(13)

”پڙهڻ“ ۽ ”لکڻ“ اڄ جي دؤر جي هڪ بنيادي ضرورت ٿي پئي آهي، سو اسين ضرورت کي سمجھي هلائيندا آهيون. منهنجو واضح اشارو ڪافي آهي، سمجھڻ جي ضرورت آهي، باقي ڊگري، سا ته بيگر وهي به ملي ويندي پر هڪ شيءِ آهي ”ادب“ جنهن کي جيترو سمجھجهي اوترو گهٽ آهي يا ائين مان چوان ته ”ادب“ جي گهرائي ۽ اونهائي جو ڪو به ڪاٿو نه آهي، هرڪو پنهنجي پنهنجي سمجھه مطابق ان تائين پهچي سگھي ٿو.ڪنهن زماني ۾ مون به هڪ نظم يا poem پڙهيو، ان مونکي ڏاڍو متاثر ڪيو، اکر هڪ وڏي شيءِ آهي، اهو هڪ اکر آهي، جيڪو زندگيءَ کي سنواري به ٿو ته ماري به ٿو. دنيا سڄي اکرن ٿي هلي ٿي.اسين اکر ڳالهايون ٿا، لکون ٿا ۽ پڙهون ٿا اکرآهن اکرن جا ۽ اکر کان اڳ انسان کي آواز ته هو، پر جڏهن اکر آيو تڏهن اهو آواز، جنهن جو اڳي ڪو مطلب نه هو، ان کي مطلب مليو ۽ ان مان سمجهه ملي ۽ انسان مڪمل ٿيو! اکر نيڪي آهي، اکر بدي آهي، اکرضمير آهي، اکر خودغرضي يا بي ضميري به آهي!اسان مختلف اکر ڳالهائي لکي يا پڙهي متاثر ڪنداآهيون، يا ٿيندا آهيون، آواز جو وجود اکر کانسواءِ بيڪار آهي، سو ڪي اکر اهڙا هوندا آهن جن کان اسين متاثر ٿيندا آهيون ۽ وري ان کي سڄي عمر وساري نه سگھندا آهيون. مون هڪ اهڙي poem پڙهي هئي، ان کان تمام گھڻو متاثر ٿيس ۽ اهو نظم منهنجي خيال ۾ ويهي ويو، مونکي شاعر جو نالو ته ياد نه رهيو باقي تخليق اڃان به ياد آهي. ٽئگور چيو آهي ته هر نئون انسان خدا جي اها گواهي کڻي ٿو اچي ته خدا انسان سان مايوس نه آهي. ٽئگور جي اها ڳالهه ۽ وري هيءُ نظم،انهن ٻنهي جڏهن منهنجي ذهن ۾ ماڌاڻ مچايو تڏهن مون به هڪ نظم لکيو جيڪو ان نظم، جنهن جو خيال آهي: پئدائش کان اڳ انسان جي دعا، تنهن نظم ۾ هڪ پيشن گوئي ٿيل آهي، هڪ اهڙي معاشري جي جنهن جي جهلڪ اسان آهستي آهستي ڏسون پيا. پر جيئن ته انسان اشرف المخلوقات آهي، سو،مان يقين رکان ٿي،ته اهو دؤر به آسانيءَ سان ڪاٽي ويندو.اڄ جو دوءر ڪن ملڪن ۾ ڪماليت تي آهي ته ڪٿي وري زواليت آهي! جيڪي اڄ زواليت تي آهي هي مستقبل ۾ ڪماليت تي پهچندا. ان طرح ڪائنات وقت جي رفتار هلندي رهندي جيسين ابديت ٿئي مان پهرين اهو نظم ٿي لکان. ان کي توهان پڙهو ۽ ان جي هيٺان مان نظم ڏيان ٿي، بنا ڪنهن تبصري مون هي نظم اٽڪل ڏهه سال اڳ پڙهيو هو ۽ هاڻي جيڪو دور هلي پيو، هي نظم ان جي عڪاسي ڪري ٿو ۽ ٿي سگهي ٿو هي نظم توهان کي به وڻي وڃي زبردستي آهي:

Prayer Before Birth

I am not yet born; O hear me .
I am not yet born, console me.
I fear that the human race may
With tall walls wall me,
With strong drugs dop me,
With wise lies lure me,
In blood-baths roll me
I am not yet born,forgive me
For the sins that in me the World
Shall commit, my words
When old men lecture men,
Lover’s loghet me.
And the beggar refuses my,
Gift and my children curse me,
Let out the man whos is beast,
Or , thinks he is God.
Come near me,
I am not yet born, O, fill men,
With strength against those,
Who would freeze my humanity,
Let theme not make me a stone
And let them not spill me.
Otherwise kill me.

هيءُ اهو نظم آهي هاڻي جيڪو مون لکيو آهي سو ان کان متاثر ٿي لکيوآهي، نه هن نظم جو جواب آهي نه ئي هن نظم تي تنقيد، هڪ انسان جي خواهش ۽ اميد آهي ته مستقبل هن جو پنهنجو آهي.

Sound of Time
Tommorrow must be mine

My words are for,
Reds, Whites & Blues.
Which are God’s Clues,
You will be replaced,
By any one,
I took the place of some one,
I will be replaced,
Any time unconsciously,
So,process going continuously .
Past was good.
Today is some thing right,
Future will shine bright,
Now hear the bells of,
Sound of time,
Tomorrow must be mine.

Munawar Sultana.

شاعري

ڳولا