ڪراچي سنڌ لاءِ ڪرنگهي جي هڏي
انهيءَ سهڪار کان بعد سنڌ جو مرڪزي سرڪار سان ٽڪراءُ شروع ٿي ويو. هندستان کان آيل پناهگيرن کي سنڌ ۾ سيٽل ڪرڻ لاءِ زوري فيصلا ٿوپيا ويا ۽ سنڌ سرڪار جي اهميت بلڪل انهن لاءِ ختم ٿي وئي. ڪراچيءَ کي سنڌ کان الڳ ڪري پاڪستان جو گادي وارو شهر بڻايو ويو، ۽ اهو سڀ ڪجهه قائد اعظم جي حياتيءَ ۾ ٿيو.
ورهاڱي کان اڳ سنڌ سرڪار صوبائي سيڪريٽريٽ ٺاهڻ تي گهڻو ناڻو خرچ ڪيو هيو، جنهن تي حڪومت پاڪستان قبضو ڪيو ۽ ڪنهن به قسم جو معاوضو ڪين ڏنو. 1886ع ۾ ڪراچي پورٽ ٽرسٽ قائم ٿيو ۽ ٿوري عرصي ۾ هندستان جي چئن وڏن سامونڊي بندرگاهن ۾ شمار ٿيڻ لڳو. 1920ع هوائي اڏي ۾ ڪافي وسعت آئي ۽ ڪراچي هوائي سفر لاءِ مرڪزي حيثيت وارو ڪردار ادا ڪرڻ لڳو. ان کان اڳ ڪراچي اترئين علائقن سان ريل رستي خاص ڪري 1890ع ۾ سکر لئنسڊائون پل ۽ 1900ع ۾ ڪوٽڙي واري پل ٺهڻ سان سنڌ پنجاب سان ڳنڍجي چڪو هيو. 1907ع تائين ريلوي جو نظام مڪمل ٿي چڪو هو. ائين زميني ۽ هوائي سفر جي سهولت ڪري ڪراچي سفر ۽ وڻج واپار جي لحاظ کان نهايت اهم شهر بڻجي چڪو هو.
ان پسمنظر ۾ ڏسجي ته ورهاڱي وقت ڪراچي سنڌ لاءِ ڪرنگهي جي هڏي جيان هئي. مرڪزي سرڪار جو ڪراچي تي زوري والار ڪرڻ تي سنڌ حڪومت جو رد عمل فطري هيو، جنهن لاءِ ايوب کهڙي سخت مزاحمت ڪئي. قائد اعظم جي حياتيءَ ۾ صوبائي خودمختياري جي لتاڙ شروع ڪري 1940ع جي قرارداد پاڪستان جي پهرين خلاف ورزي سنڌ کان شروع ڪئي.1940ع واري ٺهراءُ ۾ پاڪستان جي هر يونٽ جي علاقائي سالميت جي ضمانت ڏني وئي هئي.
انهيءَ سڄي ڪارروائي ۾ مرڪزي سرڪار کي سول ۽ ملٽري بيورو ڪريسي جو ڀرپور تعاون حاصل رهيو . ڇوته اهو عمل ٽنهي ڌرين (پنجابي، پٺاڻ ۽ پناهگيرن) جي مفاد مطابق هيو، تنهنڪري انتي عمل ڪرڻ ۾ ڪابه دير ڪين ڪئي وئي.
درحقيقت پناهگيرن جي آبادڪاري جي مسئلي تي ايوب کهڙي ۽ لياقت علي جي وچم ٽڪراءُ ٿي چڪو هو جنهنڪري لياقت علي ڪراچي کي سڌو سنئون مرڪزي حڪومت هيٺ آڻي وزيراعظم طور انجي انتظامي معاملن کي پنهنجي ڪنٽرول هيٺ آڻڻ ٿي چاهيو. جنهن لاءِ ملڪي مفاد ڏيکاري سنڌ جي معاشي، تجارتي، صنعتي ،ثقافتي ۽ وڏي شهر ڪراچي تي قبضو ڪري سنڌ جي معيشت تي ڪاپاري ڌڪ هنيو ويو. اهيو انهيءَ ڪري ٿيو جو ملڪ جي جوڙيل نئين سول ۽ ملٽري سهڪار واري قوت ۾ سنڌي ۽ بلوچ جي نمائندگي بلڪل ڪين هئي، جنهن ڪري اهڙا فيصلاعمل ۾ آيا.