيڊن اشارو ڪري ٿو ته پوءِ هن ملڪ ۽ ماڻهن جو ڪو به مسقبل ڪانهي ۽ نه وري ڪو عالمي ساک رکندڙ ملڪ يا ادارا پاڪستان جي ضمانت ڏئي سگهندا.
ان حوالي سان جيڪڏهن ڏسجي ته اسان جي سوسائٽي مڪمل طور تي polrizatoin جو شڪار آهي. سياسي فڪر جي کوٽ, پاڪستان جي مختلف صوبن ۾ موجود قومن جا تضاد ٽڪراءَ، حڪمرانن جي عوام سان لاتعلقي، قانون جي ڀڇڪڙي. اهي سڀ رستا معاشري کي تقسيم ڏانهن وٺي وڃن ٿا. وڏي ڳالهه ته معاشري جي بهترين بناوت کي طاقتور بنائڻ لاءِ معيشت وڏي اهميت رکي ٿي. بينظير ڀٽو جي شهادت کانپوءِ پاڪستان جي معيشت کي تاريخي ڌڪ رسو آهي. نگران وفاقي وزير پيٽروليم احسان الله خان جو بيان رڪارڊ تي آهي ته هن وقت ملڪ ۾ گاسليٽ ست ڏينهن، ڊيزل تيرنهن ڏينهن ۽ پيٽرول جو زخيرو ويهن ڏينهن جي لاءِ موجود آهي. ان حوالي سان گورنر اسٽيٽ بينڪ ڊاڪٽر شمشاد اختر، صدر مشرف سان ملاقات ڪئي ان موقعي تي ڊاڪٽر شمشاد اختر صدر مشرف کي مالياتي ادارن جي ڪارڪردگي، ملڪي ۽ غير ملڪي قرضن جي ڏي وٺ افراط زرِ سميت ٻين اهم معاشي مسئلن بابت رپورٽ پيش ڪئي، ان گڏجاڻي جي وڏي تشويش جي ڳالهه اها هئي ته ملڪ ۾ افرط زرِ وڌڻ جو خدشو ڏيکاريو ويو آهي. جنهن سان ملڪ اندر مهانگائي ۾ اضافو ٿيندو،ان سسلسلي ۾ صدر مشرف، ڊاڪٽر شمسشاد اختر کي هدايت ڪئي ته مانيٽري پاليسي کي وڌيڪ سخت ڪيو وڃي ته جيئن افراط زرِ تي ضابطو آڻي سگهجي. پاڪستان جي معيشت جي باري ۾ نه صرف ڊاڪٽر شمشاد اختر کي تشويش آهي پر اقوام متحده پاران اهو بيان به آيو آهي ته پاڪستان جي معشيت افراطِ زرِ جو شڪار آهي. آءِ ايم ايف، اقوام متحده جو ادارو آهي، جنهن جو ڪم افراطِ زرِ کي روڪڻ هوندو آهي. معيشت ۾ مسلسل افراط زرِ قومن جي تباهي جو سبب بڻبي آهي، افراظ زرِ هڪ وبا آهي، جنهن کي ڪنٽرول ڪرڻ رياست ۽ عوام جو فرض آهي، ٻي صورت ۾ افراط زرِ قومن ۽ رياستن کي ڪمزور ڪري ناڪاره بڻائي ڇڏيندي آهي. هن وقت پاڪستان سياسي، معاشي ۽ اخلاقي طور ڪمزور ترين رياست جو ڏيک ڏيئي رهو آهي. جتي هر طرف ڪيئي خطرا منهن ڪڍيون بيٺا آهن.¡