شاعري

ڳولا

سنڌ سلامت ڪتاب گهر پاران منور سلطانہ جي شاعري ۽ ڪالمن جو مجموعو ”ڳولا“ اوھان اڳيان آڻي رھيا آھيو.

منور سلطانہ اڄ کان چار ڏهاڪا اڳ بہ مقبول ليکڪ رهي آهي، جنھن دؤر ۾ عورت جو گهر جي دروازي  کان ٻاهر نڪرڻ عيب هو، تعليمي شعور تہ پنھنجي جاءِ تي پر عورت کي بنيادي حق جي بہ ڄاڻ نہ هئي، اُن وقت منور سلطانہ جھڙين ليکڪن عورتن کي پنھنجي حقن جي تعليم ٿي ڏني. 


Title Cover of book ڳولا

(06)

اسان جي ملڪ ۾ تعليم يافته ماڻهون گھٽ آهن سو به پڙهيل ڪيل گهڻا اهڙا آهن ، جيڪي راتون رات امير ٿيڻ ٿا چاهين. سو انهن اڳيان مون جهڙن انسانن جي رت ڪڍڻ ۾ ڪابه هٻڪ ڪانه محسوس ڪنداآهن. اسان جي ملڪ جي اَسي سيڪڙو آبادي ڳوٺن ۾ آهي ۽ ڳوٺن تي وڏيرن جي حڪومت آهي، جيڪي اوطاقون آباد ڪندا آهن ۽ اسڪول ويران ڪندآهن . ٺهرائيندا صرف هڪ ڪچي پڪي مسجد آهن، ڇوجو سندن دل ۾ بهرحال خدا جو خوف موجود هوندو آهي ، ماڻهن کي ڏيکارڻ لاءِ نه ڪي خدا کي ڏيکارڻ لاءِ. جيڪو انڌو منڊو اسڪول هوندو آهي ، ان جو ماستر اسڪو جو ڪم گهٽ وڏيري جي منشي گيري گهڻي ڪندو آهي يا وري وڏيري جي سڪيلڌن جو جڏهن موڊ هوندو آهي انهن کي پڙهائيندو آهي. ڳوٺ جاٻار پيا ڌوڙ اڏائيندا آهن ۽ وڏا ٿي هر ڪاهيندا آهن بهر حال جيئن ته تعليم بالغان جو اهو مسئلوآهي اسان وٽ گهڻو آهي، سو مان به تعليم بالغان جي سلسلي ۾ هڪ عدد سبق ٻڌائيندس. هن جو هڪ فائدو هي به آهي ته توهان کي پڙهڻ سان گڏوگڏ گهمڻ جو به مزو ايندو آهي ۽ توهان دنيا کي به بيوقوف ٺاهي سگهندا. پڙهائي شروع ڪرڻ کان اڳ، هڪ عدد سائو ڪتاب، مَس ڊاهڻ واري دوا، ڪاري مس ۽ پين کپندي، ڪاري مس توهان ٻئي کان اُڌاري به وٺي سگهو ٿا، چوري به ڪري سگهو ٿا.
هاڻي سبق پهرين شروع ٿو ٿئي. هي کٻڙ ادا ڇا آهي؟ هي سائو نه آهي ڪتاب پڙهڻ لاءِ پر ڪم لاءِ آهي. هي ڪتاب ڪٿي ملندو آهي؟ هي ڪتاب پاسپورٽ آفيس جي ايجنٽ کان ملندو آهي. هي ڪتاب توهان خريد ڪيو شاباس . هاڻي ان تي لڳل تصوير ڪڍي ڦاڙي ڇڏيو. هاڻين هيئن ڪيو، جو بازار مان لڪس صابڻ فلي ستارن وارو وٺي اچي، ان سان وهنجي نوان ڪپڙا پائي، مٿي ۾ ٻڪ تيل ج
و ۽ اکين پنج پنج سرايون سرمي جون وجهي ۽ عطر گلاب لڳايو. هاڻي وڃي هڪ عدد فوٽو ڪڍائي اچو ۽ اهو فوٽو هن ڪتاب تي تي چنبڙايو، جتان توهان فوٽو پرائي ڀائي جو ڪڍيو هو. هاڻي مس ڊاهڻ واري دوا سان پاسپورٽ تي لڳل تاريخ ڊاهي ان کي پنج سال اڳتي وڌائي ڇڏيو. باقي رهيو نالي جو مسئلو، سو توهان ٻه اشتهار جيڪي هيٺين ريت لکيل هجن، سي اخبار ۾ ڇپرايو. ”مان کٻڙ خان ولد جمن خان پنهنجو نالو کبڙ خان مان بدلائي قدرت خان ٿو رکان“ منهنجي گهرن وارن ، اوڙي پاڙي ۽ ڄاڻ سڃاڻ وارن جي سڌ لاءِ پڌرو ٿو ڪيان ته آئينده مون قدرت خان جي نالي سان سڏيو وڃي ۽ جي مون کي ڪنهن کٻڙ خان سڏيو اهو پنهنجي اسپتال جي خرچ جو پاڻ ذميوار هو ندو؟ بقلم خود کٻڙ خان اڳوڻو ۽ قدرت خان هاڻوڪو.
