ٻه ڊاڪٽر ۽ ٽيون وڏيرو
وڏيري اھا ڳالھه ٻڌي ته ڏاڍي مرڪندڙ چھري سان، پر سندس اندر صفا سڙي رک ٿي ويو ۽ ھن ڪو بھانو بنائڻ بدران کيس کتو جواب ڏنو ته، ”اھا سرڪار ڏاڍي سخت آئي آھي. نوڪريءَ جو ڪو آسرو ناھي، ھا باقي تو وارو ڇوڙو اھڙو ھوشيار آھي ته مان وٽ ويھاري وڃينس، ٻني ٻاري جو پيو حساب ڪتاب ڪندو.“ وڏيري جي اھڙي بي رخيءَ واري ورندي ملڻ کان پوءِ اھو ھمراھ اڃا خاموش ٿي ٻيھر ڀوتار کي عرض ڪرڻ جي ھمت اندر ۾ پيدا ڪري رھيو ھئو ته نوجوان پٽ جي باغي ھٿ کيس ٻانھن مان پڪڙي پٽ تان اٿڻ تي مجبور ڪيو ھو، ٻئي پي پٽ غصي مان ٻرانگھون ڀريندا اڃان اوطاق جو وڏو در به نه ٽپيا ھوندا ته پٺيان ڀوتار جو ڀڻڪو سندس ڪنن تي پيو . . ان وڏيري سندن ذات کي ڪمتر ڄاڻائيندي پنھنجي منشيءَ کي پئي چيو. . ”ڄٽ پڙھيو جڳ اڙيو، ھاڻي ھي . . . وارا به اچي ماستر ڪلارڪ ٿيندا ته پوءِ اسان جي اوطاق جو حاضريون ڪير ڀريندو.“ وڏيري جي انھن نفرت ڀريل جملن پيءُ جي ڪنن تي ڪو اثر نه ڇڏيو، پر ان نوجوان پٽ اتي ئي پڪو پھه ڪيو ته ھو پنھنجي ذھانت ۽ علم سان سٺي نوڪري حاصل ڪري وٺندو. وقت جو چرخو وڏيري جي اوطاق ۽ غريب ٻار جي جھوپڙيءَ ۾ ساڳئي رفتار سان ڦرندو رھيو، نيٺ ان ڇوڪري ميڊيڪل يونيورسٽيءَ ۾ داخلا ورتي. باغي ذھنن سان مليو ۽ ھن وڃي ڪميشن جو امتحان ڏنو ۽ ھو باقاعده ڊاڪٽر ٿيڻ کان اڳ اسسٽنٽ ڪمشنر بڻجي ويو. ھو نوڪريون ۽ بدليون ڀوڳيندي ڀوڳيندي جڏھن سينئير سطح تي پھتو ته ھن سرڪاري خزاني جا فنڊ صرف پنھنجي برادريءَ لاءِ مخصوص ڪري ڇڏيا، جنھن علائقي ۾ ھن جي بدلي ٿي. ھن پنھنجي ڇڙوڇڙ برادريءَ کي منظم ڪيو. انھن کي جائز توڙي ناجائز طريقن سان نوڪرين ۾ اڳتي آندو ۽ سرڪاري فنڊ سندن حوالي ڪيا. ھو جڏھن ريٽائرمينٽ کي اچي ويجھو پھتو ته ھن پنھنجي ڳوٺ ۾ ان چيف سردار کان به وڏو بنگلو تعمير ڪرايو ۽ جڏھن ھو موڪلن ۾ ڳوٺ وڃي ان ان بنگلي ۾ ڪرسي رکي ويھندو ھو ته کيس ڏاڍي راحت ملندي ھئي. اھڙي راحت کيس سرڪاري آفيسريءَ وارين ڪرسين تي ويھڻ سان به ڪڏھن نه ملي. ھو پاڻ کي علائقي جو متبادل چيف سردار سمجھڻ لڳو ۽ ھن پنھنجي برادري کي مسلح ڪري ٻين برادرين سان ويڙھائڻ شروع ڪيو. بعد ۾ ان قبيلائي جھيڙن ۾ ھو جڏھن پنھنجي برادريءَ جي نمائندگي ڪندي ويھندو ھو ته سندس اڄايل روح کي وڏي راحت ۽ تازگي ملي ويندي ھئي ته ھو ملڪ کي اصل معنائن ۾ ھلائيندڙ سرداري ۽ جاگيردارانه مافيا جو حصو بڻجي پيو آھي. سندس علم، دانش، سندس سول بيوروڪريسيءَ جو تجربو اچي دنگ ٿيو ھڪ وڏيري جي ڪاپي ڪرڻ تي . . . .!
