سنڌ جي سياست تي زميندار طبقي جو مڪمل ڪنٽرول
مٿي بيان ڪيل حقيقت کي جيڪڏهن اسين تاريخي حالات ۽ واقعات تي غور ويچار ڪنداسين ته اسين سنڌ ۾ موجوده صورتحال جو آبادي ۽ وڏن شهرن کان نيڪالي جو واحد سبب انهي وقت يعني 1936ع کان 1947 جي دوران سياسي شخصيتن ۽ سنڌ تي حڪومت ڪندڙ پارٽي جيڪا نج سنڌين تي مشتمل هئي. انهن جي نالائقي، هٺ ڌرمي، ڪوتاه نظري، VISION کان خالي ۽ صرف ذاتي مفاد تائين محدود هئي. جيڪڏهن ان وقت جي ليڊرشپ ۾ ٿورو به شعور سنڌ ۽ سنڌي عوام سان سچائي هجي ها ته يقيناً اڄ اسين پنهنجي ديس ۾ خانه بدوش ۽ غربت جي آخري لڪير تائين ڪين پهچون ها
عام سنڌي جيئن ته زراعت جي پيشي سان منسلڪ هيا تنهنڪري اهي هميشه قدرت جي مهرباني هيٺ رهندا هئا. ڇو ته بئراج جي تعمير کان اڳ ڌرياء جا وهڪرا هوندا هيا، جيڪڏهن قدرت مهربان ٿئي ۽ بارشون وقت سِر ججهيون ٿيون ته پاڻي ايندو هيو ته فصل آباد ٿيندا هيا. انهيءَ ڪري زراعت جو سڌو سنئون واسطو قادر ڪريم جي مهرباني سان هو. جڏهن بئراج جڙي راس ٿي ته ڌارين جو اچڻ شروع ٿيو ۽ اسان جي ڪوتاه نظر انوقت جي ليڊرشپ مڪمل سنڌي دشمن جو مظاهرو ڪندي ڪڏهن ان ڌارين جي آبادڪاري يا زمينن جي ڏيڻ خلاف عملي ڪم نه ڪيو. جڏهن 1932ع کان 1947ع تائين سڀ ڪجهه پاڻ هيا، ڪنهن هڪ به سنڌي حقدار بي زمين هاري کي نه زمين الاٽ ڪئي نه ڌارين جي روڪ ٿام لاءِ ڪم ڪيو.
پاڪستان جي وجود کان بعد پاڻ وڻائڻ خاطر آيل ڌارين کي پنهنجي خرچ تي مفت ۾ ڪالونيون ٺهرائي عيشپا ڪيا، پر پنهنجي سنڌي عوام کي ڪنهن به قسم جي مهرباني ڪرڻ لاءِ انهن جو ضمير ڪو نه جاڳيو، اِن تي اسان سڀني کي سوچڻ گهرجي.