ٻيو اشتهار هن ريت ڏجو ته: ”مان مرحوم جمن خان ولد پهڻ خان پنهنجي نالائق پٽ کٻڙ خان پراڻي ۽ قدرت خان هاڻوڪي جي پر زور اسرار تي مان پنهنجو نالو جمن خان مان بدلائي جلال خان ٿو رکان. مون کي هاڻي ملائڪ ۽ انسان هاڻي جلال خان نالي سان سڏين. هي نالو ملائڪ ۽ انسانن وٽ ريڪارڊ ۾ رهي“ . بمقام منڪر نڪير پاران جمن خان پراڻو ۽ هاڻوڪو جلال خان.
هاڻي توهان جو پاسپورٽ تيار ٿي وي توهان جو ۽ توهان جي پيءُ جو نالو به مٽجي ويو. هاڻي دبئي هلو ته هلون، پر پهرين ايجنٽ جي ڏوڪڙن جو بندوبست ڪريون. توهان شادي وارا آهيو ته پهرين فرصت ۾ زال جا زيور وڪڻو جي پورت نه ٿئي ته زال کي طلاق ڏيو ۽ زال کان حق مهر وٺو. حيران ٿيڻ جي ڪا به ڳالهه نه آهي، اڳيون وقت لنگهي ويو، جن زالن کي حق مهر ڏبو هو، هاڻي وٺبوآهي، ويچاري توهان مان آخر جند ڇڏائڻ لاپيسا ضرور ڏئي جند ڇڏائيندي. هاڻي سڀن کان موڪلائي دبئي لاءِ ڪراچي مان لانچ تي چڙهو جڏهن آڌي رات لانچ وارو توهان کي دوبئي لاهي ۽ صبح جو سج جي روشني ۾ اهو گوادر يارکارادر نڪري ته پريشان نه ٿجو. توهان اڳيئي ٻه ٽي هزار جيڪي خرچ لابچايا هئا، سي پاسيرا ڪري رکو ۽ چار پنج مهينا انهيءُ شهر ۾ ڌڪا کائو. پوءِ هڪ عدد ٽيپ رڪارڊر، ٻه ٽي انگريزي گانن جون ڪيسٽون، سيڪنڊ هئنڊ نون موافق ولائتي ڪپڙا وٺي هڪ نئين بئگ ۾ وجهي واپس ڳوٺ وري اچو. دوبئي متعلق ٿوري گهڻي معلومات ڳوٺ اچڻ کان پهرين ضرور حاصل ڪجو باقي ٻٽاڪ سان ڪم هلي ويندو. گهرپهچي چئبو ته توهان کي پنجن هزارن وراري نوڪري آهي ۽ توهان ڇهن ميهينن جي موڪل تي آيا آهيو، پوءِ هاڻي توهان قدرت جو ڪرشمو ڏسجو ته ڪيئن نه قطار در قطار توهان لاءِ مائٽيون ٿيون اچن. پر ترسو تڪڙ نه ڪيو ڇو جو تڪڙ ڪم شيطان جو هوندو آهي. توهان سوچي سمجهي هڪ اهڙي ڪنوار جو انتخاب ڪيوجيڪا سهڻي هجي، شريف گهراڻي جي هجي گھهڻو ڏاج آڻي ۾ نوڪري به ڪندي هجي. توهان آرام سان شادي ڪري زال جي ڪمائي تي عيش ڪيو ويچاري شريف گهراڻي جي آهي، سو جند ڪونه ڇڏائيندي باقي سڄي عمر پئي لوڙيندي اڄوڪو سبق ختم ٿيو، پڙهائي جي پڙهائي گهمڻ جو گهمڻ ۽ ان سان روشن مستقبل. توهان کي دنيا اٻوجهه سمجهي دوکو به نه ڪندا، بلڪه توهان دنيا کي بيوقوف ٺاهي ڇڏي.
اديون رسالو
1982ع