اھڙو ئي قصو ھڪ ٻئي ڊاڪٽر جو آھي، جنھن ڪميشن ته پاس نه ڪئي ، پر پنھنجي ڊاڪٽري پيشي جي انتھائي اھم شعبي دل جي مرضن جي ماھر واري ايف سي پي ايس ڊگري ورتي. ھن اھا ڊگري ته ھڪ ٻاھرئين شھر مان ورتي، پر ڊاڪٽري اچي پنھنجي اباڻي شھر ۾ ڪيائين، جتي سندس مد مقابل ٻيو ڪو به ڊاڪٽر نه ھو. ڪروڙين روپيا فيس ۽ آپريشن جي مد ۾ ڪمائي سالن تان پريڪٽس جاري رکيائين، پر جڏھن ھڪ وزير سندس نالو ٽاپ تي ھوندي به نئين جڙندڙ ميڊيڪل يونيورسٽي جي وي سي شپ لاءِ سندس نالو رد ڪري پنھنجي ذات برادري جي ھڪ نااھل ۽ بدعنوان يا بدنام زمانه ڊاڪٽر کي وي سي مقرر ڪيو ته اھو ڊاڪٽر صفا تپي باھ ٿي ويو. ھن پنھنجا مريض ۽ پنھنجا آپريشن ھڪ پاسي رکي صرف ھڪ ڪم کي ورتو ته ڪھڙي طرح پنھنجي ذات برادريءَ کي مضبوط ڪريان. ھو جيڪو شينھن ۽ بازن سان پنھنجا فوٽو ڪڍرائڻ جو جنون جي حد تائين شوقين ھو، تنھن ان وي سي خلاف يونيورسٽي پروفيسرن ۽ ملازمن بجاءِ پنھنجي برادريءَ کان جلوس ڪڍرايا، ھو برادريءَ جي ڪمن ۾ ايترو الجھي ويو، جو کانئس پنھنجي علم ۽ پيشوراڻي بلندي وسري ويئي. ھن اھڙين ننڍين ننڍين حرڪتن لاءِ پئسا ڏيڻ شروع ڪيا، جيڪي حرڪتون ڳوٺن جا اڻ پڙھيل وڏيرا ڪندا آھن. اھڙين سرگرمين بعد سندس برادريءَ جي گھٽ آمدنيءَ وارن ماڻھن برادريءَ جي سردار واري پڳ پارائي باقاعده کيس روبرو توڙي پرپٺ وڏو ۽ سردار ڪوٺڻ شروع ڪيو. ھاڻي ھو پنھنجي سرڪاري آفيس توڙي ڪلينڪ تي پھرين پنھنجي برادريءَ جي ماڻھن کي ڏسندو آھي، بعد ۾ ٻين مريضن جو وارو ايندو آھي.
انھن ٻنھي نامي گرامي ڊاڪٽرن جي ماجرا ڏسي پھرين ته مونکي حيرت ٿي، بعد ۾ افسوس. ڇو ته سنڌ جي شعوري ترقي جي ساراھ ته ھر ڪو ڪندو ھو، پر اھا شعوري تنزلي آھي، جيڪا پنھنجي اکين سان پاڻ پيو ڏسان، جنھن جي معنى عام پڙھندڙ به اھا ئي وٺندو ته اسان جي معاشري تان جاگيردارانه گرفت ڍري ناھي ٿي ۽ اھا اڃان به ايتري ئي مضبوط آھي جو سنڌ جي انتھائي اعلى تعليم يافته ماڻھن يعني سي ايس ايس ۽ ايف سي پي ايس مان ڪاميابيون حاصل ڪندڙ ماڻھن جون اصل رول ماڊل ڳوٺ جو اھو وڏيرو آھي، جيڪو ننڍپڻ ۾ سندن شعوري ترقي ۾ رڪاوٽ ھو، پر جڏھن علم ۽ دولت اچڻ کان پوءِ کين پنھنجي زندگي گذارڻ جي چوائس ملي ته ھنن به پنھنجي برادري جو ڀوتار بڻجڻ جي ڀرڀور ڪوشش ڪئي پوءِ اھا ڪوشش ڪامياب رھي يا ناڪام. . .. اھو ته ايندڙ وقت ئي ٻڌائيندو.